روزنامه ابتکار
1398/06/02
«ابتکار» معضلات نظام مدیریتی در اقتصاد را بررسی می‌کند مدیران اشتباهی در ساختارهای معیوب
کیمیا نجفیدر چند ماه اخیر، صنعت خودرو روزهای پر فراز نشیبی را به خود دیده است. این فراز و نشیب‌ها زمانی رنگ جدیت به خود گرفت که نتیجه کار به بازداشت، مسدود شدن حساب‌ها، ممنوع‌الخروجی و حتی تغییر مدیرعامل یکی از دو خودروسازان بزرگ منجر شد. این در حالی است که برکناری مدیران در بخش‌های اقتصادی دیگر موضوع جدیدی نیست و ما بارها شاهد بوده‌ایم که به دلایل متفاوت مدیران یکی پس از دیگری کنار گذاشته می‌شوند، حال چه در بخش خودروسازی و چه در بخش‌های متفاوت اقتصادی!
وقتی خبری مبنی بر برکناری، مسدود شدن حساب، بازداشت مدیران و... به میان می‌آید در ابتدا تمام نگاه‌ها به سمت سیستم‌های نظارتی کشیده میشود. به عبارتی دیگر این بازداشت شدن و برکناری مدیران اقتصادی این پرسش را به وجود می‌آورند که چرا نهادهای نظارتی اجازه می‌دهند که کار مدیران متخلف به این مرحله برسد و چرا در بخش‌های اقتصادی شفافیتی وجود ندارد؟ بازداشت‌های گسترده به خاطر فساد در خودروسازی‌های کشور تنها بهانه‌ای برای ورود به اینگونه مسائل و مشخص شدن نقاط قوت و ضعف سازوکارهای نظارتی بوده است. در این راستا می‌توان به خبر استعفا و بازداشت پوری‌حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی که نمونه دیگری از بازداشت‌های اخیر بوده است اشاره کرد. با بررسی اینگونه اخبار چون و چراهای بسیاری به میان می‌آید که از سوی صاحب‌نظران دارای پاسخ‌های متفاوت است. مرتضی عزتی، اقتصاددان، ضعف در نظام مدیریتی و نظارتی را عامل به وجود آمدن تخلفات دانست و در‌این‌باره به «ابتکار» گفت: در کشور ما نظام انتخاب مدیران نظام شایسته سالارانه‌ای نبوده و به بیانی دیگر نظامی است که بر پایه مسائل و مصالح دیگری پایه‌ریزی میشود. اگر بخواهیم با نگاهی دقیق به این مسئله نگاه کنیم باید بگوییم که ممکن است افرادی دارای شایستگی‌های لازم برای پست‌های مدیریتی وجود داشته باشد اما چون از گروه انتخاب‌کنندگان نیستند کنار گذاشته می‌شوند و با وجود شایستگی که دارند برای پست‌های مدیریتی انتخاب نمی‌شوند.
وی در ادامه افزود: برعکس این ماجرا هم ممکن است اتفاق بی‌افتد. یعنی افرادی هستند که شایستگی لازم برای انجام کار و یا پذیرفتن مسئولیتی را ندارند اما چون از میان افراد انتخاب‌کنندگان هستند با وجود اینکه صلاحیت انجام آن کار را ندارند انتخاب می‌شوند. در این میان باید اشاره کنم که این بحث تنها مختص شرکت‌ها نیست و در بخش نظارتی هم همین مشکل را داریم. مدیران بخش‌های نظارتی هم ممکن است که درگیر مسئله شایسته‌سالاری باشند، بنابراین نظارت هم در این شرایط خوب رخ نمی‌دهد. اگر نظارت در میان نباشد طبیعی است که تخلفاتی صورت می‌گیرد و نظام نظارتی نمی‌تواند کنترلی در این ماجرا داشته باشد و مدیران دچار مشکلات بی‌شماری می‌شوند. این روزها به کرات شاهد هستیم که مدیرانی برکنار می‌شوند یا در مواردی خبر بازداشت شدن آنها را می‌شنویم و یا هستند مدیرانی که تخلفی را انجام می‌دهند اما از قانون فرار می‌کنند. بخشی از این مشکلات به نظام مدیریتی ما بازمی‌گردد و می‌توان گفت که این مشکل پایه‌ای است.
این اقتصاددان در بخشی دیگر از سخنانش به مسائل حاشیه‌ای شاره کرد و گفت: از سوی دیگر مسائل حاشیه‌ای گاهی تبدیل به اولویت بزرگ‌تر و بااهمیت‌تری از اصل مسائل و اهداف شرکت‌ها میشود. به عنوان مثال خودروسازی و مشکلات بی‌شمار این حوزه را تصور کنیم. خودروسازان ناکارایی‌هایی دارند و مشکلات اساسی در اداره بنگاه‌های خودروسازی وجود دارد. کارایی پایین، عدم بهره‌وری، هزینه‌ها بالا و قیمت‌های نامساعد از جمله این مشکلات بوده که به محض جلوگیری از این مسائل آنها ناچار بودن را توجیه مشکلات می‌دانند. به عبارتی دیگر به بهانه عدم چاره در پرداخت دستمزدها افزایش قیمت را توجیه می‌کنند. این در حالی است که وقتی نگاهی به دستمزدها در این بخش بیندازیم متوجه خواهیم شد که این دستمزدها از دستمزد بسیاری از نهادها و سازمان بالاتر است. این در حالی است که دستمزدها را افزایش می‌دهند و در این طرف ماجرا ناکارایی را توجیه کرده و قیمت‌ها روند صعودی را در پیش می‌گیرند.
