پیشنهادهای ایران برای توسعه روابط اقتصادی حوزه خزر

گروه سیاسی/ نخستین مجمع اقتصادی کشورهای حاشیه خزر، همزمان با روز جهانی دریای خزر و سالروز امضای کنوانسیون رژیم حقوقی این دریا (۲۱ مردادماه)، یکشنبه و دوشنبه گذشته به ابتکار و میزبانی کشور ترکمنستان برگزار شد و اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری در رأس هیأتی عالیرتبه از جمهوری اسلامی ایران در این اجلاس شرکت کرد. در این جمع که روزهای 20 و 21 مرداد در منطقه گردشگری «آوازه» در شهر «ترکمن‌باشی» ترکمنستان برگزار شد، نمایندگان دولت‌ها، بخش خصوصی، جوامع دانشگاهی و برخی سازمان‌های بین‌المللی حضور داشتند.
جهانگیری علاوه بر سخنرانی در این اجلاس که دیدگاه‌های ایران درباره مسائل خزری، منطقه‌ای و خلیج فارس را تشریح کرد، با نخست وزیران ازبکستان و روسیه نیز به صورت جداگانه دیدار و گفت‌وگو کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی معاون اول رئیس جمهوری، جهانگیری در سخنرانی خود در این مجمع، ثبات و امنیت آبراه‌های بین‌الملی و سواحل شمال و جنوب و تنگه هرمز را دغدغه اصلی و خط قرمز ایران برشمرد و تأکید کرد که ما حضور نیروهای خارجی در خلیج فارس را عامل بی‌ثباتی و افزایش تنش می‌دانیم و معتقدیم امنیت منطقه را تنها و تنها کشورهای منطقه می‌توانند و باید برقرار کنند.
معاون اول رئیس جمهوری، با بیان اینکه پس از امضای کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر، نخستین اولویت ما باید توسعه همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی بویژه از طریق برقراری ارتباط مؤثر میان بخش‌های خصوصی و دولتی در حوزه خزر باشد، حفاظت از محیط زیست دریای خزر را اولویت دیگر برشمرد و اظهار کرد: حجم مبادلات تجاری بین کشورهای ساحلی دریای خزر روندی رو به رشد دارد، اما متناسب با روابط سیاسی ما نیست.


او، اهتمام دولت‌ها در فعال کردن بخش‌های خصوصی، تسهیل روادید تجاری و کاهش و به صفر رساندن تعرفه‌های تجارت ترجیحی در قالب دو یا پنج جانبه را زمینه‌ساز افزایش حجم روابط اقتصادی حوزه خزر دانست و افزود: تعامل با همسایگان، پرهیز از هرگونه تنش و حفظ ثبات و امنیت منطقه از اولویت‌های اساسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید. ما با استقبال از رویکرد مثبت کشورهای آسیای مرکزی و دولت‌های ساحلی خزر، مصمم هستیم با گسترش همکاری‌های سیاسی و منطقه‌ای و نیز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود، حجم مناسبات اقتصادی و تجاری کشورمان را در چارچوب منافع مشترک با کشورهای حوزه خزر افزایش دهیم.
جهانگیری با بیان اینکه توسعه روابط اقتصادی و تجاری میان کشورهای ما، مستلزم تقویت مبانی حقوقی مناسبات فی‌مابین است، اضافه کرد: پیشنهاد قبلی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تشکیل سازمان همکاری‌های دریای خزر می‌تواند چارچوب مناسبی برای پیشبرد این همکاری‌ها باشد.
اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی میان ایران و اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز می‌تواند تجارت منطقه‌ای ما را وارد مرحله نوینی کند. معاون اول رئیس جمهوری با ابراز تأسف از بی ثباتی در خاورمیانه و خلیج فارس به دلیل سلطه‌طلبی‌ها و مداخله‌های نامشروع بعضی قدرت‌های فرامنطقه‌ای، تأکید کرد: امریکا با اعمال تحریم‌های نامشروع، ظالمانه و غیرانسانی علیه ایران و حضور تحریک آمیز در خلیج فارس به دنبال بی ثبات سازی و ایجاد ناامنی در منطقه است. اگرچه سیاست نخ‌نمای ایران هراسی امریکا به دلیل ایفای نقش سازنده جمهوری اسلامی ایران در تحولات منطقه و مبارزه با تروریسم رنگ باخته است، اما ایجاد ناامنی برای فروش امنیت، همچنان استراتژی فریبکارانه امریکایی‌هاست. جهانگیری همچنین در بخش پایانی این مجمع در پاسخ به سؤالی درباره وظایف کشورهای حوزه خزر برای حفاظت از محیط زیست دریای خزر اظهارکرد: باید نظارت جمعی از سوی کشورهای ساحلی خزر بر طرح‌های توسعه‌ای در دریای خزر اعمال شود تا این دریا که میراث گرانبهایی است از گزند آسیب‌های زیست محیطی در امان بماند.
