چه کسانی می‌خواهند انتخابات خانه سینما برگزار نشود؟

محسن بوالحسنی
خبرنگار
دو سال مانده به پایان دوره هشت‌ساله ریاست محمود احمدی‌نژاد بر قوه مجریه یعنی 13 دی‌ماه سال 1390، پس از حرف و حدیث‌های بسیار بالاخره انحلال خانه سینما طی نامه‌ای از طرف وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت سیدمحمد حسینی به محمدمهدی عسگرپور (مدیرعامل وقت این تشکل) صادر و دو روز بعد برای مدتی نامعلوم تمامی فعالیت‌های خانه سینما پس از بیست‌سال متوقف شد. تعطیلی خانه سینما در روزهایی که همه چیز، علی‌الخصوص فرهنگ و هنر دستخوش بازی‌های سیاسی‌ جناحی شده بود اعتراض بسیاری از هنرمندان را به همراه داشت تا آنجا که هیأت‌مدیره و وکیل خانه سینما و همچنین جمعی از هنرمندان نظیر عزت‌الله انتظامی، مجید مجیدی، ابراهیم حاتمی‌کیا، رضا میرکریمی، احمدرضا درویش، کمال تبریزی، سعید ابوطالب، مجتبی راعی و... به آن واکنش نشان دادند و در بیانیه مشترک صنوف خانه سینما، این اتفاق، اتفاقی کاملاً سیاسی‌ خوانده و در آن نسبت به تعطیلی قریب‌الوقوع خانه تئاتر و موسیقی هم ابراز نگرانی شد. با شعله‌ورتر شدن انتقادات، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاسی‌ خواندن این اتفاق را «توهم» خواند و گفت: «بحث، بحث قانون است و خودمختاری مجمع خانه سینما برای اصلاح اساسنامه مشکل اصلی و دلیل  انحلال این تشکل است.» داستان‌های چندساله‌ انحلال خانه سینما و تلاش برای بازگشایی آن را همه می‌دانند. داستانی که در نهایت، در دوم خرداد ماه سال ۱۳۹۱ با حکم دیوان عدالت اداری به لغو «انحلال» خانه سینما ختم شد. همه اینها اما فقط یک روی سکه التهاب در بحث انحلال خانه سینما بود و روی دیگر سکه اختلاف میان خود سینماگران بود. صنف‌هایی که گاه حتی چندپاره بودند و یک صنف هم حاضر به جمع‌شدن زیر یک عنوان واحد نمی‌شد.
خانه سینما: از تعطیلی تا بازگشایی


محموداحمدی‌نژاد سعی کرد در روزهای پایانی ریاستش، مهر و موم خانه سینما را باز کند اما این بار جواد شمقدری که معاون سینمایی وزیر دولت دهم بود از این دستور به‌دلیل آنچه او غیرقانونی‌خواندن دستور رئیس جمهوری می‌نامید سر باز زد. کلید بازگشایی خانه سینما سرانجام در نخستین ماه‌های دولت حسن روحانی در قفل در خانه سینما چرخید و پس از تقریباً دو سال تعطیلی همزمان با روز ملی سینما یعنی ۲۱ شهریور ۱۳۹۲ این خانه با حضور گروهی از اعضا که بر اساس حکمی از علی جنتی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شده بودند بازگشایی شد. از این تاریخ به بعد، خانه سینما تشکلی زیر نظر وزارت‌ فرهنگ و ارشاد اسلامی بود اما خوانشی هم در این موضوع وجود داشت که براساس آن صنوف این تشکل باید همزمان در اداره کار و امور اجتماعی هم ثبت می‌شدند؛ موضوعی که دامنه اختلاف را بیشتر از همیشه کرد. حال در شرایطی که قرار است مجمع عمومی خانه سینما ۲۸ مرداد ماه برگزار شود برخی صنوف عضو در خانه سینما بارها به غیرقانونی بودن این مجمع اعتراض کرده‌اند و به‌نوعی آن را کودتای هیأت رئیسه خانه سینما دانسته‌اند. برخی از این صنوف حاضر به ثبت خود در اداره کار و رفاه اجتماعی نیستند و این اتفاق را غیرمنطقی و مغایر با اساسنامه خانه سینما می‌دانند. در نهایت با وجود آنکه شنیده می‌شد نشست خبری خانه سینما روز دوشنبه برگزار شود، دیروز این نشست با حضور همایون اسعدیان، سعید عقیقی، مصطفی احمدی و مرتضی رزاق‌کریمی در ساختمان شماره یک این نهاد برگزار شد و اسعدیان و رزاق کریمی توضیحاتی در خصوص برگزاری مجمع ارائه دادند.
