روزنامه اعتماد

حمايت جمهوري اسلامي ايران از اتباع ايراني

مساله تابعيت موضوع بسيار مهمي است و كشورها معمولا در دادن تابعيت به افرادي كه اتباع آن كشور نيستند بسيار ممسك و سخت‌گير هستند و در عين حال معمولا سلب تابعيت از اتباع خود را نيز موكول به تحقق شرايط پيچيده‌اي مي‌كنند و حق هم همين است. در سي و چند سال اخير كه كشور ما پذيراي تعداد بي‌شماري از پناهندگان بوده مساله افراد مشكوك التابعيت و همچنين تابعيت فرزنداني كه از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي بدون رعايت قوانين و قواعد ناظر به اين موضوع به دنيا مي‌آيند گاه به صورت معضل مطرح شده است. حاصل اينكه موضوع تابعيت و حواشي و مسائل مربوط به آن چيزي نيست كه به سادگي با آن برخورد كنيم. اصل چهلم قانون اساسي مي‌فرمايد: تابعيت كشور ايران حق مسلم هر فرد ايراني است و دولت نمي‌تواند از هيچ ايراني سلب تابعيت كند مگر به درخواست خود او يا در صورتي كه به تابعيت كشور ديگري درآيد. به نظر مي‌رسد مسائلي كه اخيرا مطرح شده ناشي از قسمت اخير اصل مذكور باشد. اما بايد توجه داشت خروج از تابعيت ايران ولو پس از تحصيل تابعيت كشور ديگر موكول به انجام تشريفاتي است. ماده 988 قانون مدني اين شرايط را برشمرده است. از آن جمله است تصويب هيات وزيران. به موجب ماده 989 قانون مدني هر تبعه ايراني كه بدون رعايت مقررات قانوني بعد از تاريخ 1280 شمسي تابعيت خارجي تحصيل كرده باشد، ‌تبعيت خارجي او كان لم يكن بوده و تبعه ايران شناخته مي‌شود... به عبارت ديگر با توجه به اين ماده، ظاهرا تحصيل تابعيت خارجي براي اتباع ايران از ديدگاه دولت ايران امري غيرممكن است زيرا در هر حال تابعيت به دست آمده را كان لم يكن مي‌دانند. در عين حال بحث تابعيت مضاعف در نظام حقوقي ما از نزديك به 30 و چند سال پيش در ديوان داوري ايران و ايالات متحده (قرارداد الجزاير) مطرح و اين تابعيت عملا به موجب آراي ديوان شناخته و بر آن آثاري مترتب شد. و در حال حاضر ايرانياني كه نه يك تابعيت خارجي بلكه چند تابعيت خارجي را تحصيل كرده‌اند- كه البته همه آنها از نظر دولت ايران كان لم يكن است- كم نيستند و چه بسا شمار آنان از ميليون فراتر رفته‌ باشد. آنچه بيشتر مورد بحث قرار مي‌گيرد مساله مالكيت اموال غيرمنقول براي خارجيان است. ماده 489 پيش گفته مقرر داشته كه اموال غيرمنقول اتباع ايران كه تابعيت خارجي تحصيل كرده‌اند، ‌بايد به فروش برسد و وجه آن به آنان داده شود. البته از اشتغال به وزارت و معاونت وزارت و عضويت مجالس مقننه و هرگونه مشاغل دولتي نيز محروم خواهند بود. در سال 1372 اداره حقوقي قوه قضاييه در پاسخ استعلامي اظهارنظر كرد «... مادام كه ايرانيان مذكور در استعلام از دولت جمهوري اسلامي ايران تقاضاي ترك تابعيت ننمايند و ترك تابعيت آنها مطابق مقررات قانون مدني به تصويب دولت ايران نرسد نامبردگان ايراني بوده و قوانين ايران درباره آنها حاكم و جاري خواهدبود و صرف قبول تابعيت دولت كانادا به تنهايي مانع اجراي قوانين ايران درباره اتباع خود نيست.» (نظريه 1601/7) اداره حقوقي در نظريه ديگري به تاريخ 3/7/81 و