عزتی اظهار کرد: نظام نظارتی آنقدر کنترل ندارد و در گذشته سابقه داشته است که مدیران بخش‌هایی مانند خودروسازان می‌آید و به مسئولان دولتی با شرایط مناسب‌تر خودرو می‌دهند و این مسائل عوامل حاشیه‌ای است که به آن اشاره کردم و باعث مختل شدن سیستم میشود. به عبارتی دیگر افراد ناکارایی خود را با مسائل حاشیه‌ای می‌پوشانند و به نوعی کتمان می‌کنند. این تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که روزی ناظری به میان می‌آید و پرده از مسائل برمی‌دارد. نظارت و جلوگیری‌های که انجام میشود گاهی دیر شده و گاهی هم به موقع است اما باید توجه داشته باشیم که نظارت‌ها را به موقع انجام دهیم. بنابراین مشکلات ذکر شده ناشی از مجموعه عواملی است که در نظام مدیریتی و نظام نظارتی کشور وجود دارد.
این اقتصاددان در ادامه به راه حل رفع موانع و مشکلات در سیستم‌های مدیریتی کشور اشاره کرد و گفت: اگر مدیران بر اساس شایستگی انتخاب شوند و به نوعی شایسته‌سالاری حاکم شود، افراد شایسته بر اساس سلائق و یا زدوبندها کنار گذاشته نشوند ادامه کار کمی می‌تواند بهبود یابد. از سوی دیگر اگر ما بتوانیم دست دولت را از تصدی‌گری کوتاه کنیم و در مقابل تصدی‌گری را به دست خصوصی‌ها بدهیم قطعا شرایط بهبود می‌یابد. به عنوان مثال نباید خودروسازی در دست دولت باشد و اگر این حوزه را به بخش خصوصی واقعی واگذار کنند، این بخش سازوکارهای نظارتی بسیار قوی را برای کنترل بیشتر به کار می‌برد. به نوعی برای بخش خصوصی زدوبندهای سیاسی اهمیت ندارد و به عنوان مثال به مسئولان خودرویی داده نمی‌شود، در واقع بخش خصوصی نیازی به این نوع روابط ندارد.
عزتی به توانایی‌های بخش خصوصی در بهبود بخشیدن به شرایط اشاره کرد و گفت: به عبارتی دیگر خود مسئول بهتر کردن بهره‌وری و کارایی بنگاه، مسئول حداقل کردن هزینه‌ها، بهینه کردن قیمت فروش و رقابتی کردن کالاهایش است و چون تمام این کارهای را باید به تنهایی انجام دهد پس نیازی ندارد که از زدوبندهای دولتی و عمومی استفاده کند. در این شرایط است که ناچار میشود در این بخش به درستی عمل کند. یکی از مشکلات ما این است که بسیاری از بنگاه‌ها را به بخش خصوصی نداده‌ایم و این بخش‌ها در انحصار دولت است. به عبارتی دیگر دولت در انتصاب مدیران بسیاری از شرکت‌ها دست دارد و اجازه نمی‌دهد این کار به دست بخش خصوصی باشد، این در حالی است که باید توجه کنیم دولت‌ها هم همیشه به دنبال منافع خودشان بوده‌اند. این مسئله در تمام دنیا وجود دارد، بنابراین ما باید سازوکارهایی را تنظیم کنیم که اگر افراد به دنبال منافع شخصی خود هستند هیچ آسیبی به ملت و اموال عمومی وارد نشود. بی‌شک خصوصی‌سازی واقعی یکی از بهترین راهکارها در اصلاح نظام مدیریتی بنگاه‌ها در کشور است و می‌تواند مشکلات نظارتی و مدیریتی را به حداقل برساند.
سایر اخبار این روزنامه
«عصر جدید» برنده‌هایش را شناخت
کشمکشی به نام مسابقه استعدادیابی!
محمدعلی وکیلی
برچیده شدن فساد نیازمند توافق اجتماعی
آیا بسته پیشنهادی ماکرون ایران را راضی می‌کند؟
نجات برجام در ایستگاه پاریس
«ابتکار» معضلات نظام مدیریتی در اقتصاد را بررسی می‌کند
مدیران اشتباهی در ساختارهای معیوب
آیا لایحه حمایت از حیوانات به صحن سبز مجلس می‌رسد؟
تسامح قانون در برابر سگ‌کشی
هشدار مقامات عراقی به تحرکات اسرائیل
به حملات خود ادامه دهید، ایران هم وارد خواهد شد
جامعه ایران تاب اقدامات رادیکال را ندارد
نامحرم پنداری مردم، سد راه مبارزه با فساد
زندگی سیاسی آیت‌الله جوادی آملی مرور شد
بغض مفسر معتدل
وزیر اطلاعات:
اسرائیل امروز توان مقابله با ایران را ندارد
آیت‌الله غرویان:
اختلاف‌ها، اختلاف طلبگی نیست
عارف:
بخش‌هایی از اصولگرایان اعتقاد جدی به مشارکت حداکثری مردم در انتخابات ندارند
چالش اساسی آینده اقتصاد سیاسی عربستان
وزیر بهداشت:
کمبود داروهای اساسی نداریم
