روزنامه همدلی
1398/05/14
«همدلی» از خروج سرمایه‌ها به دلیل وضعیت ناامن اقتصادی و ناامیدی از چشم‌انداز اقتصاد گزارش می‌دهد
همدلی| گروه اقتصادی، فاطمه آقایی‌فرد: در روزهایی که گرانی‌ها بر سر کالاهای اساسی سایه انداخته و نوسان قیمت در بازار مسکن و خودرو، ثبات و امنیت را از فضای اقتصادی ربوده است، اتفاقات عجیب‌تری هم به صورت زیرپوستی رقم می‌خورد. آن‌هایی که دستشان به دهانشان می‌رسد، راه کشورهای همسایه و گاهی اروپایی را پیش می‌گیرند و سرمایه‌هایشان را به ترکیه، گرجستان یا امارات می‌برند تا با خیالی آسوده‌تر خانه خریده یا شرکتی را ثبت کنند، اما آن‌هایی که در طبقه متوسط و ضعیف جامعه هستند هم آنقدر اخبار اقتصادی را برای شنیدن کنترل تورم و حمایت دولت از کسب و کار دنبال می‌کنند که در نهایت افسردگی دامنشان را می‌گیرد. یکسال و چند ماهی میشود که غبار غلیظی فضای اقتصادی را گرفته و اتفاقات خوبی رقم نمی‌خورد.در اقتصادی که دولتی است و عدم حمایت از کسب و کار خصوصی و اجرای اصل 44 را مخدوش کرده، روزی ارز 4200 تومانی برای کنترل قیمت کالاهای اساسی روی کار می‌آید و چند هفته بعد قصه بگیروببندها برای برخورد با متخلفان ارزی خبرساز میشود. روزی سکه پیش فروش میشود و چند ماه بعد با افرادی که در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده بودند برخورد میشود. یکسال گذشته بود که با ماجرای روند افزایشی سکه در بازار، مسئولان بانک مرکزی، با این استدلال که پیش فروش سکه می‌تواند به بازار تعادل بخشیده و حباب قیمت سکه را بترکاند، طرح پیش فروش سکه استارت خورد.
در جریان حراج این سکه‌ها بود که اتفاقات عجیبی افتاد؛ آن‌روزها دادستان تهران گفته بود که در جریان حراج و پیش‌فروش سکه توسط دولت، خریدار اول ۳۸ هزار عدد سکه، نفر دوم ۲۳ هزار عدد و نفر سوم نیز ۴ هزار و اندی سکه خریداری کرده است. این ماجرا در حالی مطرح شد که بسیاری از منتقدین اینطور می‌گفتند که وقتی دولت برای جبران کسری بودجه‌اش اقدام به پیش فروش سکه می‌کند، چرا با افرادی که در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند برخورد می‌کند؟ همین انتقادها کافی بود تا بسیاری از آگاهان اقتصادی فضای کسب و کار در ایران را ایده‌آل ارزیابی نکنند. هر چه که هست حالا با توجه سیاست‌های نامناسب اقتصادی و عدم ثبات در فضای اقتصادی، سرمایه‌گذارهای زیادی را می‌توان دید که به سایر کشورها برای ثبت شرکت یا خرید خانه رفته‌اند. آنطور که در گزارش‌ها آمده است، بازار مسکن در حالی در ایران با رکود تورمی مواجه است که تب خرید خانه در ترکیه یا گرجستان بالا است.
چند روز پیش بود که ایرنا نوشت، در شش ماه گذشته، خارجی‌ها سه میلیارد دلار ارز از طریق خرید املاک به اقتصاد ترکیه تزریق کرده‌اند. ایرانی‌ها با افزایش ۱۵۰ درصدی مهاجرت به ترکیه و خرید ۲ هزار و ۲۰۲ خانه، از بزرگترین گروه‌های سرمایه‌گذار در این کشور به حساب می‌آیند. بر اساس این گزارش، میلیون دلار؛ میزان ارزی است که در شش ماه اول سال میلادی برای به دست آوردن شهروندی ترکیه از کشور خارج شده است.
ماجرا از این قرار است که با خرید خانه‌ای حداقل به ارزش ۲۵۰ هزار دلار می‌توان اقامت دائم و شهروندی ترکیه را به دست آورد. بررسی‌های ایرنا نشان می‌دهد که ایرانی‌ها تنها طی ۶ ماه، ۲ هزار و ۲۰۲خانه در ترکیه برابر با ۵۵۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار خریده‌اند. خانه‌هایی که اگر با میانگین قیمت دلار ۱۲ هزار تومانی محاسبه شود، قیمت هر کدام از آن‌ها حداقل ۳ میلیارد تومان است.
با این حساب ۶ هزار و ۶۰۶ میلیارد تومان از منابع ارزی کشور، تبدیل به خانه در ترکیه شده‌است. در کنار این عددها، مهاجرت ایرانی‌ها به ترکیه نیز ۱۵۰ درصد افزایش یافته‌است.
