روزنامه ابتکار
1398/05/14
« ابتکار» عوامل و پیامدهای تشدید تنش‌های اقتصادی و نظامی میان آمریکا و چین را بررسی می‌کند
از جنگ تجاری تا رویارویی نظامیمحمدرضا ستاری
زمانی که آمریکا نخستین تعرفه‌های تجاری را علیه چین وضع کرد، پیش از آنکه چینی‌ها مقابلهبهمثل کرده و آنها نیز تعرفه‌هایی برای کالاهای آمریکایی اعمال کنند، برخی از تحلیل‌گران بر این باور بودند که آغاز جنگ تجاری میان آمریکا و چین، رفته رفته با توجه به نحوه کنش جهانی هر کدام از این دو قدرت بین‌المللی به سطوح دیگر از جمله موارد نظامی نیز پیوند خواهد خورد.
حالا در شرایط کنونی و در حالی که پس از آتشبس تجاری دوباره موضوع تعرفه‌های آمریکا علیه چین مطرح شده و همزمان نیز زمزمه‌هایی از مذاکرات میان واشنگتن و پکن به گوش می‌رسد، اکنون ایالات متحده به صورت علنی اعلام کرده است که قصد دارد در دریاها هم با چین به مقابله بپردازد. در همین راستا، روز گذشته ژنرال کارل شوتلز فرمانده یگان ساحلی آمریکا در اقیانوس آرام با بین اینکه چینی‌ها پا را از محدوده خود فراتر گذاشته و به مناطق تحت نفوذ آمریکا وارد شده‌اند به صراحت گفت: نیاز است برای محدودکردن قدرت نظامی چین در اقیانوس آرام و اقدامات جدی صورت بگیرد.
واشنگتن معتقد است که چینی‌ها در این مناطق علاوه بر تلاش به منظور بسط قدرت نظامی، از سال‌های گذشته مبادرت به سرمایه‌گذاری‌های تجاری نیز کرده‌اند. پیش از این نیز حضور چین در دریای چین جنوبی و اقیانوس هند با مخالفت برخی از کشورها نظیر ویتنام و فلیپین روبهرو شده بود و آنها از ایالات متحده درخواست مشارکت برای مقابله با این کشور را داشته‌اند.
موضوع جزایر دریای چین جنوبی و مناقشاتی که در خصوص آن وجود دارد از جمله مسئله تایوان، کشورهای منطقه را در حالتی واگرایانه از هم قرار داده و ایالات متحده از این واگرایی به منظور تقویت یگان‌های دریایی خود در این منطقه در طول سال‌های گذشته بهره‌برداری کرده است؛ بهطوریکه پیش از تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا در خلیج فارس، به گفته ناظران، آمریکایی‌ها در حدود 60 درصد از نیروی دریایی خود را از منطقه خاورمیانه خارج در دریای چین جنوبی مستقر کرده‌اند.
تلاش آمریکا برای استقرار موشک‌های اتمی در آسیا
به موازات این مسئله و همزمان با خروج آمریکا و روسیه از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای کوتاهبرد و میانبرد (INF) و در حالی که ترامپ اخیراً پیشنهاد مذاکرات جدید را به روسیه و چین مطرح کرده است، وزیر دفاع آمریکا به صراحت اعلام کرد که کشورش قصد دارد برای مقابله با روند قدرت گرفتن چین در آسیا، ظرف ماه‌های آینده موشک‌های جدیدی در این قاره نصب و مستقر کند.
این اقدام در شرایطی است که به گفته کارشناسان، چینی‌ها تنها در سال جاری میلادی 188 میلیارد دلار بودجه نظامی خود را افزایش و چندی قبل ضمن انتقاد از فروش سلاح به تایوان هشدار دادند که در صورت اقدام آمریکایی‌ها برای استقلال تایوان، پکن آماده جنگ خواهد بود.
تمامی این موارد باعث شده تا تشدید جنگ تجاری نیز موجب شکننده‌تر شدن مناسبات میان واشنگتن و پکن شود. در واقع موارد اقتصادی که هر دو کشور از آن به عنوان پایه اصلی امنیت ملی یاد می کنند، اکنون به گفته ناظران با عبور از سطح تجاری به حیطه ژئوپلتیک وارد شده است. در این میان، هرچند تنش‌های بالقوه میان قدرت‌های بزرگ و قدرت‌های در حال ظهور مسئله جدیدی در نظم جهانی نیست، اما اکنون به نظر می‌رسد که ایالات متحده به چین نه بهعنوان یک قدرت در حال ظهور، بلکه به عنوان رقیبی بین‌المللی می‌نگرد. یکی از شواهد این امر به بحث دورنمای اقتصادی و نظامی میان این دو کشور بازمیگردد. اکنون بنا بر برآوردهای آماری، ایالات متحده آمریکا با حدود 24 درصد بزرگترین قدرت اقتصادی دنیاست و پشت سر او چین با حدود 19 درصد در جایگاه دوم قرار دارد. طبق پیش‌بینی‌ها و در صورت تداوم وضعیت فعلی، تا سال 2030 چین بزرگترین قدرت اقتصادی دنیا خواهد بود. اهمیت این موضوع در آن است که طبق یک قانون نانوشته، بزرگترین اقتصاد دنیا، همواره بزرگترین ماشین جنگی نیز بوده است. در نتیجه صعود چین به جایگاه نخست اقتصادی تا سال 2030، نه تنها قدرت نظامی آمریکا، بلکه جایگاه (Globa- Power) این کشور را هم زیر سوال خواهد برد.
