آیا مسئولان در حال تست اینترنت ملی هستند؟

آفتاب یزد-گروه اقتصادی: در حالی که برخی ممکن است قطعی‌های اینترنت را به شبکه ملی اطلاعات نسبت ‌دهند، مسئولان ارتباطی کشور قطعی فیبر را علت موارد این‌چنینی می‌دانند و معتقدند هیچ‌گاه اینترنت مردم برای تست شبکه ملی قطع نمی‌شود.
شبکه ملی اطلاعات که با نام‌های دیگر اینترنت ملی، اینترانت ملی ایران و شبکه ملی اینترنت نیز شناخته می‌شود، پروژه‌ای برای توسعه شبکه زیرساخت امن و پایدار ملی در ایران است. طبق تعریف مصوب در تبصره ۲ ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه و مصوبه شورای عالی فضای مجازی «شبکه ملی اطلاعات کشور، شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت (آیپی) به همراه سوئیچ‌ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ای است به صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.»

> سطوح اینترنت ملی


ایده اولیه این شبکه در سال ۱۳۸۴ در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تحت عنوان «اینترنت ملی» و «شبکه ملی اینترنت» طرح شد و مراحل مطالعاتی آن در دولت نهم انجام شد. سپس در سال ۱۳۸۹ با عنوان «شبکه ملی اطلاعات» در قانون برنامه پنجم توسعه گنجانده شد و طبق قانون برنامه بنا بر آن بود که این شبکه تا پایان این برنامه، سال ۱۳۹۵، کامل گردد. تا پایان دولت دهم ضمن اصلاحاتی در طراحی، مرحله آزمایشی و پایلوت آن انجام شد. در دولت یازدهم، پس از تعیین الزامات این شبکه توسط شورای عالی فضای مجازی، نسخه اولیه آن افتتاح شد که شامل مرکز تبادل ترافیک داده زیرساخت و کارساز نام دامنه ملی می‌شود و امکان تفکیک ترافیک داخلی و خارجی شبکه را فراهم می‌کند، تا رشد تولید محتوای داخلی و استفاده بیشتر از ترافیک داخلی صورت پذیرد و هزینه‌های ترافیک کاهش پیدا کند و سرعت افزایش پیدا کند.

> وزیر ارتباطات چه گفت؟
به گزارش ایسنا، از همان زمان که پروژه‌ی شبکه ملی اطلاعات مطرح شد، شایعه‌ی محدود کردن دسترسی به اینترنت جهانی هم مطرح بود. اما مسئولان ارتباطی کشور بارها اظهار کردند که راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات با هدف محدود کردن اینترنت نیست، بلکه تمامی تلاش این است که ارتباطات ما با دنیا در عرصه فضای مجازی شکل گیرد و در این ارتباطات از تولیدات داخلی
استفاده شود.
با وجود این، هنوز هم انتقاداتی به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات می‌شود و افراد خواسته یا ناخواسته مباحثی را مطرح می‌کنند که خارج از اهداف راه‌اندازی این شبکه است و از طرفی قطعی‌هایی که در شبکه‌ی اینترنتی رخ می‌دهد را به راه‌اندازی و فعالیت این شبکه نسبت می‌دهند و اینکه آزمایش‌ها برای شبکه ملی باعث اختلال در ارتباط با شبکه‌ی‌ جهانی اینترنت می‌شود.
چندی پیش در شبکه اینترنت کشور اختلالی ایجاد شد که همان‌زمان محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اظهار کرد: قطعی فیبر در مسیرهای بالادستی در اروپا بین بلغارستان و فرانکفورت که چند تامین‌کننده اینترنت ایران، از آن مسیرها استفاده می‌کرده‌اند، باعث اختلال گسترده ۱.۵ ساعته در ارتباطات بین‌المللی ایران شده بود. 1000 گیگابیت بر ثانیه قطعی در ظرفیت‌ها داشتیم.

> خرابی عمدی نبود
پس از آن هم سجاد بنابی نایب‌رئیس هیئت‌‌مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، اظهار کرده بود: پیرو قطعی دو مسیر انتقال فیبر نوری در اروپا، اختلال گسترده‌ای بین ۴۳ دقیقه بامداد و ساعت ۲ بامداد دیروز به وجود آمد که موجب افت محسوس سرعت و کیفیت اینترنت اکثر کاربران داخل کشور شد. با توجه به بررسی‌های به‌عمل‌آمده هیچ‌گونه حمله یا خرابی عمدی شناسایی نشده است.
بنابی پس از آن که این قطعی اینترنت گلایه وزیر ارتباطات را هم در پی داشت و حتی خواستار جبران خسارت زیان‌دیدگان شد، گفته بود: اتفاقی که افتاده بود و ممکن است تکرار شود، این است که برخی لینک‌های ارتباطی ما با تامین‌کننده‌های اینترنت در خارج از کشور قطع شد. برای اینکه این اتفاق نیفتد البته تمهیداتی‌اندیشیده شده و از شش، هفت سال پیش سعی کردیم نقاط اتصال کشور به اینترنت را
توسعه دهیم.
وی همچنین خاطرنشان کرده بود: در حال حاضر تقریباً در همه مرزهای غربی، شمالی و جنوبی ما اتصال اینترنت داریم. به همین دلیل امکان قطع اینترنت کشور به ‌یک ‌باره تقریباً وجود ندارد. چون اگر از یک ورودی قطعی اینترنت داشته باشیم، می‌توانیم آن را از ورودی‌های دیگر جبران کنیم. یکی از کارهای که ما سعی داریم انجام دهیم، بالانس کردن توزیع ورودی‌ها است تا شاهد قطعی‌های مختصر هم نباشیم.
بنابی گفته بود: اما آن اتفاقی که افتاد این بود که اینترنت دو تامین‌کننده‌ی خارجی، به دلیل قطعی فیبر ایجادشده در اروپا قطع شد. با این‌که تلاش کردیم توزیع مناسبی داشته باشیم اما این دو مسیر در یک نقطه اروپایی روی ‌هم افتادند و وقتی قطعی اتفاق افتاد، انگار ورودی دو مرز ما به‌ طور کامل قطع شد. این اتفاق خیلی نادر و البته خارج از اراده ما و تامین‌کننده بود. شرکت تامین‌کننده‌ی ظرفیت هم که یک شرکت اروپایی بود (و مستقیم با ما قرارداد ندارد) در نهایت ناچار به عذرخواهی و جبران خسارت شد.