حالا مدت‌هاست که رسانه‌ها سرگرم پوشش اخباری مبنی بر خروج سرمایه‌ها از کشور و پناه بردن پول‌های ایرانی‌ها در خاک همسایه‌ها هستند؛ همان کشورهایی که به قدری از کسب و کار و رونق تولید حمایت می‌کنند که فضایشان برای هر سرمایه‌گذاری وسوسه‌کننده است. وحید یکی از همین سرمایه‌داران است که از یکسال پیش که نوسان قیمت ارز همه چیز را به هم ریخت، به امارات کوچ کرد تا شرکتی راه‌اندازی کند. او از حمایت‌های دولت این کشور به «همدلی»، می‌گوید: «برای ثبت شرکت در امارات در مدت زمان کوتاهی به نتیجه رسیدم. به قدری محیط کسب و کار در این کشور تسهیل شده و کارهای اداری زود به نتیجه می‌رسد که با وجود اینکه این پروسه نیاز به درگیری با نهادهای مختلفی داشت، اما در حداقل زمان کسب و کارم راه‌اندازی شد». این در حالی است که ماجرای ثبت شرکت در ایران مراحل اداری طولانی در پیش دارد و به گفته آن‌هایی که این مراحل را تجربه کرده‌اند، راه‌اندازی یک فعالیت و ثبت شرکت، همانند هفت‌خان رستم است.
رتبه پایین ایران در کسب و کار
رفع بوروکراسی‌‌‌های اداری برای اخذ مجوز کسب، تسهیل در اجاره و تملک واحدهای تجاری و اداری، تجمیع قوانین و تقویت بخش خصوصی در اقتصاد از مهم‌ترین محورهایی است که قرار بود در صورت تدوین کامل قانون بهبود فضای مستمر کسبوکار بررسی شود. با وجود این، به گفته رئیس اتاق اصناف ایران، طی ادوار گذشته تاکنون دولت‌ها اراده‌ای برای کاهش تصدی‌گری از خود نشان نداده‌اند.
حال کسبوکار کشور خوب نیست. این را می‌توان از زبان آمارها فهمید؛ طبق اعلام بانک جهانی در آخرین گزارش خود، شاخص بهبود فضای کسبوکار تا پایان سال 97، در مقایسه با سال قبل از آن، چهار پله سقوط کرده است. ایران حالا در رتبه 138 دنیا قرار دارد. این موضوع سال گذشته بود که از زبان سکاندار پیشین بانک مرکزی شنیده شد؛ اولین روزهای بهار سال گذشته بود که ولی‌اله سیف به خانه ملت، گفت: «رتبه جهانی ایران در فضای کسب و کار مناسب نیست» او گفته بود: «تسهیل فضای کسب و کار یکی از راهکارهای اصلی برای جذب سرمایه گذاری خارجی است گفت: ایران باید به نحوی عمل کند که محیط کسب و کارش در مقایسه با رقبا جذاب‌تر باشد».
اما نامناسب بودن ایران در فضای کسبوکار خبر جدیدی نیست، اما نکته قابل تامل درجا زدن در این رتبه نامطلوب است. در واقع موضوع قابل بحث آسیب‌شناسی این نکته است که وقتی از نامناسب بودن فضای کسبوکار می‌گوییم، از چه حرف می‌زنیم؟ موضوعی که طی سال‌های گذشته تاکنون بارها از سوی فعالان و آگاهان اقتصادی مورد نقد قرار گرفته، اما بی‌نتیجه مانده است. آنطور که تحلیلگران اقتصادی اعلام می‌کنند، فضای کسبوکار از خلاء قانونی رنج می‌برد. به همین خاطر، به قول نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران، سیاست‌گذاری‌های یک‌شبه و بعضاً غیرکارشناسی، خواب فعالان اقتصادی در ایران را آشفته کرده است.
جای خالی امید در اقتصاد
برای بررسی اینکه چرا این‌روزها سرمایه‌ها به کشورهای همسایه می‌روند و تحلیل اینکه خروج سرمایه‌ها از کشور چه ضربه‌ای به اقتصاد ایران وارد می‌کند، با چندین کارشناسان اقتصادی صحبت کردم، چند نفر از این آگاهان اقتصادی، سوال مهمی را مطرح کردند که هر فردی را برای ماندن و رفتن به چالش می‌کشاند؛ شما بودید با چنین فضای کسب و کار و سیاست‌های نادرستی که یک شبه گرفته شده و بعد از مدت‌ها معلوم میشود، از پایه ایراد داشته، در داخل کشور سرمایه‌گذاری می‌کردید؟ برای پاسخ به این سوال چند لحظه‌ای درنگ می‌کنم، مشکل این است که با سال‌ها فضای نامناسب کسب و کار در ایران زیر سوال رفته و انتقادهای جدی و حتی خروجی‌های تلخی را که منجر به هجوم سرمایه‌ها به خارج شده را در پی داشته، اما در این میان انگار اگر امید به بهبود شرایط وجود داشت، این اتفاقات شاید کمتر رقم می‌خورد؛ گویی بحث امید در اقتصاد ما جایی را ندارد و این موضوع با اینکه جزئی از فضیلت‌های اخلاقی است، اما با توجه به اتفاقاتی که می‌افتد فضای نا امیدی نیز در کنار مشکلات داخلی و خارجی بر میزان خروج سرمایه‌ها از کشور دامن زده است.
