روزنامه ابتکار
1398/05/23
آیا لندن به دنبال رفع توقیف نفتکش گریس 1 است؟ ضد و نقیض‌های یک جدال دریایی
محمدرضا ستاریروز گذشته برخی از منابع خبری گمانه‌زنی‌هایی را از آزادی نفتکش گریس 1 که بیش از یک ماه است توسط دولت محلی جبل‌الطارق توقیف شده منتشر کردند. این گمانه‌زنی‌ها زمانی تقویت شد که سخنگوی دولت محلی جبل‌الطارق که تحت قیمومیت انگستان قرار دارد روز گذشته اعلام کرد که به دنبال کاهش تنش‌ها با ایران است و متعاقب آن جلیل اسلامی معاون سازمان بنادر و دریانوردی نیز بیان اینکه اسنادی میان دو کشور به منظور آزادسازی نفتکش گریس 1 رد و بدل شده، از علاقه‌مندی لندن برای رفع توقیف این کشتی نفتی خبر داد.
دولت محلی جبل‌الطارق سیزدهم تیرماه گذشته با کمک نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا، نفتکش گریس 1 را که حامل بیش از 2 میلیون بشکه نفت خام ایران بود به بهانه دور زدن تحریم‌های سوریه توقیف کرد. این اقدام که از سوی ایران به دزدی دریایی تعبیر شد در حالی بود که تنش‌ها در منطقه خلیج فارس به واسطه تحرکات آمریکا افزایش یافته و پس از این ماجرا نیروی دریایی سپاه پاسداران نیز یک کشتی نفتی بریتانیایی را در این منطقه توقیف کرد. در همان زمان و در حالی که ایران بارها تصریح کرده بود که لندن موظف به آزادی نفتکش حامل نفت ایران است، دولت جبل‌الطارق به مدت یک ماه دیگر توقیف این سوپر نفتکش را تمدید کرد. دلیل لندن برای چنین اقدامی نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه بود و اعلام شد که مقصد نفتکش گریس 1 بندر بانیاس بوده است؛ امری که چند روز بعد توسط عباس عراقچی معاون وزارت خارجه ایران تکذیب شد.
گریس 1 دقیقا کجاست؟
در همان زمان توقیف نفتکش گریس 1 که تحت پرچم کشور پاناما نفت خام ایران را حمل می‌کرد، اختلافاتی میان اسپانیا و انگلیس بر سر نقض حریم دریایی میان دو کشور ایجاد شد و جوزف بورل وزیر خارجه اسپانیا گفت که لندن برای توقیف این کشتی نفتی از آمریکا دستور گرفته است. پس از این ماجرا و در حالی که توقیف گریس 1 توسط دادگاه جبل‌الطارق تمدید شد، برخی منابع خبری اعلام کردند که تنها چند روز قبل از توقیف این نفتکش، قوانین جبل الطارق تغییر کرده است.
از سوی دیگر ایران نیز چنین اقدامی را بر خلاف حقوق بین‌الملل و نیز نقض برجام توصیف کرد چرا که تحریم‌های اروپا علیه سوریه نمی‌تواند ماهیت فراسرزمینی داشته باشد و همچنین چنین اقدامی در جهت فشارهای تحریمی آمریکا برای کاهش و به صفر رساندن صادرات نفت ایران تعبیر شد.
در این کشاکش میان تهران و لندن بر سر کشتی‌های نفتکش و در حالی که انگلستان پیشنهاد مبادله کشتی‌ها با یکدیگر را قبول نکرده است، روز گذشته برخی از منابع خبری اعلام کردند که سیگنال‌هایی از تغییر مسیر کشتی گریس 1 مخابره شده است. در همین راستا بنا بر گزارش خبرگزاری یورونیوز، موسسه رهگیری خطوط کشتیرانی «تنکر تراکرز» از ارسال سیگنال تغییر مقصد نفتکش گریس ۱ از جبل الطارق به سمت مراکش خبر داد و دقایقی پس از پیام نخست خود اعلام کرد که مقصد بعدی آب‌های مدیترانه است. از سوی دیگر در حالی که روز شنبه هفته آینده مهلت قانونی توقیف کشتی گریس 1 به پایان می‌رسد، طبق گزارش موسسه دریایی گلوبال (شرکت امنیت دریایی بریتانیا) این نفتکش روز دوشنبه ظهر به وقت محلی سیگنال مقصد جدید خود را تغییر داده، اما دقایقی بعد آن را پاک کرده است. در این رابطه در حالی که پس از توقیف گریس 1، پاناما اعلام کرده است که پرچم خود را برای حمل و نقل دریایی ایران پس خواهد گرفت، جلیل اسلامی به خبرگزاری ایرنا گفته که امیدوار است این کشتی بتواند با پرچم ایران به تردد خود ادامه دهد.
اما با وجود این اظهارنظرها، برخی از منابع کارشناسی با بررسی نقشه‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که علی‌رغم اعلام خبر حرکت کردن نفتکش گریس1، هنوز هیچ تغییر معناداری در محل اسکان آن صورت نگرفته است به طوری که خبرگزاری تسنیم در این خصوص به نقل از منابع کارشناسی آورده است: خبر آزاد شدن نفتکش گریس 1 و حرکت کردن آن به سمت مراکش برای اولین بار حدود ساعت 7 بعدازظهر روز دوشنبه به وقت تهران منتشر شد و این بدان معناست که نفتکش گریس 1 باید تا شامگاه دوشنبه با احتساب سرعت 12 نات، به آب‌های غرب تنگه جبل‌الطارق یا حداقل به میانه این تنگه رسیده باشد. اما این نفتکش طبق بررسی نقشه‌ها همچنان در شرق منطقه جبل‌الطارق به‌سر برده و سرعت آن نیز در پایگاه اینترنتی Vesselfinder بین صفر تا 0.1 نات درج شده است که از متوقف بودن آن در یک محل مشخص (طول و عرض جغرافیایی 36°0659.5"N 5°1808.1"W) حکایت دارد.