خانه سینما : انشقاق و اختلاف اهالی‌اش
همایون اسعدیان عضو هیأت مدیره خانه سینما در ابتدای نشستی که با حضور خبرنگاران و نمایندگان برخی صنوف برگزار شد نقبی به همان اتفاقاتی که در آغاز این گزارش شرح آن رفت زد و اینگونه ماجراهای انحلال تا بازگشایی را به امروز گره زد: «ما متوجه ضعف‌های قانونی خانه سینما شده‌ بودیم و برای آنکه در آینده کسی مانند جواد شمقدری دست روی خانه سینما نگذارد و برای خانه سینما مشکل ایجاد نکند در پی حل ضعف‌های قانونی این نهاد برآمدیم. در آن زمان صنوف به تنهایی هویت مستقلی نداشتند، اسناد حقوقی نداشتند، حتی ما مجبور بودیم حساب‌های بانکی صنوف را به اسم اعضایشان باز کنیم و همه اینها باعث شد تا ما به این نتیجه برسیم که تنها راه قانونی‌کردن خانه سینما ثبت قانونی صنوف است. با بررسی‌های انجام‌شده برآیند کلی این شد که جای اصناف در وزارت کار است.  هویت فرهنگی ما در وزارت ارشاد است اما هویت صنفی در وزارت کار.» اسعدیان با بیان اینکه صنف عضومحور است و اعضای هیأت مدیره توسط اعضای صنف انتخاب می‌شوند توضیح داد: «در مجمع عمومی سال ۹۲ اکثریت صنوف به این مسأله رأی دادند که صنوف خانه سینما ثبت قانونی وزارت کار شوند، تا اگر زمانی به هر دلیلی خانه سینما بسته شد صنوف هویت خود را داشته باشند.» او همچنین نسبت به حاشیه‌های پیش آمده و گله برخی صنوف از دعوت نشدن ‌برای شرکت در مجمع گفت: «ما به همه صنوف اطلاع دادیم که اگر صنف خود را ثبت قانونی نکنید، نمی‌توانید وارد مجمع شوید. این مصوبه مجمع عمومی و هیأت‌مدیره خانه سینما است. البته این را توضیح بدهم که برخی صنوف مثل استادان یا جلوه‌های بصری نمی‌توانند ثبت قانونی شوند چون استادان اجازه این کار را ندارند و جلوه‌های بصری هم تعدادشان کم است. در این بین برخی اصناف مثل انجمن آهنگسازان‌ کار خود را در‌ شأن کارگری ثبت‌شدن نمی‌دانند و تمایلی به ثبت در وزارت کار ندارند در حالی که کانون وکلا هم به همین شکل در وزارت کار ثبت شده‌اند.»
خانه سینما: اساسنامه و شئون قانونی‌
در پاسخ به موارد مطرح‌شده در نشست خبری خانه سینما سراغ مخالفان رفتیم. کامبیز روشن‌روان از اعضای اصلی شورای مرکزی کانون آهنگسازان خانه سینما در گفت‌وگو با «ایران» با رد صحبت‌های همایون اسعدیان مشکل را در اساس و روش خانه سینما می‌داند. او در پاسخ به این سؤال که آیا مشکل شما این است که ثبت در وزارت کار را در‌ شأن خود نمی‌دانید، می‌گوید: «مشکل غیرقانونی بودن این کار است. اگر ثبت در وزارت کار به‌عنوان یکی از بندهای اساسنامه خانه سینما در مجمع عمومی فوق‌العاده به تصویب دوسوم مجمع می‌رسید همه موظف بودند که بروند و در وزارت کار ثبت‌نام کنند. اما این اتفاق نیفتاد و تا زمانی که این موضوع به‌عنوان یک بند از اساسنامه نباشد شکل قانونی به خود نمی‌گیرد. آنچه ما به آن مقیدیم اساسنامه خانه سینماست و در اساسنامه هم هیچ نشانی از این موضوع نیست؛ بلکه به صراحت آمده خانه سینما زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کند. اگر هم تصویب می‌شد باید در شورای فرهنگ عمومی تصویب می‌شد که هیچ کدام از اینها اتفاق نیفتاد.» خانه سینما معتقد است که این مسأله برای جلوگیری از اتفاقاتی است که در گذشته افتاده و این راهکار باعث می‌شود اتفاقاتی که سال 90 برای این خانه افتاد دیگر رخ ندهد. روشن‌روان اما با این نظریه مخالف است و می‌گوید: «این اشتباهی است که انجام داده‌اند. معمولاً یک اشتباه اشتباه‌های بعدی را هم رقم می‌زند. دوستان اگر اساسنامه خود خانه سینما را خوب خوانده باشند متوجه می‌شوند که خود اساسنامه در این مسأله صراحت دارد که تمام تشکل‌های سینمایی جهت طی مراحل قانونی اساسنامه‌شان را به وزارت ارشاد بدهند. این یعنی خود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این کار را انجام خواهد داد. ضمن اینکه طبق مصوبه هیأت وزیران، خانه سینما به‌عنوان شخص حقوقی شناخته می‌شود که تشکل‌ها هم زیرمجموعه‌اش هستند. یعنی خود خانه سینما باید تشریفات ثبت قانونی را انجام بدهد نه اینکه صنوف یکی یکی این کار را انجام دهند. اگر صنوف اینطور ثبت شوند معنی‌اش این است که هم از خانه سینما جدا شده‌اند (طبق اساسنامه خانه سینما) و هم از بدنه وزارت فرهنگ منفک شده‌اند و به‌این ترتیب خود به خود خانه سینمایی وجود نخواهد داشت که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت کند.»
روشن‌روان مشکل اساسی با تصمیمات خانه سینما را مشکل ماهوی می‌داند. او می‌گوید خصومتی با کسی وجود ندارد و نمی‌خواهیم خانه تعطیل شود. ما فقط خواستار اجرای دقیق اساسنامه هستیم تا زمانی که طبق شرایط قانونی تغییر کند. او راه‌ برون‌رفت از این مسأله را اینطور توضیح می‌دهد: «راه‌ برون‌رفت در شرایط حاد فعلی این است که هیأت‌مدیره‌ فعلی دسته‌جمعی استعفا بدهند و سازمان سینمایی یک‌نفر را به‌عنوان مسئول یا سرپرست موقت تعیین کند و آن شخص هم ظرف یک ماه تکلیف صنوف را مشخص کند.»