> نگرانی کاربران
اما اخیرا یکی از کاربران توئیتر پس از اظهارات منتشرشده از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره‌ی قطعی‌های شبکه اینترنت، مدعی شده بود: جهرمی سرانجام تایید کرد که قطعی اینترنت در ایران برای تست شبکه ملی ارتباطات بوده و کل داستان‌هایی که در مورد قطع کابل در اروپا گفته و توئیت کرده دروغ است.
سجاد بنابی اما در واکنش به این اظهارات در توئیتر نوشت: هیچ‌گاه اینترنت مردم برای تست شبکه ملی قطع نشده و نخواهد شد. برخی مراجع در ارزیابی تاب‌آوری شبکه ملی در برابر تحریم‌ها، بعضا اینترنت بانک‌ها یا شبکه انرژی را قطع و تداوم خدمت را بررسی کردند. نادان نیستیم که تحریم‌های ناموفق دوستان آمریکایی شما را ما به مردم و شرکت‌های ایران تحمیل کنیم. او همچنین با انتشار یک تصویر دیگر، نوشت: محل دقیق قطع فیبرهای نوری شرکت اینترروت (جی تی تی) در ششم تیرماه ۹۸ که برای ۸۳ دقیقه باعث ایجاد اختلال گسترده در اینترنت ایران شد.
کاربران ایرانی به محض شنیدن نام «شبکه ملی اطلاعات» واهمه اینترنتی محدود، بسته و به دور از ارتباطات بین‌المللی را تجسم می‌کنند. شبکه‌ای که سال‌هاست در دستور کار دولت‌های اخیر کشورمان قرار دارد و حواشی بسیار زیادی پیرامون آن ساخته شده که گاها باعث سردرگمی مخاطب درباره ماهیت این سیستم می‌شود. دیدگاه کاربران عمومی به این مسئله شفاف و صحیح نیست و به همین جهت نگرانی آنها روز به روز بیشتر می‌شود.
بیش از 10 سال است که در کشور بحث راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات سر زبان‌ها‌ست شبکه ملی اطلاعات از سال 1384با نام «شبکه ملی اینترنت» در دستور کار مجلس قرار گرفت و تا به امروز که، رنگ واقعیت کاملی را به خود ندیده است. این پلتفرم تا به امروز در ابعاد کوچک‌تر از حد واقعی خود به مردم عرضه شده است و هنوز به طور تمام و کمال و سراسری اجرا نشده است
در همان سال‌ها‌ قرار بر این شد که در طی یک بازده زمانی سه ساله، طرح اینترنت ملی به سرانجام برسد که این امر محقق نشد. بعدها با توجه به الزامات سند چشم‌انداز بیست ساله در سال 1389 موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید «شبکه ملی اطلاعات» به صورت جدی‌تر مطرح شد، به طوری که کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه مطرح و تصویب شد. در دولت یازدهم اقدامات اولیه‌ای و راه‌اندازی سه‌فاز این طرح صورت گرفت و امروز با راه افتادن کشتی دولت جدید شاهد زمزمه‌هایی درباره نهایی شدن این طرح هستیم.

> اینترنت قطع نمی شود
محمد صادق مفتح کارشناس امور ارتباطات در گفت وگو با آفتاب یزد در این خصوص گفت: «شبکه ملی اطلاعات مانند شبکه فاضلاب که برای نظام شهری لازم است، برای کشور لازم خواهدبود. نزدیک 75 درصد اطلاعات کاربران ما در داخل کشور تامین می‌شود و به جز مراکز دانشگاهی که برای منابع علمی نیاز به دسترسی خارج دارند اکثر مردم دسترسی داخلی دارند و از منابع داخلی استفاده می‌کنند.»
وی ادامه داد: «بسیاری از ارتباطات مردم در بستر اینترنت در داخل کشور محقق می‌شود. ما اگر شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم بسیاری از کارها در داخل کشور انجام داده و هزینه ارزی برایمان رقم نمی خورد. همچنین سرعت دسترسی و دانلود ما بالا خواهد رفت.»
این کارشناس آی‌تی تصریح کرد: «شبکه ملی اطلاعات در بسیاری از کشورها مرسوم است واستفاده از آن متداول و دولت‌های ایران هم چندین سال در اهتمام راه‌اندازی آن هستند.»
وی افزود: «دسترسی به شبکه اطلاعات ملی لزوما به معنای قطع اینترنت جهانی نیست. یعنی هدف قطع اینترنت جهانی نیست و فقط هدف تسهیل ارتباطات و کم کردن هزینه‌ها‌ست تا استفاده از اینترنت را اقتصادی‌تر کند.»