روزنامه همدلی
1398/05/17
به مناسبت سالگرد شهادت محمود صارمی آغازی بی‌پایان در عرصه خبر و خبرنگاری
همدلی| خبرنگاران تجسم امانت، مسئولیت، تعهد و وظیفه‌‌شناسی در جامعه‌اند. ۱۷ مرداد روز انسان‌هایی است که در کار ساختن جهانی آگاه و بالنده و به دور از هرگونه ظلم و ستم و پرده برداشتن از ناآگاهی و بی‌خبری تلاش می‌کنند. خبرنگاری جزء مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب میشود، که تنها در سایه عشق، علاقه و قریحه خبرنگاری محقق میشود و خبرنگاران قشری مهجور هستند که همواره برای رفع مشکلات آحاد مختلف جامعه تلاش می‌کنند و قلم می‌زنند. خبرنگاران پیام‌آوران حقیقت و دیده‌بانان بصیرت و هوشیاری در جامعه هستند، و بدون شک اطلاع‌رسانی آثار و تبعات گرانبها و در عین حال پر خطری دارد، به همین خاطر فعالان این عرصه باید در انجام وظیفه و رسالت اجتماعی خود احساس مسئولیت کنند.در سال ۱۴۵۰، گوتنبرگ آلمانی دستگاه چاپ را اختراع کرد و همان زمان روزنامه متولد شد و با تولد روزنامه خبر و خبرنگاری شکل گرفت، و اکنون بیش از پنج قرن است که خبرنگاران، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی را رسالت و وظیفه خویش می‌دانند و همواره تلاش می‌کنند تا به عنوان سفیران و پرچم‌داران ارتقاع روح درجامعه درآگاهی بخشی حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به بهترین نحو ممکن نقش خود را ایفا نمایند.
خبرنگاران در گوشه و کنار جهان و در قلب همه حوادث تلخ و شیرین و خشونت‌بار و آرامش‌بخش حضور دارند و تلاش می‌کنند تا با ارسال خبرهای به موقع جهانیان را از آنچه در پیرامونشان می‌گذرد مطلع کنند و در این راه خطر مرگ، زندان، محاکمه و دادگاه را نیز به جان می‌خرند. ریشه‌های این دغدغه خبرنگاران، نگاه انسانی، باور به آزادی، اعتقاد به عدالت و تسلیم در برابر این حقیقت است که دانستن و پرسیدن حق مردم است. آنان چون خواهان عدالت‌اند با نگاه انسانی خود نمی‌توانند تبعیض را ببینند و سکوت کنند، گرسنگی کودکان رنج کشیده تکان‌شان ندهد، وضعیت اسف‌بار کودکان کار و زنان سرپرست خانوار آزارشان می‌دهد.
خبرنگاران با اختلاس‌گران و دزدان و مجریان تبعیض و ظلم سر ناسازگاری دارند و چون دانستن را حق مردم می‌دانند تلاش می‌کنند تا کوچکترین روزنه‌ای بیابند و هر قدر مختصر آنچه را می‌دانند در منظر مردمان قرار دهند. خبرنگاران به راستی وجدان بیدار جهان و تصویرگر زمان خویش هستند، زیرا همواره در بطن جامعه حضور دارند و سلامت فرهنگی و فکری هر ملتی، مرهون تلاش شبانه‌روزی‌شان است.
بیش از ۲ دهه است که به یادبود شهادت خبرنگار شهید محمود صارمی، ۱۷ مردادماه روز خبرنگار نام‌گذاری شده است، مقرر شد این روز یادآور همه ارزش‌هایی باشد که خبرنگاران و بسیاری از فعالان عرصه اطلاع‌رسانی و کسانی که جان و یا آزادی خود را در راه آن از دست داده‌اند.
خبرنگاران انسان‌هایی هستند که همواره از دغدغه‌ها و مشکلات مردم می‌گویند اما زمانی که مشکلات یا دشواری‌هایی برای خودشان ایجاد شود، مشکلات آنها همیشه در اولویت‌های آخر قرار می‌گیرد، گاهی هم آن‌قدر دغدغه‌های کاری و مسائل مادی گریبان‌گیر این قشر میشود که شاید اصلاً هیچ وقت نوبت به بیان و پیگیری مسائل خودشان نرسد.
آینده، معیشت و امنیت، ترسیم دغدغه‌مندی خبرنگاران است، مسائل معیشتی و مادی، حفظ شان و منزلت و بیمه برای حفظ سلامت جان خبرنگاران مهم‌ترین دغدغه‌های این قشر محسوب میشود که در بی‌توجهی برخی مسئولان گم شده است.
