روزنامه همدلی
1398/05/17
گفت‌وگوی «همدلی» با احمد میرعابدینی استاد علوم ارتباطات به مناسبت روز خبرنگار: آزادی بیان راز تداوم خبرنگاری
همدلی| محسن فیض‌اللهی- نقطه عزیمت و مناسبت تاریخی که باعث شد تا این روز را به روز خبرنگاران نامگذاری کنند «ترور» بود. اهالی مطبوعات و سیاسیون با این مفهووم به خوبی آشنایی دارند. باری آنچه همه خبرنگاران از آن واهمه دارند همانا «ترور» مهمترین و تنهاترین ابزار آنها یعنی «قلم و زبان» آنهاست.روزی که «محمود صارمی» خبرنگار خبرگزاریِ جمهوری اسلامی، به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان به دست گروهک «تروریستی» «طالبان» به شهادت رسید، این روز را به یکی از برگ‌های تاریخ پر از حادثه ایران اضافه کرد. در بین قشرهای مختلفی که در جامعه ایران وجود دارد، کم یا زیاد، از هر «صنفی» یک «ترور» صورت گرفته است. از شاه و وزیر گرفته تا مردم عادی، از تاجر و نماینده مجلس گرفته تا شخصیت‌های مهم به ترتیب قربانی تفکر مخالف یا «تروریست‌ها» شده‌اند. مباد روزی که شش‌های جامعه (بخوانید روزنامه نگاران) از کار بیفتد یا از بین برده شوند؛ چون پایان هر ژورنالیست همانا آغاز جولانِ عوامل فساد و ارتشا یا همچنین یکه‌تازی قاتلان جان و مال نوامیس ایرانیان است.
نگارنده این روز ارزشمند اجتماعی را بر همه هم‌صنفی‌های ارجمند: خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و نویسندگان تبریک گفته و آرزوی بهبودی اوضاع این صنف کوشا و تلاشگر را خواهان است. باشد با برپایی این روز، هشداری جدی یا تذکری به‌جا برای متولیان امور در بر داشته باشد، تا از دریچه نگاه خبرنگاران به مشکلات معیشتی، امنیتی و شغلی... این قشر نگاه کرده و هرچه زودتر چتر حمایتی خود را نسبت به این «حرفه» و نه شغل، بگسترانند و مشکلات آنها را مرتفع سازند. شاید به جرات بتوان گفت یکی از کم‌درآمدترین مجموعه حقوق‌بگیران در ایران، همین خبرنگاران یا روزنامه‌نگاران هستند. در این راستا به سراغ دکتر «احمد میرعابدینی» استاد علوم ارتباطات و یکی از چهره‌های رسانه‌ای ایران رفته تا با او درباره اوج و حضیض این «حرفه» به گفت‌وگو بنشینیم. در این گفت‌وگو پرسش‌ها و مسائلی را که مطبوعات ایران به طور عام و روزنامه‌نگاری به طور خاص با آن درگیر هستند، به مناسبت روز »خبرنگار» مطرح کردیم.
میرعابدینی، بر این باور است که بدون شک «ما مطبوعات خواندنی کم نداریم و یا همچنین نویسندگان زبردست و خوب نیز کم نداریم، اما آنچه باید گفت و تکرار کرد و نیز هشدار داد اینکه بستر برای جولان نویسندگان خوب و مطبوعات خوب فراهم باشد تا بتوانند به بالندگی برسند.» این استاد دانشگاه در ادامه یکی از این بسترهای مناسب که شاید پر اهمیت‌ترین ویژگی هر نویسنده یا روزنامه نگار یا خبرنگار خوب به شمار می‌رود و یا اینکه آن را مهمترین ویژگی مطبوعات در دنیای رسانه و ارتباطات می‌داند، «فضای مناسب آزادی بیان است.» مشروح این گفت‌وگو در ادامه تقدیم خوانندگان محترم میشود.
