روزنامه ابتکار
1398/05/16
علیرضا صدقی آفت سکوت
به همان میزان که سکوت در آموزه‌های عرفانی و اخلاقی امری پسندیده و قابل احترام است، در حوزه‌های اجتماعی امری نکوهیده محسوب میشود که مورد نقد جامعه‌شناسان و نخبگان اجتماعی قرار می‌گیرد. البته نباید تردید داشت که «سکوت» مدلول است. گاه این سکوت مدلول دال‌های متنوع و متکثری است و گاه تنها یک دال مرکزی برای ایجاد و پیدایش آن کفایت می‌کند.به نظر می‌رسد این روزها جامعه ایران با یک سکوت فراگیر اجتماعی روبه‌رو شده است. سکوتی که بسیاری از شئون جامعه را درنوردیده و هر روز ابعاد وسیع‌تری پیدا می‌کند. این سکوت را می‌توان از مشاهدات میدانی اندک تا لابه‌لای صفحات نشریات و حتی رسانه‌های صوتی و تصویری جست‌وجو کرد. گویی هیچکس نه خبری دارد و نه انتظار خبری را می‌کشد.
این مسئله به لحاظ اجتماعی نوعی واکنش تدافعی در برابر فشارهای بیرونی محسوب میشود. دفاعی که نه از سر تدبیر، دوراندیشی یا برنامه‌ریزی مدون است، که این واکنش بیشتر از روی رفتاری غریزی و به دور از تدوین استراتژی پلن به وجود آمده است. حال موضوع بر سر آن است که متولیان امور و زعمای قوم به منظور رفع این مشکل چه تدبیری دارند! تدوین این تدبیرها است که می‌تواند حیاتی دوباره در جامعه ایجاد کرده و زمینه را برای بروز چندصدایی و عبور از چالش موجود مهیا کرده و فراهم آورد.
به منظور ارائه این تدبیرها نخست باید جنس این سکوت، دلایل آن و پیامدها و خطرات ناشی از بروزش را احصا کرد. در حقیقت، درمان این بیماری اجتماعی بیش از هر چیز نیازمند آسیب‌شناسی دقیق موضوع و شناخت کاربردی و کارکردگرا از ابعاد آن است.
برای نیل به این هدف تنها در عرصه سیاسی و ایجاد چندصدایی در ساختار سیاست‌ورزی کشور، بیش از هر چیز باید از لزوم تکثرگرایی و ایجاد بسترهای لازم به منظور بروز چندصدایی در ساحت اجتماع و سیاست سخن گفته شود. تردیدی نیست که همه سیاست‌ورزان و سیاست‌پیشگانِ باورمند به دموکراسی و مردم‌سالاری، زمینه‌سازی به منظور بروز و ظهور گفتمان‌های مختلف، متفاوت و حتی متعارض را لازمه جامعه‌ای پویا، کارآمد و بانشاط می‌دانند.
در همین راستا زمینه‌سازی به منظور ایجاد، راه‌اندازی و تشکیل احزاب مختلف با گرایش‌ها و دکترین‌های متفاوت یکی اصلی‌ترین ابزارهای لازم جهت تحقق این هدف محسوب میشود. بافت‌های اجتماعی زمانی می‌توانند به شکلی هدفمند، قاعده‌مند و پویا عمل کنند که از آبشخور باورمندی به احزاب متکثر نوشیده باشند و زمینه‌های لازم در بستر این احزاب را به دست آورده باشند.
در حقیقت این تحزب در جامعه است که می‌تواند بخشی از مشکل سکوت را مرتفع کرده و زمینه را برای بلندشدن صداهای متفاوت و متکثر مهیا کند.