امنیت در فضای اقتصادی نیست
میثم رادپور
داستان کوچ سرمایه‌ها از کشور از مدت‌ها پیش مطرح شده است. این ماجرا در سال‌های اخیر به اوج خود رسیده و به دلایل مختلفی روحیه سرمایه‌گذاری در کشورهای همسایه تقویت شده است. دلایل مختلفی را می‌توان برای این موضوع برشمرد. اول اینکه در کشورهای همسایه همانند گرجستان به قدری فضا برای سرمایه‌گذاری تسهیل شده است که بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌توانند در مدت کوتاهی کسب و کار خود را در این کشورها راه‌اندازی کنند.
مثلا دولت این کشورها در زمینه ارائه تسهیلات به خوبی عمل کرده و حتی مراحل راه‌اندازی کار یا ثبت شرکت بدون نیاز به اتلاف وقت برای انجام کارهای اداری در زمان کوتاهی به نتیجه می‌رسد.
این در حالی است که در دو موضوع در ایران باعث شده تا کمتر کسی تمایل به سرمایه‌گذاری در داخل کشور را داشته باشد. یکی مسائل و مشکلات موجود در حوزه بین‌المللی به این ماجرا دامن زده و دیگری سیاست‌های نادرست اقتصادی است که باعث ایجاد چنین شرایطی شده است. از زمانی که آمریکا از برجام خارج شده است، تمایل به سرمایه‌گذاری در خارج از کشور شدت گرفته است.
از سوی دیگر سیاست‌های نامناسب دولت در زمینه حمایت از سرمایه‌گذار یک فضای مه‌‌آلودی در اقتصاد ایران ایجاد کرده است و بسیاری ترجیح می‌دهند تا در این شرایط سرمایه‌گذاری نکنند. یکی از سیاست‌های نادرست دولت بحث ارز 4200 تومانی بود؛ معاون اول رئیس‌جمهور این طرح را مطرح کرد که سپس در ماههای آینده با افرادی که از این ارز برای واردات کالا استفاده کرده بودند برخورد کرد.
از سوی دیگر دولت با واردکننده‌هایی که از این ارز استفاده کرده بودند به گونه‌ای برخورد کرد که واردکننده‌ها ناچار شدند تا مابه‌التفاوت ارزهای خود را به دولت بازگردانند. در همین حال دولت در حالی با کسری بودجه شدید مواجه است که به دلیل سیاست‌گذاری‌های نامناسب در حوزه اقتصادی و عدم حمایت از سرمایه‌گذار، کسی مایل به سرمایه‌گذاری در ایران نیست. مثلا در باره فروش سکه‌ها این اتفاق افتاد و بعدها با افرادی که سکه‌های زیادی را خریداری کرده بودند برخورد شد و این باعث از بین رفتن اعتماد سرمایه‌گذار شده است. هر چند در سال‌های اخیر اوضاع کمی بهبود یافته است، اما هنوز هم این بحث جای کار دارد.
سایر اخبار این روزنامه
گزارش همدلی از آسیب شناسی ادبیات در رسانه ملی تلویزیون در تسخیرلمپن‌ها
عبدالرسول فروتن در گفت‌وگو با همدلی: برخی شاعران مشروطه حکومتی شدند
«همدلی» از خروج سرمایه‌ها به دلیل وضعیت ناامن اقتصادی و ناامیدی از چشم‌انداز اقتصاد گزارش می‌دهد
دیگر کسی از تیترهای مغرضانه «وطن امروز» عصبانی نمی‌شود جای خالی فحش‌نامه
نگاهی به ابزار بیداری تاریخی ایرانیان ادبیات فارسی در عصر مشروطه
مساله ما همچنان مشروطیت است
از مشروطیت تا دوم خرداد
گفت‌وگوی «همدلی» با دکتر صادق زیباکلام به مناسبت یکصد و سیزدهمین سالگرد امضای فرمان مشروطیت
ولی‌الله شجاع‌پوریان مطبوعات عامل بیداری ایرانیان در جنبش مشروطه
با رای دیوان عدالت اداری پلیس راهور ملزم شد صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای زنان
ولی‌الله شجاع‌پوریان مطبوعات عامل بیداری ایرانیان در جنبش مشروطه
مساله ما همچنان مشروطیت است
با رای دیوان عدالت اداری پلیس راهور ملزم شد صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای زنان
تحریم‌های چندوجهی