وضعیت شکننده میان پکن و واشنگتن
در همین راستا، هنری کسینجر در کتاب نظم جهانی « تاملی در ویژگی ملت‌ها و جریان تاریخ» خود معتقد است: از نقطه نظر چین، بسیاری از فعالیت‌های آمریکا سد راهی برای جلوگیری از پیشرفت چین تعبیر میشود و همچنین ترویج حقوق بشر از سوی آمریکا به مثابه پروژه‌ای برای لطمه زدن به سیاست داخلی چین تلقی می‌گردد.»
در طرف آمریکایی نیز ترس از این مسئله وجود دارد که چین در حال رشد، به طور نظام‌مند برتری و امنیت آمریکا را به مخاطره بیندازد. برخی گروه‌ها، به قیاس با اتحاد جماهیر شوروی در جنگ سرد، چین را نیز علاوه بر تبدیل شدن به اقتصاد برتر منطقه، مصمم به دستیابی به تسلیحات نظامی می‌دانند.
دو مسئله دیگر نیز در تنش میان آمریکا و چین نقش دارند. چین قبول نمی‌کند که تکامل نظام بین‌المللی از طریق گسترش لیبرال دموکراسی امکان‌پذیر است و اینکه جامعه جهانی وظیفه تحقق بخشیدن به آن را بر عهده دارد تا بتوانداز دستاوردهای حقوقبشر آن در فعالیت‌های بین‌المللی بهره ببرد. به همین دلیل در حال حاضر هیچ سازش رسمی بین این دو دیدگاه امکان‌پذیر نیست.
از سوی دیگر، اکنون اساس ساخت نظام جهانی به گونه‌ای شده که هیچ قدرتی قادر نیست به تنهایی نقش رهبری در دنیا را به مانند دوران جنگ سرد ایفا کند. به همین دلیل هر چند ایالات متحده اکنون بخشی از توازن در منطقه شرق آسیا محسوب میشود، اما قادر به ایجاد توازن در این منطقه نیست. در آسیای شرقی چیزی شبیه به توازن قدرت‌ها بین چین، کره، ژاپن و آمریکا وجود دارد و روسیه و ویتنام نیز دو عضو خارجی آن هستند. اما این توازن با توازن تاریخی قدرت متفاوت است، چرا که یکی از اعضای اصلی یعنی ایالات متحده جاذبه مرکزی خود را دور از مرکز جغرافیایی قرار داده است. در نتیجه به گفته تحلیل‌گران دور شدن از واقعیت جهانی و برساختن شعارهایی نظیر اول آمریکا، افتراق در میان متحدان سنتی و تبدیل فرآیندی که برآیند آن رویارویی در جهت کسب منافع ملی به صورت یکجانبه است با بروز شواهدی نظیر جنگ‌های تجاری، خروج متعدد آمریکا از پیمان‌های بین‌المللی و نیز از بین رفتن معاهدات نظامی که نمونه بارز آن INF است، دورنمای یک جنگ سرد نوین را با حضور قطب‌های متعدد قدرت نمایان می‌سازد.
سایر اخبار این روزنامه
« ابتکار» عوامل و پیامدهای تشدید تنش‌های اقتصادی و نظامی میان آمریکا و چین را بررسی می‌کند
ژوبین صفاری
مصایب جامعه بیگفتوگو
«ابتکار» از صاحبان خوش‌شانس سیم‌کارت‌های نجومی گزارش می‌دهد
دامادی با سیم‌کارت آقای وزیر
از سوی نیروهای منطقه دوم دریایی سپاه صورت گرفت
توقیف یک کشتی دیگر در خلیج فارس
«ابتکار» پیامدهای صنعتیشدن هنر برای هنر را بررسی می‌کند
بازی برد-برد برای هنر و صنعت؟
«ابتکار» از راهبرد جدید اصلاحات برای ورود به انتخابات آتی مجلس گزارش می‌دهد
چانه‌زنی با حفظ دال‌های گفتمانی اصلاح‌طلبی
«ابتکار» دلایل عدم ورود نقدینگی به بازارهای اقتصادی را بررسی می‌کند
ورود اقتصاد به عصر رکود!
رند پاول سناتور جمهوری‌خواه:
صحبت‌های دیدارم با ظریف محرمانه است
قیمت خودرو همچنان در بازار حباب دارد
ترمز بریدن دوباره قیمت‌ها!
نماینده دادستان در پرونده اخلالگران ارزی:
یکی از منافذ فساد ارز دولتی بوده است
توسعه و مدیریت کلان کاربردی