شماره 6266/7 اظهارنظر كرده است: «ترك تابعيت و تبديل تابعيت مذكور در قانون مدني غير از كسب تابعيت مضاعف و داشتن تابعيت مضاعف است و نظر به اينكه مقررات ترك تابعيت و تبديل تابعيت را نمي‌توان به وضعيت كساني كه داراي تابعيت مضاعف هستند تسري داد ايرانياني را كه با حفظ تابعيت اصلي خود تابعيت كشور ديگري را هم كسب كرده‌اند و به اين طريق داراي تابعيت مضاعف هستند، ‌نمي‌توان به عنوان ترك تابعيت از حقوق خود محروم كرد.» ضمنا با توجه به اينكه اتباع خارجه مي‌توانند در ايران شركت‌هاي تجاري تشكيل دهند و سهام اين شركت‌ها نيز متعلق به آنان باشد، ‌اين شركت‌هاي ثبت شده در ايران مي‌توانند مالك اموال غيرمنقول باشند و اين استثنايي است نسبت به رابطه ممنوعيت استملاك اموال غيرمنقول به وسيله اتباع خارجه كه درخور بررسي و تامل است. البته شبهه‌اي هم بعضا در خصوص حاكميت ماده 989 در زمان مطرح شده است كه ناشي از كاربرد فعل ماضي نقلي «كرده‌باشد» در ماده مذكور است كه به دنبال آن فعل «يا بكند» نيامده است كه اين بحث نظري و محتاج تفسير بيشتر است. به هر حال به نظر مي‌رسد در مسائل مربوط به تابعيت به ويژه با توجه به اينكه بسياري از ايرانيان داراي تابعيت مضاعف علاقه‌مند به بازگشت به ايران و سرمايه‌گذاري در كشور خود هستند، ‌بايد با نهايت دقت و احتياط اظهارنظر شود. والله اعلم  
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
ناکامی گناه مبهم فرشته! (خراسان)گردابي چنين هايل (اعتماد) حباب «ریزپرنده- غول‌رسانه» ترکید! (جوان) اسرائیل دوباره تحقیر شد (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
صندوق‌هاي بازنشستگي در «بازنشستگي» نگرانم ،چون آماده‌سازي تيم‌ملي رها شده‌است نياز به 10 هزار تخت اعصاب و روان داريم احضارده‌ها مدير در پرونده حقوق‌هاي نجومي و واگذاري املاك تمديد روحاني خواست هاشمي بود اتاق‌جنگ رواني عليه‌دولت شرط‌گذاري تلويزيون براي عراقچي حقير كيست؟ منافع بلند مدت قرباني هزينه‌هاي كوتاه‌مدت هاشمي مرجع گروه‌هاي مرجع نخستين پرنده از يكصد حمايت جمهوري اسلامي ايران از اتباع ايراني صندوق‌هاي بازنشستگي در «بازنشستگي» هر وزير، يك دستيار امور شهروندي معرفي مي‌كند نگرانم ،چون آماده‌سازي تيم‌ملي رها شده‌است مخالفان آزادي، انقلابي نيستند نياز به 10 هزار تخت اعصاب و روان داريم يادبود كيارستمي در جشنواره بوستون تمديد روحاني خواست هاشمي بود مثل هاشمی ديگر نداریم اتاق‌جنگ رواني عليه‌دولت «اوباما» فرمان اضطرار ملی علیه ایران را تمدیدکرد شرط‌گذاري تلويزيون براي عراقچي حقير كيست؟ احضارده‌ها مدير در پرونده حقوق‌هاي نجومي و واگذاري املاك طلب 206 هزار ميلياردي بخش خصوصي از دولت هاشمي مرجع گروه‌هاي مرجع نخستين پرنده از يكصد حمايت جمهوري اسلامي ايران از اتباع ايراني هر وزير، يك دستيار امور شهروندي معرفي مي‌كند مخالفان آزادي، انقلابي نيستند يادبود كيارستمي در جشنواره بوستون مثل هاشمی ديگر نداریم منافع بلند مدت قرباني هزينه‌هاي كوتاه‌مدت «اوباما» فرمان اضطرار ملی علیه ایران را تمدیدکرد طلب 206 هزار ميلياردي بخش خصوصي از دولت