بازتاب سفر ناگهانی ظریف به فرانسه

آرمان ملي- محمدحسين لطف‌الهي: پليس بد توافق هسته‌اي اين روزها با تلاش‌هاي امانوئل مکرون به اصلي‌ترين بازيگر در صحنه حفظ برجام تبديل شده و تلاش دارد با ابتکاراتي از فروپاشي اين توافق بين‌المللي جلوگيري کند. اجلاس هفت کشور صنعتي جهان موسوم به «جي7» از روز شنبه در فرانسه آغاز به کار کرده و جوان‌ترين رهبر اروپا مي‌خواهد رئيس‌جمهور آمريکا را قانع کند تا با ايجاد تغييراتي در سياست‌هاي دولت متبوع خود، راه را براي توافقي جديد ميان ايران و ديگر کشورها باز کند. پيشتر در گفت‌وگوهايي که ميان امانوئل مکرون و حسن روحاني شکل گرفت، توافق‌هايي ميان تهران و پاريس حاصل شد که وزير امور خارجه ايران براي پيگيري نتيجه اين توافق يک روز پيش از برگزاري نشست «جي7» عازم فرانسه شد و به بحث و تبادل نظر با مکرون و لودريان پرداخت. به نوشته فرانس 24 طي سفر ظريف به فرانسه مقرر شد که مسائل مطرح شده ميان تهران و پاريس، توسط رئيس‌جمهور فرانسه براي ديگر رهبران «جي7» مطرح شود و پاريس به ايفاي نقش ميانجي ميان ايران و آمريکا بپردازد. ورود غير منتظره ظريف به فرانسه شوک خبري بود و بازتاب گسترده‌اي در شبکه‌هاي مجازي و خبري داشت. اين در حالي است که مکرون رئيس جمهور فرانسه در تب و تاب کاهش تنش ميان ايران و آمريکا است. امروز دز گزارش‌هايي که از جي هفت رسيد آمده بود: رهبران گروه 7 توافق کردند که امانوئل مکرون رئيس جمهوري فرانسه و ميزبان اين نشست بايد به ايران پيام بفرستد. از زمان خروج يک‌جانبه آمريکا از برجام، اروپا متعهد شد که منافع اقتصادي ايران را تأمين کند و به مقابله با تحريم‌ها بپردازد، با اين وجود اينستکس که براي اين منظور طراحي شده بود چندان کارايي نداشت و در نتيجه ايران اقدام به کاهش گام‌به‌گام تعهدات خود در برجام کرد. پس از اين بود که اروپا ماهيت برجام را در خطر ديد و فرانسه به عنوان يکي از اضلاع تروئيکاي اروپايي توافق هسته‌اي، در پي ارائه پيشنهادهايي به ايران برآمد. پيشنهاد اول پاريس مبني بر «فريز در برابر فريز» چندان مورد استقبال قرار نگرفت اما تلاش‌ها ادامه يافت و بسته پيشنهادي دوم رئيس‌جمهور فرانسه با چراغ سبز ايران روبه‌رو شد؛ بسته‌اي که هنوز اطلاعي از جزئيات آن در دست نيست.
راه دشوار
وزير خارجه کشورمان طي مطلبي در فضاي مجازي تاکيد کرد: ديپلماسي فعالانه ايران براي دستيابي به همکاري‌هاي سازنده ادامه دارد. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه کشورمان، در صفحه توئيتر خود نوشت: «ديپلماسي فعالانه ايران براي دستيابي به همکاري‌هاي سازنده ادامه دارد. در حاشيه اجلاس گروه هفت با امانوئل مکرون ديدار کردم پس از رايزني‌هايي که با لودريان و وزير اقتصاد داشتم. سپس نشستي مشترک با نماينده‌هاي بريتانيا و آلمان داشتم. راه پيش رو سخت است، اما به امتحانش مي‌ارزد».
مذاکرات در بياريتز


تلاش فرانسه براي راضي کردن آمريکا در حاشيه نشست گروه «جي7» ادامه يافت. پس از ديدار روساي جمهور آمريکا و فرانسه شبکه الجزيره به نقل از کاخ اليزه مدعي شد که رئيس‌جمهور فرانسه به همتاي آمريکايي خود پيشنهاد داده که در ازاي عدم غني‌سازي اورانيوم توسط ايران، واشنگتن اجازه صادرات محدود نفت را به ايران بدهد. دفتر رياست جمهوري فرانسه شامگاه شنبه با صدور بيانيه‌اي اعلام کرد که ترامپ در ديدار با مکرون تاکيد کرده که به دنبال تقابل نظامي با ايران نيست. در بيانيه کاخ اليزه آمده است که ترامپ طي گفت‌وگوهاي خود با مکرون در حاشيه اجلاس «گروه7» در شهر «بياريتز» فرانسه، با بيان اينکه تمايلي به شروع جنگ با ايران ندارد اما تصريح کرد که خواستار توافق جديدي با ايران [در موضوعات هسته‌اي و منطقه‌اي] است. همزمان وبگاه شبکه «الجزيره» به نقل از اليزه مدعي شده است که مکرون نيز در اين ديدار به ترامپ پيشنهاد داده که براي کاهش تنش‌ها، واشنگتن به تهران اجازه دهد که صادرات نفت خود را به صورت محدود و براي مدت زمان معيني ادامه دهد اما به شرط اينکه ايران نيز دست از غني‌سازي اورانيوم [بيش از سقف تعيين‌شده در برجام] بردارد. در همين راستا «آبه شينزو» نخست وزير ژاپن نيز با دونالد ترامپ ديدار داشت تا از او بخواهد در راستاي کاهش تنش‌ها با ايران و برقراري امنيت در خليج فارس گامي بردارد. پس از اين ديدارها خبرگزاري فرانسه اعلام کرد که مکرون به عنوان واسطه رهبران گروه «جي7» براي مذاکره با ايران انتخاب شده اما اين خبر ساعاتي بعد توسط خود مکرون و ترامپ تکذيب شد. رئيس‌جمهور فرانسه در اين باره گفت: «رهبران گروه 7 در زمينه تلاش براي کاهش تنش و باز کردن مذاکرات جديد با تهران توافق کردند. چيزي که مشخص است اين است که همه مي‌خواهند از جنگ جلوگيري کنند. دونالد ترامپ رئيس‌جمهورآمريکا نيز اين موضع را بسيار شفاف و واضح بيان کرد».