دیدار با نخست وزیر  روسیه
جهانگیری در حاشیه این مجمع، با «دیمیتری مدودف» نخست وزیر روسیه و «عبدالله عارف‌اف» نخست وزیر ازبکستان دیدار و گفت‌وگو کرد. معاون اول رئیس جمهوری در دیدار نخست وزیر روسیه، با اشاره به اینکه امروز پس از گذشت یکسال از خروج غیرقانونی امریکا از برجام و با وجود فشارهای سنگین تحریم، اقتصاد ایران با همت مدیران کشور و مردم بحران را پشت سرگذاشته و از ثبات برخوردار است، اقدامات امریکا در خلیج فارس، بویژه تشکیل ائتلاف دریایی را مخل ثبات و امنیت منطقه دانست و گفت: انتظار داریم کشورهای بزرگ عضو شورای امنیت سازمان ملل نظیر روسیه درباره اینگونه اقدامات به امریکا هشدار دهند.
معاون اول رئیس جمهوری همچنین بر لزوم گسترش مناسبات دوجانبه و ارتقای سطح همکاری‌های تهران-مسکو نیز تأکید کرد و افزود: ایران و روسیه باید برای تسریع در اجرای پروژه‌های مشترک همکاری خود نظیر ساخت نیروگاه بندرعباس و برقی کردن راه آهن اینچه برون-گرمسار تلاش‌های خود را افزایش دهند.
نخست وزیر روسیه نیز در این دیدار با بیان اینکه امریکا سیاست‌های گسترده‌ای را علیه ایران و روسیه وضع کرده و روز به روز به فشارهای خود را افزایش می‌دهد، گفت: خط مشی روسیه درباره برجام پایدار و غیرقابل تغییر است و موضعگیری ایران در قبال خروج امریکا از برجام را منطقی و مقتدرانه تلقی می‌کنیم.
جهانگیری در دیدار نخست وزیر ازبکستان هم ضمن تأکید بر آمادگی ایران برای امضای سند جامع همکاری‌های حمل و نقل با این کشور، گفت: باید تلاش کنیم موانع توسعه تجارت بین دو کشور برطرف شود تا مذاکرات طرفین درباره سند جامع همکاری‌های تجاری هرچه زودتر به نتیجه برسد.
نخست وزیر ازبکستان نیز در این دیدار با بیان اینکه سطح همکاری‌ها و مبادلات تجاری دو کشور در ماه‌های اخیر افزایش داشته اما هنوز از تمام ظرفیت‌های دو کشور به طور کامل استفاده نشده است، گفت: اقتصاد دو کشور باید مکمل یکدیگر باشند و امیدوارم با برگزاری کمیسیون مشترک همکاری‌ها در آینده نزدیک، شاهد گسترش مناسبات دو کشور باشیم.
جهانگیری علاوه بر این دیدارها  با نخست وزیران  جمهوری آذربایجان، بلغارستان، قزاقستان  و رئیس جمهوری ترکمنستان نیز به صورت جداگانه دیدار و گفت و گو کرد. دیدارهایی که در آنها علاوه بر بررسی مسائل منطقه‌ای، راه‌های افزایش مبادلات سیاسی و اقتصادی دوجانبه نیز بررسی شد.
مجمع اقتصادی خزر در سه بخش «نمایشگاه فناوری‌های نوآورانه خزر»، «همایش اقتصادی خزر» و «تشکیل نشست‌های نمایندگان دولت‌ها، شرکت‌ها و نمایندگان محافل تجاری» به بررسی دیدگاه‌های مختلف می‌پردازد. در حاشیه نخستین مجمع اقتصادی خزر، نمایشگاه توانمندی‌های تجاری پنج کشور حوزه دریای خزر نیز برگزار شد.