این در حالی است که به دلیل بافتار سیاسی حاکم بر کشور و اراده‌ای که با هدف جلوگیری از فعالیت‌های عمیق حزبی در جامعه ایران وجود دارد، تاکنون احزاب ریشه‌دار، با اعضای قابل‌توجه و مملو از شخصیت‌های اثرگذار سیاسی هم نتوانسته‌اند نقشی درخور و قابل‌توجه در ساختار سیاسی کشور بازی کنند. حال این احزاب تازه‌تاسیس یا قدیمی‌تر کوچک و کم‌رمق چطور می‌توانند به این عرصه وارد شوند و زمینه را برای ایجاد نشاط در سپهر سیاست ایران مهیا کنند.
نباید فراموش کرد که حتی کنگره‌ها و مجامع عمومی بسیاری از این احزاب با کمک دولت و زیر چتر حاکمیتی آن برگزار میشود؛ روند عضوگیری آن‌ها متوقف یا بسیار کم‌جان است، ساز‌و‌کارهای حضور در ساختار قدرت را نمی‌شناسند، به شدت متکی به افراد ـ اعم از شورای مرکزی یا دبیرکل ـ هستند، هیچ راهبردی برای انتقاد از وضعیت موجود ندارند، تنها به نقد عملکردها بسنده کرده و هرگز راهکاری اجرایی و عملیاتی ارائه نمی‌کنند، به لحاظ مالی و اقتصادی به‌شدت وابسته به دولت هستند و... همه این‌ها و بی‌شمار موارد دیگر از‌جمله مشخصه‌های احزاب کم‌مایه و بی‌ریشه‌ای است که طی ادوار مختلف در کشور متولد شده‌اند.
یکی از تاثیرات وضعی این احزاب را می‌توان در ناامیدسازی جامعه دانست. ناکارآمدی حاصل از عدم توانایی‌های حزبی، بی‌برنامگی، ناتوانی در ارائه راهبردهای مشخص به منظور برون‌رفت از بحران‌ها و مخاطرات و... همه‌وهمه از‌جمله عواملی است که به‌صورت ناخودآگاه جامعه را نسبت به حزب‌گرایی و تحزب در جامعه ناامید کرده و زمینه‌های ایجاد چندصدایی در ساختار سیاسی کشور را از میان برمی‌دارد.
به نظر می‌رسد راهکار اصلی را باید در تقویت احزاب موجود، تدوین راهبردها و استراتژی‌های کارآمد از سوی آن‌ها و عدم وابستگی به نهاد قدرت در احزاب دانست. از این طریق می‌توان به ادامه فعالیت احزاب و نقش‌آفرینی آن‌ها در عرصه‌های گوناگون اجتماعی و سیاسی امیدوار بود.
سایر اخبار این روزنامه
خبر مهم از زبان گزارشگر معروف عادل به تلویزیون برمی‌گردد
علیرضا صدقی
آفت سکوت
شرکت هواپیمایی ایران ایرتور با 34 میلیارد تومان واگذار شد؟
تکرار تراژدی خصوصیسازی در ایران
سردیس ملک‌المتکلمین هم دزدیده شد
سریال ادامه‌دار ناپدید شدن مجسمه‌های شهری
«فارابی» هم به جمع مفاخر مصادره‌شده توسط کشورهای دیگر پیوست
غارتگری به سبک دنیای نوین!
«ابتکار» چالش میان آمریکا و ترکیه در سوریه را بررسی می‌کند
تسویه حساب ژئوپلیتیک در زمین سوریه
رئیس‌جمهوری: ظریف مجتهد سیاسی است
دلجویی‌ها از وزیر تحریم‌شده
رئیس قوه قضائیه:
قاضی باید از هر جهت تامین باشد
قاضی مسعودی مقام:
هادی رضوی روانه زندان شد
وزیر اطلاعات:
تروریست‌ها باید از هیمنه سربازان گمنام امام زمان(عج) بترسند
روابط عمومی مجمع ارسال نامه آیت‌الله آملی به رهبر انقلاب را تکذیب کرد
گمانه‌زنی‌ها در مورد موضع مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون مسائل ایران ادامه دارد
آنومی غفلت جمعی در ایالات متحده