سفر ناگهاني ظريف به فرانسه
ساعت 5 بعد از ظهر به وقت ايران، رويترز خبر داد که يک هواپيماي ايراني وارد فرودگاه شهر محل برگزاري مذاکرات شده است. دقايقي بعد، سخنگوي وزارت خارجه ايران اين خبر را تأييد و اعلام کرد که محمدجواد ظريف با دعوت همتاي فرانسوي خود عازم اين کشور شده تا در حاشيه نشست «جي7» با مقامات فرانسوي در خصوص توافق‌هاي ميان پاريس و واشنگتن گفت‌وگو داشته باشد. سيدعباس موسوي گفت: «آقاي ظريف در راستاي اجراي تعهدات برجامي اروپا و اعضاي 1+4و همچنين ابتکاري که بين روساي جمهور ايران و فرانسه در جريان است ساعاتي پيش به دعوت وزير خارجه فرانسه به شهر بياريتز محل برگزاري اجلاس جي7 رفت تا جزئيات اين طرح مجدد بررسي شود». به گفته او هيچ برنامه‌اي براي ديدار و مذاکره ميان هيأت‌هاي ايران و آمريکا وجود ندارد. در ادامه محمدجواد ظريف با ژان ايو لودريان ديدار کرد و مذاکراتي ميان وزراي خارجه ايران و فرانسه انجام شد. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در اين خصوص گفت: «گروه هفت مذاکرات سازنده‌اي درباره ايران داشت و از تمام راه‌هاي ممکن براي حل صلح‌آميز مناقشه ايران استفاده خواهد کرد».
جزئيات مذاکرات تهران-پاريس
آنچه مشخص است آن است که اگر توافقي ميان آمريکا و فرانسه صورت نگرفته بود، مطمئنا اين نياز احساس نمي‌شد که محمدجواد ظريف به بياريتز برود و مذاکراتي فوري برگزار شود. رابرت مالي از مشاوران اوباما و رئيس فعلي گروه بين‌المللي بحران مي‌گويد سفر ظريف به فرانسه احتمالا به اين خاطر است که ترامپ واکنش مثبتي به پيشنهاد مکرون نشان داده که براساس آن آمريکا معافيت نفتي به خريداران نفت ايران مي‌دهد و ايران هم به برجام متعهد مي‌ماند. سخنان استيو منوچين، وزير خزانه‌داري آمريکا نيز احتمال موافقت ترامپ با پيشنهاد پاريس را تأييد مي‌کند. او در خصوص سفر ناگهاني ظريف به فرانسه نوشت: «رئيس‌جمهور ترامپ پيش از اين گفته است که اگر ايران بخواهد بنشيند و مذاکره کند، او براي اين مذاکرات پيش‌شرطي نخواهد گذاشت». رابرت مالي مشاور سابق اوباما و رئيس فعلي گروه بين‌المللي بحران در توئيتر خود نوشت: ظريف بي‌دليل به فرانسه نرفته است. واکنش مثبت ترامپ به برقراري مجدد معافيت ها،به نظر مي‌رسد دليل رفتن ظريف به فرانسه، واکنش مثبت ترامپ به پيشنهاد مکرون بوده باشد. مجموعه اين اظهارات نشان مي‌دهد که پيشنهاد فرانسه جدي است و با موافقت احتمالي ايران اجرايي خواهد شد، با اين وجود هنوز هيچ کدام از مقامات رسمي اظهار نظري در خصوص محتواي بسته پيشنهادي فرانسه نداشته‌اند. رويترز در اين باره به نقل از منابع خبري خود مي‌نويسد: «ايران هرگونه مذاکره درباره برنامه‌ موشکي‌اش را به عنوان بخشي از پيشنهاد فرانسه رد کرده و خواستار بازگشت 700 هزار بشکه از نفت خام در روز به بازار جهاني و دسترسي آزاد به پول آن شده است». به نوشته رويترز ديپلمات‌هاي جمهوري اسلامي گفته‌اند که ايران به هيچ وجه بر سر حق خود در غني‌سازي اورانيوم مذاکره نخواهد کرد. به نظر مي‌رسد با توجه به مذاکرات اخير، حصول توافقي جديد دور از انتظار نباشد. به گفته سخنگوي وزارت خارجه ايران محمدجواد ظريف شامگاه يکشنبه به تهران بازگشت و سپس عازم پکن شد تا با مقامات چين ديدار و گفت‌وگو داشته باشد.