امیدواریم اگر معتقد به نقش رسانه به عنوان پلی ارتباطی بین مردم و مسئولان هستیم این روز مهم در جامعه رسانه ایران، هر ساله سرآغاز بررسی روند تعامل و همکاری با خبرنگاران و ارزیابی میزان همراهی آنان با روشنگری و جریان آزاد اطلاعات باشد و برای تقویت این پل تلاش و مشکلات رسانه رفع شود.
از سوی دیگر ویژگی اخلاقی حرفه‌ای خبرنگاری این است که در هر مرحله و مقامی که باشند باید به خیر و مصلحت جامعه ایمان کامل داشته باشند، کوشش برای تامین منافع شخصی و پیش بردن مقاصد خصوصی که با مصلحت جامعه سازگار نباشد، خلاف اصول و آئین اخلاقی خبرنگاری است. اما محمود صارمی که بود؟
خبرنگار و روزنامه نگار با خلق بهترین آثار و واژه‌ها در تلاش است درد و مشکلات همه مردم را بازگو کند اما وقتی که به مشکلات خود می رسد چیزی نمی‌نویسد. خبرنگاران همواره در بحران‌ها در کنار نیروهای امدادی به عنوان نخستین افراد حاضر می‌شوند. اخبار و اطلاعاتی که آنان از این حوادث منتشر می‌کنند در توزیع کمک‌رسانی و امدادی نقش بسزایی ایفا می‌کنند. در دنیای کنونی این خبرنگاران رسانه‌ها هستند که با تیزهوشی ودقت، نقش واسطه بین مردم و مسئولان را ایفا می‌کنند. آنها، از یک طرف درد دل مردم را می‌شنوند و به مقامات بالا انتقال می‌دهند، و از سوی دیگر، پاسخ‌های مسئولان را به آگاهی مردم می‌رسانند. نقد عملکرد خوب یا بد حاکمان در رسانه‌ها، از دیگر وظایف خبرنگاران است که به بالندگی نظام و نیز پاسخگو بودن مسئولان یاری می‌رساند. آنان در این راه حتی زخمی و کشته هم می‌شوند. مناطق بحران و جنگ‌ها همواره محل حضور خبرنگاران است و البته خبرنگاران زیادی از رسانه‌های ایرانی در دفاع مقدس و سایر تحولات انقلاب اسلامی به شهادت رسیدند.
آنچه در قوانین بین‌المللی برای خبرنگاران پیش‌بینی شده است، عمدتا به مواقع بحرانی و مخاصمات مسلحانه بازمی‌گردد، چنانکه کنوانسیون لاهه در سال ۱۹۰۷ بر لزوم حمایت از روزنامه‌نگارانی که به اسارت درمی‌آیند تاکید کرد و حقوقی را برای روزنامه‌نگاران در زمان آزادی برنشمرد.
کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو مصوب ۱۹۴۹ نیز که از جمله منابع اصلی حقوق بشردوستانه به شمار می‌روند، اشاره صریح و مستقیمی بر مسئله حمایت از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران ندارند و تنها می‌توان آنها را مشمول قواعد کلی این کنوانسیون در زمینه حمایت از غیرنظامیان، مجروحان و اسرا دانست اما پروتکل اول الحاقی ۱۹۷۷ به کنوانسیون‌های ژنو به طور خاص موادی را به خبرنگاران جنگی اختصاص می‌دهد. این پروتکل بر خلاف اسناد قبلی به تعریف خبرنگار پرداخته است. اصطلاح خبرنگار که در پروتکل الحاقی به کار برده شده است، شامل همه اشخاصی میشود که با رسانه‌ها در ارتباط هستند، از جمله گزارشگران، فیلمبرداران، تکنسین‌های صدا و عکاسان.
مطابق این پروتکل، خبرنگارانی که در مناطق درگیر جنگ به ماموریت‌های حرفه‌ای خطرناک اشتغال دارند، به عنوان غیرنظامی مورد حمایت هستند و از همان حقوقی که به غیرنظامیان تعلق می‌گیرد، برخوردارند، البته به شرطی که اقدامی که مغایر وضعیت آنها به عنوان غیرنظامی باشد، انجام ندهند. همچنین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در بیست و پنجمین اجلاس سالانه خود در سال ۱۹۷۰ قطعنامه ۲۶۷۳ را تصویب کرد که به موضوع حمایت از خبرنگارانی اختصاص داشت که در مناطق درگیر در مخاصمات مسلحانه به ماموریتی خطرناک اشتغال دارند. این قطعنامه بر ضرورت تدوین سند بین‌المللی بشردوستانه‌ای که اختصاصا به مسئله حمایت از خبرنگاران شاغل به ماموریت‌های خطرناک در مخاصمات مسلحانه بپردازد، تاکید می‌کند.
