حساب و کتاب اسکناسی حذف4 صفر

«برای ضرب هرسکه ۵۰0 تومانی، 830 تومان هزینه می شود!» این بخشی از صحبت های محمود بهمنی رئیس سابق بانک مرکزی در برنامه مناظره با اجرای مرتضی حیدری درباره حذف چهار صفر از پول ملی بود که در شبکه های اجتماعی هم بازتاب زیادی داشت. او در بخشی دیگر از صحبت هایش با اشاره به کاهش ارزش ذاتی سکه ها در مقابل ارزش فلز آن ها  از ذوب کردن سکه های 100 و 500 ریالی برای تبدیل کردن به سینی، شیرآلات و قاشق و چنگال هم  گفت. پیش از این ها نیز شاهد خبرهایی از خرید در حجم وسیع سکه های پنج تا 500 تومانی با 1.5 برابر قیمت واقعی آن ها بودیم که به خاطرآلیاژهای به کار رفته در آن ها ذوب و استفاده های دیگر از آن می شد.به واقع هزینه های چاپ اسکناس و امحای آن برای کشور چقدر است و آیا حذف چهار صفر، این هزینه ها را کاهش خواهد داد؟
 
تعداد قطعه اسکناس موجود در کشور
بنا به گزارش ایرنا، هم اکنون هشت میلیارد و ۷۰۹ میلیون قطعه اسکناس و ایران ‌چک در اقتصاد ایران در گردش است. از میان این تعداد قطعه اسکناس، دو میلیارد و 944 میلیون قطعه چک پول های 50 و 100 هزار تومانی، یک میلیارد و 887 میلیون قطعه اسکناس 10 هزار تومانی، یک میلیارد و 267 میلیون قطعه اسکناس پنج هزار تومانی است و  دو میلیارد و 611 میلیون قطعه اسکناس  به اسکناس های دو هزار تومانی، هزار تومانی،  500 تومانی و... تعلق دارد. ارزش ریالی کل اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های کشور به ۶۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان می‌رسد.
هزینه چاپ و امحای اسکناس
در سال 91 ، مسئولان بانک مرکزی هزینه چاپ هر قطعه اسکناس را حدود 100 تومان اعلام کردند که این رقم در سال 93  به 118 تومان رسید. البته هزینه تولید سکه های 200 و 500 تومانی در همان سال به ترتیب 150 و 230 تومان اعلام شد. در سال ۹۶ نیز بر اساس اعلام مسئولان بانک مرکزی، هزینه امحا و جایگزینی هر اسکناس به ۲۲۰ تومان رسید. این در حالی است که بررسی ها نشان می دهد چاپ هر قطعه اسکناس طی امسال برای بانک مرکزی چیزی حدود 190 تومان هزینه دارد که باید هزینه 34 تومانی امحا را هم به آن اضافه کرد که در کل هزینه هر اسکناس به 224 تومان می رسد. باید یادآوری کنیم ،  با توجه به گفته رئیس بانک مرکزی، سالانه 700 میلیون قطعه اسکناس در کشور امحا و جایگزین می شود که با توجه به عدد به دست آمده در سال، چیزی حدود 156 میلیارد و 800 میلیون تومان صرف جایگزین شدن پول های از رده خارج می شود.


هزینه جایگزینی اسکناس ها بعد از حذف 4 صفر
برای جایگزینی اسکناس های کشور باید تمامی هشت میلیارد و 709 میلیون قطعه اسکناس(البته در فرایندی دو ساله بعد از تصویب نهایی طرح) امحا شود که هزینه ای برابر با 296 میلیارد و 106 میلیون تومان را  (براساس محاسبه هزینه ای زمان حال)در پی خواهد داشت. اما با توجه به کم شدن صفرها به گفته رئیس بانک مرکزی نیاز کشور به جای هشت میلیارد و 709 میلیون قطعه اسکناس به سه میلیارد قطعه اسکناس می‌رسدکه هزینه چاپ آن هم با توجه به آن چه در بالا گفتیم، 582 میلیارد تومان می شود. در مجموع جایگزینی اسکناس ها بعد از حذف چهار صفر 878 میلیارد و 106 میلیون تومان هزینه برای کشور خواهد داشت.این رقم فقط مربوط به اسکناس است و چون از رقم کل سکه ها، آماری در دست نیست، نمی توان در این باره عددی را اعلام کرد.
صرفه جویی سالانه
با حذف چهار صفر و خارج شدن اسکناس‌ها و سکه‌های خرد از چرخه اقتصاد، امحای اسکناس ها از سالانه 700 میلیون به حدود ۲۰۰ میلیون قطعه خواهد رسید. در این صورت، هر سال ۴۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان صرف جایگزینی اسکناس‌های فرسوده خواهد شد. به این ترتیب با حذف چهار صفر، سالانه حدود  140 میلیارد تومان در چاپ و امحای اسکناس صرفه جویی می شود که در دراز مدت به نفع کشور است.