روزنامه ابتکار
1398/05/15
اسماعیل آذر در گفت‌وگو با «ابتکار» از دلایل علاقه ناشران به چاپ کتاب‌های سلبریتی‌ها می‌گوید
برای چند مشت اسکناس!فاطمه امین‌الرعایا
«من، تو بوده‌ام؛ تو، تو بوده‌ای؛ ما، تو بوده‌ایم؛ من و تو، ما... نبوده‌ایم؛ آشنا، نبوده‌ایم؛ هم‌صدا نبوده‌ایم» این یکی از اشعار لیلا اوتادی است که این روزها در فضای مجازی با انتقادات بسیاری روبه‌رو شده است. پس از کتاب‌های کپشن اینستاگرامی برخی بازیگران، حالا با کتاب شعر لیلا اوتادی مواجه هستیم. کتابی که از نظر برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی کیفیت محتوایی در حد یک کتاب ندارد و بیشتر به دل‌نوشته‌های شخصی شبیه است تا شعر! برخی از این کاربران معتقدند این کتاب تنها به دلیل آنکه اشعار اوتادی است منتشر شده وگرنه ناشری حاضر به انتشار آن نمی‌شد؛ همان گفته‌هایی که درباره کتاب‌های برخی بازیگران دیگر هم گفته میشود. اما چرا علاقه به شاعری یا انتشار کتاب تا این اندازه در میان بازیگران دیده میشود؟
عادت به اثر کم‌مایه یا کار دست استادان؟
چند روزی است که اشعار لیلا اوتادی در فضای مجازی دست به دست میشود و مورد انتقاد قرار می‌گیرد. البته این کتاب با نام «در بهشتی که کلاغی نیست مترسک هم نیست» توسط نشر مروارید در سال 1393 منتشر شده است اما اینکه چرا امروز بعد از 5 سال این کتاب مورد توجه قرار گرفته مشخص نیست. فارغ از این موضوع این پرسش مطرح میشود که آیا مردم از این دست کتاب‌ها استقبال می‌کنند؟ در سال‌های گذشته شاهد فروش بسیار زیاد کتاب‌های صابر ابر بودیم؛ چرا مردم به کتاب‌های سلبریتی‌ها صرفا به حکم شناختهشدن نویسنده روی خوش نشان می‌دهند؟ اسماعیل آذر، استاد ادبیات فارسی و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و مدیرعامل موسسه فرهنگی- هنری فرهنگبان که در تلویزیون نیز به عنوان مجری و کارشناس برنامه‌های ادبی از جمله برنامه «به تماشا سوگند و به آغاز کلام» (مشاعره) فعالیت می‌کند، در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: عده‌ای از آنچه در ذهن و پیرامون‌شان می‌چرخد، خسته‌اند. انسان‌ها به‌جا یا نابه‌جا ملول می‌شوند و ذهن‌شان پذیرای حقایق نیست. ذهن این افراد اگر بخواهند موسیقی گوش بدهند، موسیقی فاخر را پس می‌زند. من به هر انسانی سراپا احترام می‌گذارم. هر انسانی به عنوان انسان بودنش، چه از نظر دینی و چه از نظر اجتماعی، قابل احترام است. خیلی دوست داشتم بدانم در ذهن این خانم چه می‌گذرد. مثل اینکه کسی پیدا شده باشد که قلب را عمل کند اما سواد خواندن و نوشتن ندارد، همه از این اتفاق هیجان‌زده می‌شوند. این شهرت‌ها که اسمش شهرت است، چون پشتوانه علمی و حقیقی ندارند، مثل حباب می‌مانند، روزی هست و روز دیگر می‌ترکد و از بین می‌رود و عمر بسیار کوتاهی دارد.
او ادامه می‌دهد: در این سال‌ها که شعر برخی از خواننده‌های پاپ تازه‌مطرح‌شده حتی در ذهن مردم هم رسوب نکرده است، دلیل این است که ذهن چنین مطالبی را جذب نمی‌کند. ذهن این‌ها را به عنوان شوخی تلقی می‌کند. حافظ می‌گوید «نوای بلبلت ای گل کجا پسند افتد/ که گوش و هوش به مرغان هرزه‌گو داری»؛ وقتی فرد به آثار بسیار سبک عادت کرد، دیگر هنر دست یک استاد را نمی‌پذیرد و به یک اثر سطحپایین و بدون نقش هنر قانع میشود. من به طور کل از این خانم هیچ گلایه‌ای ندارم، گرچه این‌ها به زبان ما خسارت می‌زنند، اما می‌گوییم جوانند و به‌دنبال مصلحت خویش.
درآمدزایی به چه قیمتی؟
در اینکه هر شخصی حق دارد هرآنچه تمایل دارد را بنویسد، شکی نیست اما انتشار هر محتوایی با هر کیفیتی از سوی ناشر که بنگاهی اقتصادی-فرهنگی است، جایز است؟ عضو کمیسیون هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی و مدیر گروه ادبیات فارسی سازمان فرهنگی اکو می‌گوید: گلایه من از انتشاراتی است که این کتاب را منتشر کرده است. لحظه‌ای که فهمیدم این کار توسط این ناشر که کارنامه خوبی هم دارد، منتشر شده است، غرق در شگفتی شدم و به یاد حرف امیلی دیکنسون افتادم که «آنکه فکر می‌کند با پول همه کار میشود کرد، می‌تواند برای پول دست به هر کاری بزند». این انتشارات کارنامه نسبتا درخشانی دارد. من به عنوان یک معلم محال است دیگر کتابی از این نشر بگیرم و بخوانم، حتی اگر مورد نیازم باشد.