لندن به دنبال چیست؟
درخصوص علت اقدام بریتانیا در جهت توقیف نفتکش حامل نفت ایران آن هم در شرایط تشدید تنش‌ها میان ایران و ایالات متحده، کارشناسان نظرات مختلفی را بیان می‌کنند. برخی از ناظران بر این باورند که با توجه به شرایط لندن در قبال اتحادیه اروپا و موضوع بریگزیت، بریتانیا به منظور جلب حمایت ایالات متحده اقدام به توقیف گریس 1 کرده است؛ موضوعی که مبنای آن صحبت‌های جوزف بورل وزیر خارجه اسپانیا است.
از سوی دیگر برخی از تحلیلگران معتقدند که همزمان با افزایش فشارها بر روی سه کشور اروپایی به منظور انجام تعهداتشان در توافق هسته‌ای، این موضوع بهانه‌ای به دست لندن داده تا با برجسته کردن اقدام متقابل ایران در توقیف یک نفتکش انگلیسی، از زیر فشارهای موجود شانه خالی کنند. همزمان برخی دیگر از کارشناسان نیز تنش دریایی میان ایران و انگلستان را به منظور توجیه حضور نظامی این کشور در منطقه برای پیوستن به ائتلاف دریایی آمریکا تعبیر کرده و معتقدند که پس از رسمیت یافتن این موضوع که شامگاه دوشنبه، سومین کشتی جنگی انگلستان موسوم به «اچ‌ام‌اس کنت» رهسپار خلیج فارس شده است، دیگر ادامه چنین تنشی با ایران موضوعیت نداشته و می‌تواند پیامدهای منفی بیشتری داشته است. به همین دلیل احتمال دارد که گریس 1 با پایان یافتن مهلت توقیفش در روز شنبه آینده، آزاد شود. هر چند که همچنان و تا لحظه تنظیم این گزارش گفته میشود که دولت محلی جبل‌الطارق اخبار مربوط به رفع توقیف گریس 1 را تکذیب کرده است.
از سوی مقابل هر چند اقدام لندن در جهت توقیف نفتکش گریس 1 بر خلاف قوانین و مقرارت بین‌المللی و در شرایط حساسی صورت گرفته است، اما با توجه به تحولات جاری در منطقه و نیز پیوند خوردن این مسائل با توافق هسته‌ای، لندن احتمالاً با رفع توقیف گریس 1، در نظر داشته باشد که مقداری از بار تنش‌های کنونی بکاهد. هر چند آنها اکنون به ائتلاف دریایی مدنظر آمریکا پیوسته‌اند، اما در طول روزهای گذشته به مراتب اعلام کرده‌اند که موضوع دریایی با قضیه برجام دو مسئله متفاوت است و لندن خواستار حفظ توافق هسته‌ای است. این امر زمانی اهمیت می‌یابد که جان بولتون در سفر خود به لندن، محور دیدارهایش با مقامات انگلیسی را ایران اعلام کرده بود، اما روز گذشته به صراحت گفت که مسئله مذاکرات آمریکا و انگلیس بر سر ایران به تعویق خواهد افتاد، زیرا انگلستان تا مهر ماه امسال به شدت درگیر تعیین تکلیف بریگزیت است.
به همین دلیل سه کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه که می‌دانند در شرایط کنونی از بین رفتن کامل برجام آن را به سمت مسیرهای سخت افزاری سوق خواهد داد، در تلاش هستند تا در میانه تصمیم ایران برای ورود به گام سوم هسته‌ای، علاوه بر دادن پالس‌های موافق نظیر تاکید بر حفظ برجام، احداث کانال 15 میلیارد یورویی با فرانسه و نیز آزادسازی احتمالی نفتکش گریس 1، حداقل با واشنگتن بر سر اعطای برخی معافیت‌های نفتی ایران به توافق برسند.
سایر اخبار این روزنامه
زندگی سیاسی آیت الله محمدتقی مصباح یزدی مرور شد
شیخ منتقد
جلال خوش‌چهره
گفت‌وگو درباره ایران؛ شاید وقتی دیگر
پول ساخت‌وساز را یکجا می‌گیریم
اخذ سود از مابه‌التفاوت فروش یکجا
«ابتکار» تاثیر هنر بر بازسازی روانی افراد آسیب‌دیده از بلایای طبیعی را بررسی می‌کند
ایران رتبه چند خروج نخبگان از کشور را دارد؟
فرار مغزها، سرگشته میان آمارها و تعاریف
اقتصاد آزاد یا اقتصاد دولتی، کدام مطلوب شرایط کشور است؟
پای دولت در کفش خصوصی‌ها
آیا لندن به دنبال رفع توقیف نفتکش گریس 1 است؟
ضد و نقیض‌های یک جدال دریایی
در مورد جزئیات گام سوم فعلاً ترجیح می‌دهم که صحبت نکنم
توضیحات سخنگوی قوه قضائیه درباره متهم پرونده اخلال‌گران ارزی
نمی‌دانیم آقاخان کجاست!
محمدرضا تابش:
شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها، تحت تاثیر فشارهای فراقانونی قرار نگیرد
ظریف:
آمریکا در جایگاهی نیست که برای اقدامات دفاعی ما خطوط قرمز تعیین کند
موسویان:
کانال‌های معتبر ارتباطی و تغییر اطرافیان ترامپ راهکار حل تنش ایران-آمریکا است