به طور کلی خبرنگار در محل وقوع رویدادها، چشم و گوش رسانه و چشم و گوش مردم است. او باید با استفاده از ویژگی های خدادادی و نیز خصوصیاتی که در دوره های آموزشی دیده، به کشف حقیقت ها بپردازد و آن را در کمترین زمان به مخاطبان خود برساند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خبرنگار، داشتن عشق و علاقه و قریحه خبرنگاری است. بر این اساس، کسی باید وارد عرصه جذاب و در عین حال پر مخاطره خبرنگاری شود که ضمن داشتن این استعداد ذاتی، از هنر واژه گزینی، شم خبری، حوصله زیاد و نگاه موشکافانه و دقیق نیز برخوردار باشد و با پرهیز از احساسات، بکوشد رویدادها را همان طور که اتفاق افتاده منتشر کند، نه آن طور که خود می خواسته اتفاق بیفتد.
سرعت در تصمیم‌گیری و انتقال سریع خبر، از ویژگی‌های اساسی خبرنگاری است. حساسیت کار اطلاع‌رسانی، نیاز مخاطبان به دانستن سریع و به موقع خبرها برای اتخاذ تصمیم درست و نیز افزایش رسانه‌ها و رقابت میان آنها، بر ضرورت سرعت در کار خبررسانی افزوده است. کمترین تعلل در انعکاس سریع رویدادها، به کاهش اعتبار رسانه و در ادامه، مرگ رسانه و بی خاصیت شدن آن می‌انجامد. البته باید توجه داشت که هیچ گاه نباید سرعت انتشار را جانشین صحت و درستی خبر کرد، زیرا دروغ پراکنی، در نهایت به ضرر کمپانی خبری خواهد بود و اعتماد مخاطبان را به رسانه کاهش خواهد داد.
به علاوه، ویژگی حق محوری، حق طلبی و حق گویی، از مهم ترین ویژگی های یک خبرنگار موفق است. پس چه نیکوست که صاحبان بنگاه‌های خبری و نیز خود خبرنگاران، همواره به دنبال واقعیت باشند و از جنجال‌آفرینی و بد کردن مردم با هم بپرهیزند. خبرنگار و گزارش‌گر در نگهداری و جذب مخاطب رسانه ملی اهمیت زیادی دارد و سرمایه‌گذار برای جذب بیشتر مخاطب به دنبال بکارگیری کارکنان زبده خبری خواهد بود. نمادهای همچون ارزش‌گرایی، دین‌داری، صداقت، راستگویی، تواضع، فروتنی، ادب و ... از جلوه های فرهنگ ما ایرانیان است که در رسانه ما در جمع خبرنگاران و گزارشگران باید متبلور باشد. بنابراین استفاده از این مواردی فرهنگی در گزارش‌های خبری در رسانه ما باید ارزش باشد.
سایر اخبار این روزنامه
مقام معظم رهبری: پیشرفت علمی همراه با نگاه انقلابی برای کشور سودمند است
بررسی مشکلات خبرنگاران زن در روز خبرنگار دیوار کوتاه خبرنگاران زن
گزارش همدلی برای مناسبت امروز که «روز خبرنگار» است حال ما خوب است، اما تو باور نکن
گفت‌وگوی «همدلی» با احمد میرعابدینی استاد علوم ارتباطات به مناسبت روز خبرنگار: آزادی بیان راز تداوم خبرنگاری
به مناسبت سالگرد شهادت محمود صارمی آغازی بی‌پایان در عرصه خبر و خبرنگاری
ولی‌الله شجاع‌پوریان خبرنگار، رکن چهارم یا ستون پنجم؟!
گفت و گو با بهرام دشتی نژاد مدیر ارشد اچ اس ای سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
پایداری در تولید اولویت اصلی فرماندهی ارشد پدافند غیرعامل منطقه ویژه پارس است
ولی‌الله شجاع‌پوریان خبرنگار، رکن چهارم یا ستون پنجم؟!
روزنامه نگاری آلترناتیو
مطبوعات و شورا در ترازوی تاریخ
خبرنگار بازنشستگی ندارد