او با بیان اینکه نباید به هر قیمتی به دنبال منافع بود، می‌افزاید: ناشر بنگاه اقتصادی است اما نه به هر قیمتی. کار ناشر از جنس فرهنگ است. ناشر خوب با انتشار یک کار ضعیف سال‌ها سابقه خوب خودش را تبدیل به سوءسابقه نمی‌کند. من هیچ انتظاری از بانو ندارم و ایرادی هم به او نمی‌گیرم. هر آنچه هست فکر او است و مهم هم نیست، اما اینکه یک ناشر آن‌ها را چاپ کند و نشانه سال‌ها زحمت خود را پشت این کتاب بزند، سبب حیرت من شده است. ما نباید با هر چیز کوچکی نام و نشان خودمان را تخریب کنیم.
آذر، در ادامه با بیان چند خواسته می‌گوید: کشور ما مهد هنر است، کشوری که شخصیتی مثل آرتور پوپ می‌گوید من را در خاک ایران دفن کنید تا همه دنیا بداند که ایران مرکز هنر، صلح، شعور و عشق است؛ ویکتور هوگو آرزو می‌کند که ای کاش ایرانی بودم و وقتی ادوارد براون می‌گوید وقتی زبان فارسی به گوشم می‌خورد، گویی نوای عشق در گوشم زمزمه میشود و صدای انسان‌های پاک را می‌شنوم. همین امروز هم مقام معظم رهبری توصیه فراوان برای حفظ زبان فارسی می‌کنند؛ در چنین شرایطی دریغ نیست که فردی چنین چیزهایی را بنویسد و عده‌ای هم از آن، چه جدی و چه به هزل، بهره بگیرند؟ من خواهش می‌کنم ما که مخاطب و کاربر فضای مجازی هستیم، دقت کنیم چون افراد سودجو گاهی با آگاهی و گاهی بدون آگاهی به فکر منفعت خودشان هستند که محصول هردو هم خسران و خسارت برای فرهنگ کشور است.
او ادامه می‌دهد: من پیشنهاد می‌دهم وقتی موسیقی می‌شنوند یا مطلبی می‌خوانند به آن بیندیشند و ببیند که آیا وقت‌شان ارزش آن مطلب را دارد یا نه.
سهم نهادهای نظارتی چیست؟
در کشور ما نهادهای نظارتی سال‌ها است که بر محتوای کتاب‌ها نظارت می‌کنند و چه بسا کتاب‌های بسیار جدی هم در این صف انتظار، سال‌ها چشم به صدور مجوز دوخته باشند. در چنین شرایطی آیا این نهادهای نظارتی وظیفه‌ای در قبال محتوای منتشرشده ندارد؟ آیا این نهادها نباید به آنچه برای تغذیه فرهنگی مردم تولید میشود، توجه کنند؟ آذر می‌گوید: چرا، حرف شما بسیار درست است. من همین گلایه را دارم و حتما به سهم خودم این کار را پیگیری خواهم کرد. البته در حال حاضر معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شخصیتی باسواد و موجه است، ما باید جست‌وجو کنیم تا اگر تخطی صورت گرفته است، تذکر داده شود تا این اتفاق تکرار نشود. اما تا جایی که می‌دانم سعی معاونت فرهنگی تسهیل کردن فرآیندها است و تلاش می‌کند تا مشکلات را از پیش پای نویسندگان بردارند.
این نخستینباری نیست که کتابی با محتوای نه‌چندان مطلوب به صرف نویسندگی یک بازیگر یا سلبریتی منتشر میشود و شاید آخرینبار هم نباشد. در صورتی که این روند ادامه پیدا کند، آیا جامعه صدماتی از انتشار این محتوا خواهد دید؟ آذر می‌گوید: یادمان باشد که جامعه ما در حوزه هنر، باید عطر هنر را داشته باشد، نه آنچه که روح ما را تنزل ببخشد. باز هم بگویم، من روی سخنم با این خانم نیست، نه می‌گویم کارش درست است و نه نادرست؛ اما یادمان باشد که هر کس هر کاری می‌کند، نشان‌دهنده همت او است.
سایر اخبار این روزنامه
به دنبال حکم دیوان عدالت اداری برای یک زن، سخنان دوگانه‌ای از مجاز بودن استفاده از موتور شنیده میشود
جلال خوش‌چهره
تردید در متحدان واشنگتن
«ابتکار» از نتایج و پیامدهای اعلام روزانه قیمت‌ها گزارش می‌دهد
تنظیم بازار با سامانه پیامکی؟!
محمدجواد ظریف اعلام کرد اگر ده سال هم به عقب برگردم باز هم توافق هسته‌ای را امضاء می‌کنم
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی:
شرایط احمدی‌نژاد برای ائتلاف با اصولگرایان سنگین است
وزیر صمت مطرح کرد:
حمایت ویژه از سرمایه‌گذاران خارجی
سخنگوی سازمان انرژی اتمی:
در‌صورت جدیت اروپا شاید نیازی به گام سوم نباشد
وزیر خارجه: بگذارید کارم را انجام دهم
تحریم خارجی، حمله داخلی
اسماعیل آذر در گفت‌وگو با «ابتکار» از دلایل علاقه ناشران به چاپ کتاب‌های سلبریتی‌ها می‌گوید
معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری:
دولت موافق حضور زنان در ورزشگاه است
سردار فدوی:
آمریکایی‌ها در رویارویی با سپاه در خلیج فارس مغلوب محض بوده‌اند
رئیس قوه قضاییه:
رفتار نابخردانه مقابله با سیاست جبران
