شکل روددره‌های تهران باید تغییر کند


حمیده امینی‌فرد/ تجربه باران سیل آسای فروردین ماه امسال با گرمای شدید این روزهای اغلب شهرهای کشور، کمرنگ شده است. حالا شاید کم‌تر کسی تصور کند که باران های شدید، چه بر سر شهرها آوردند و نگرانی سیلاب و طغیان رودخانه‌ها امروز جای خودش را به آرزو برای چکیدن قطره‌ای باران داده است. فارغ از اینکه در اواخر سال گذشته و اوایل امسال حجم بارندگی نسبت به متوسط 50 ساله گذشته بیش از 40 درصد، افزایش داشته است. اگرچه شهردار تهران معتقد است که در اوایل امسال پایتخت تا آستانه سیل هم پیش رفته، اما هوشیاری همکاران او جلوی فاجعه زیست محیطی را گرفته است، با این همه همچنان این تردید وجود دارد که اگر دوباره حجم بارندگی‌ها افزایش یابد، چه بلایی بر سر تهران خواهد آمد! تهرانی که در این روزها، گرم‌ترین ساعت‌ها را سپری می‌کند، در آینده اما ممکن است با فجایعی دست و پنجه نرم کند که حاصل دخالت طبیعت نیست! ساخت و سازهای غیر مجاز روی رود دره‌ها و ساخت بزرگراه‌ها و تونل‌ها و خیابان‌ها روی مسیل شاید ترسناک‌ترین تصویر دخالت‌های دست ساز مدیران شهری باشد که تهران را به یک سد بی‌دفاع در برابر فجایع طبیعی تبدیل کرده است. موضوعی که البته به هفتمین کنفرانس مدیریت جامع مقابله با سیلاب هم کشیده شده و شهردار تهران را به واکنش وا داشته است. پیروز حناچی بر ضرورت ایجاد مدیریت جامع برای مقابله با سیلاب تأکید می‌کند و می‌گوید که در دنیا شاهد تغییرات و تحولات زیادی در زمینه مقابله با بحران سیل بوده‌ایم و رویکردهای سنتی در این زمینه کنار رفته است، چراکه این رویکردها اثربخشی محدودی داشتند و به جای کاهش سیل، موضوع هدایت سیل را پیگیری می‌کردند. واقعیت این است که سیل را نمی‌توان کامل کنترل کرد و باید از طریق نگاه یکپارچه و مدیریت کاربری اراضی، این پدیده را مهار کرد. در واقع، باید برای مقابله با سیل به پهنه سیل گیر و نه صرفاً مسیر آب توجه کرد.
شهردار تهران با نشان دادن تصاویری از تغییر شکل مسیرهای آب در برخی شهرهای جهان از حالت کانال کشی تا ایجاد مسیری طبیعی برای آب، بر تغییر شکل رود دره‌های تهران تأکید می‌کند. به‌گفته حناچی، سیل در کشور به‌دلیل تغییرات اقلیمی و بی‌توجهی به محیط زیست به موضوع مهمی تبدیل شده است؛ مصداق این امر نوروز امسال بود که شرایطی بسیار بحرانی را پشت سر گذاشتیم. اگرچه سیل باعث پر شدن تالاب‌ها و سدها شد، در برخی مناطق کشور هموطنانمان با مشکلاتی مواجه شدند، باید به خودمان برگردیم و بدانیم خسارت سیل در بسیاری از شهرهای ما به خاطر بی‌توجهی مسائل عمرانی و فنی بود.
حناچی ادامه می‌دهد: در آق قلا در نقطه‌ای از بیرون شهر فشارهایی روی مدیران بود تا اجازه ساخت و ساز و اضافه شدن این منطقه به شهر را بدهند که خوشبختانه مدیران قبول نکردند و جالب است که در سیلاب اخیر این منطقه کاملاً زیر آب رفت. وی به گزارش دولت درباره سیلاب بهار امسال اشاره و عنوان می‌کند: پیرو تجربه پلاسکو، دولت کمیته‌ای تشکیل داد و گزارشی از سیل اخیر تهیه شد. امیدوارم این گزارش کامل شود و در تصمیمات اخیر تأثیر بگذارد. شهردار تهران با تأکید بر اقدامات پیشینیان برای مقابله با سیل می‌گوید: همیشه برای من سؤال بوده است که چرا مغازه‌‌های بازار وکیل شیراز سکو دارد که در سیل اخیر علت آن را متوجه شدیم؛ آب به بازار وکیل آمد، اما به‌خاطر این سکوها وارد مغازه‌ها نشد.