بهره‌بردن از فضای موجود
احمد میرعابدینی، استاد علوم ارتباطات و از شاگردان استاد کاظم معتمد‌نژاد است. او در این گفت‌وگو به پرسش اول «همدلی» مبنی بر اینکه مطبوعات ایران در سال‌های اخیر را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: « شاید از لحاظ مالی، حقوق و مزایای این قشر خوب نباشد ولی عشق به اینکار دلیلی شده که در راستای پیشرفت، توسعه و اطلاعرسانی گام بردارند و با تحمل‌کردن مشکلهای روزمره به رسالت حرفه خود فکر کند و پاسدار قلم خود باشند. در این سال‌ها مطبوعات در ایران بسیار بالیده‌اند. روزنامه‌نگاران زحمت‌کش و حرفه‌ای بسیاری از دولتی سر اساتید گران علوم ارتباطات و مطالعات رسانه و همچنین تلاش‌های بی‌وقفه خود روزنامه‌نگاران در ایران پرورش یافته‌اند.»
او در ادامه افزود: «فکر نکنم کسی منکر کار کردن خبرنگاران در این شرایط سختِ تحریم و تحدید، باشد. آنها همیشه کار خود را به بهترین نحو انجام داده‌اند؛ کار کردن در فضای پر‌شتابی که حفظ مطبوعات و بقای آن بسیار سخت و حساس است، کاریست سترگ!»
میرعابدینی در پاسخ به پرسش دیگر «همدلی» مبنی بر، چگونگی فضای آزادی بیان برای خبرنگاران در شرایط امروزی، گفت: « امروزه تغییرات زیاد اما مهمی در دنیا بخصوص ایران رخ داده که بخش عظیمی از آن به تکنولوژی و فناوری اطلاعات مربوط است. به گمان بنده به تبع تغییرات و تحولات مهم حوزه تکنولوژی و فناوری اطلاعات در فضای آزادی‌بیان نیز تغییرات بسیاری صورت گرفته است که این روند نیز کج‌دار و مریز ادامه دارد.»
این استاد دانشگاه در ادامه ضمن اشاره به عدم بهره نبردن مسئولان و حاکمان از فضای عمومی آزادی بیان که در دنیا شکل گرفته، گفت: « باید از این فضا بهره برد؛ چراکه در دنیایی زندگی می‌کنیم که حرف‌ها مسئولانه و با اعتبار زده نمی‌شود، که مایه دل‌آزردگی است به همین‌خاطر نیاز هست که فضای آزادی‌بیان به حرفه روزنامه‌نگاری بیشتر داده شود تا مسئولانه‌تر، آگاهانه‌تر و سنجیده‌تر از آزادی بیان استفاده شود.»
رکن چهارم دموکراسی
در ادامه این گفت‌وگو در بخشی دیگر، این سوال مطرح شد که آیا مطبوعات در ایران، رکن پنجم دموکراسی محسوب می‌شوند، گفت: « فارغ از تعریف عمومی که در ادبیات سیاسی و رسانه‌ای از مفهوم دموکراسی ارائه میشود، اما این عنوان یکی از پرکاربردترین عباراتی است که نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان برای علت و لزوم حضور رسانه‌ها به کار می‌رود. در حقیقت با استناد به همین مفهوم است که در همه جای دنیا همه رسانه‌های بین‌المللی، ملی و محلی اعتبار ویژه کسب می‌کنند و خبرنگاران و روزنامه نگاران نیز با استناد به همین گزاره از راس تا ذیل نهاد‌های حاکمیتی را ملزم به پاسخگویی می‌دانند.»
میرعابدینی افزود: « نکته قابل تامل و البته تاسف اینکه در مواجهه با گزاره مطرح یعنی اقدامات خلاف قانون در مناسبات اقتصادی و سیاسی؛ در کنار سکوت محض، گاهی برخی از رسانه‌ها در نقش توجیه‌گر شرایط پیش‌آمده نیز قرار می‌گیرند. به نظر من باید تاسف خورد که عناوینی، چون دموکراسی و شعارهایی، چون رسانه رکن چهارم دموکراسی برای برخی صرفا در نقش ویترین فعالیت به ظاهر رسانه‌ای و در عمل ابزار جریان‌های ثروت و قدرت نامشروع شده است.»
وی در ادامه تاکید کرد: «در حقیقت رسانه‌هایی که باید گویای شرایط حاکم بر مناسبات قدرت و ثروت باشند و انعکاس صدای مردم در مطالبه گری، در مقابل به ابزاری برای گسترش مفاسد مختلف اقتصادی و سیاسی تبدیل شده اند. نکته قابل تامل دیگر میزان خسارت اقدامات رسانه‌ای در توجیه مفاسد و بزک چهره مفسدان اقتصادی است؛ به جرات می‌توان گفت که با هیچ شاخصی نمی‌توان اثرات مخرب این اقدامات را بررسی کرد.»
آنچه روزنامه‌نگاران به ما می‌گویند
او در ادامه بخشی از نگرانی‌های مطبوعات را اینگونه بیان کرد: «نگرانی‌های ما درباره جهان چندان به آن چیزی که اتفاق می‌افتد، ارتباطی ندارد، بلکه بیشتر به آنچه روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها به ما می‌گویند که اتفاق افتاده است، مربوط میشود. این تاثیر قدرتمند با پیامدهای عظیم برای فرآیندهای اجتماعی، بزرگتر است.»
او در ادامه از سختی‌های این حرفه اشاره کرد و گفت: «اهالی رسانه در خیلی مواقع مظلوم واقع و حقشان پایمال شده و کوتاهترین دیوار موجود می‌شوند. گاه دیده شده که اگر مشکلی پیش بیاید، به سرعت انگشت اتهام به سمت خبرنگار نشانه می‌رود و اوست که باید جواب ندانمکاری برخی را بدهد. موضوعهایی رسانه‌ای شده که برخی معتقدند خبرنگار نباید آنها را کار میکرده و یا بعضی وقتها شخصی صحبتی مطرح اما بعد آن را تکذیب کرده و خبرنگار متهم اصلی میشود.» او در پایان گفت: « مطبوعات ما نباید اسیر اشتباهات متعدد نگرش‌های متحجر و ساخت شکن شوند. و از همه مهمتر نباید برخلاف رسالت‌شان به ابزار سرکوب و تقاضاکننده شدت عمل علیه حق و آزادی مردم بدل شود و از سوی دیگر نباید به روزینامه و به منبع درآمدی برای کسانی که مردم را قربانی منافع خصوصی می‌کنند، تبدیل شوند چون با این کار هر روز بیش از روز بعد از رسالت خود دور می‌شوند.»
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
مقام معظم رهبری: پیشرفت علمی همراه با نگاه انقلابی برای کشور سودمند است
بررسی مشکلات خبرنگاران زن در روز خبرنگار دیوار کوتاه خبرنگاران زن
گزارش همدلی برای مناسبت امروز که «روز خبرنگار» است حال ما خوب است، اما تو باور نکن
گفت‌وگوی «همدلی» با احمد میرعابدینی استاد علوم ارتباطات به مناسبت روز خبرنگار: آزادی بیان راز تداوم خبرنگاری
به مناسبت سالگرد شهادت محمود صارمی آغازی بی‌پایان در عرصه خبر و خبرنگاری
ولی‌الله شجاع‌پوریان خبرنگار، رکن چهارم یا ستون پنجم؟!
گفت و گو با بهرام دشتی نژاد مدیر ارشد اچ اس ای سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
پایداری در تولید اولویت اصلی فرماندهی ارشد پدافند غیرعامل منطقه ویژه پارس است
ولی‌الله شجاع‌پوریان خبرنگار، رکن چهارم یا ستون پنجم؟!
روزنامه نگاری آلترناتیو
مطبوعات و شورا در ترازوی تاریخ
خبرنگار بازنشستگی ندارد
