الوعده وفا!

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: دارم به حرف‌های « اکرم امام اوغلو » شهردار جدید استانبول که در حال مصاحبه با یک شبکه بین‌المللی است گوش می‌دهم. مجری از شهردار جدید استانبول می‌پرسد «آتش الیاس بوش سوی » استراتژیست این حزب چپ‌گرا ـ یعنی حزب جمهوری خلق ترکیه ـ می‌گوید: «ما دیدیم که نمی‌توانیم اردوغان را تغییر دهیم خودمان را تغییر دادیم» یعنی حالا که قدرت دست حزب جمهوری خلق داده شده، شما می‌خواهید در ادامه مانند «حزب عدالت و توسعه» رفتار کنید؟!
پاسخ شهردار جدید استانبول مشخص است؛ نه اصلاً! در ادامه توضیح می‌دهد من نمی‌دانم جناب «بوش سوی» دقیقاً از چه گونه تغییری سخن به میان آورده اما، اگر منظور این باشد که ما خطاهای خودمان را اصلاح کنیم یا خودمان را از منظر خطاهایی که داشته ایم تغییر دهیم کاملاً درست است اما اینکه ما مثل بقیه رفتار کنیم چون نمی‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم نه هرگز!

> در سیاست راه دراز معنا ندارد


خبرنگار با زیرکی تمام سوالاتش را ادامه می‌دهد؛ این پیروزی خیره‌کننده ـ منظور خبرنگار پیروزی حزب جمهوری خلق است ـ این می‌تواند « آغازِ پایانِ حزب عدالت و توسعه ترکیه و شخص اردوغان باشد» و این یعنی شما راه درازی در پیش دارید، خبرنگار به نقطه حساس مصاحبه می‌رسد:
واقعیت این است که حزب جمهوری خلق ۶۹ سال است که نتوانسته است اکثریت را برای تشکیل دولت به دست بیاورد. خبرنگار به اکرم امام اوغلو یادآور می‌شود که شما بیست سال پیش حتی نتوانستید یک کرسی به دست بیاورید و انتخابات ریاست‌جمهوری را مثال می‌زند که شما در انتخابات تنها توانستید ۳۰ درصد از آرا را تصاحب کنید و این در حالی بود که اردوغان ۵۲ درصد آرا را به دست آورد و این یعنی تا رسیدن به قله راه درازی در پیش دارید. شهردار جدید استانبول پاسخ قابل تاملی می‌دهد: «در سیاست راه دراز معنا ندارد در سیاست راه دراز بی‌معنی است اصلاً بیاید یک جور دیگر به مسئله نگاه کنیم ما در همین استانبول رای بسیار زیادی کسب کردیم. در صورتی که آرایی که باید به دست می‌آمد را به دست نیاوردیم. البته من احساس می‌کنم از آن مقداری که باید رای کسب می‌کردیم کمتر موفق بودیم، چرا بگوییم ما راه درازی در پیش داریم؟! باید بگویم ما در ابتدای راه هستیم.
آخرین سوال خبرنگار پیش روی شهردار جدید استانبول قرار می‌گیرد تا 2۰۲۲ انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه برگزار خواهد شد آیا شما به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری ترکیه در آن انتخابات حاضر خواهید بود؟ پاسخ شهردار سیاستمدارانه است: «عادت ندارم در بازی‌های سیاسی، برای خود آن هم در آینده، شغلی انتخاب کنم، یک واقعیت پیش روی من است و آن این که امروز من شهردار استانبول هستم.
خبرنگار دائم از اردوغان مثال می‌زند می‌گوید اردوغان معتقد است شما موفق نخواهید شد! شهردار استانبول پاسخ جالبی می‌دهد: «اردوغان هر آنچه که گفته نمی‌شود شد! گفت حزب جمهوری خلق ترکیه پیروز نمی‌شود ولی شد. حرف‌های دیگری هم که زده است که مثلاً این نمی‌شود آن نمی‌شود یا شد یا این که خواهد شد!!!»

> آیا پیش‌بینی‌های اردوغان اشتباه است؟!
به بقیه مصاحبه کاری ندارم اصلا این یادداشت به بررسی نظرات شهردار جدید استانبول کاری ندارد بلکه به یک جمله نقل شده از شهردار استانبول برای پرداختن به یک موضوع بسیار مهم نظر داشت که قطعاً کافی بود، و آن این که اردوغان هر آنچه که گفته نمی‌شود شد و از همان جا موضوع « جمال خاشقجی » یادم می‌آید؛ روزنامه‌نگار، مقاله‌نویس و نویسنده اهل کشور عربستان سعودی بود. وی همچنین مدیر و سردبیر ارشد شبکه خبری العرب و از منتقدان نحوه حکمرانی در عربستان بود. او همچنین در روزنامه واشنگتن‌پست مطلب می‌نوشت. جمال در سال ۲۰۱۷ از عربستان سعودی گریخته و خود را از کشور تبعید کرد. او از منتقدان شدید ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان و پادشاه کشور، سلمان بن عبدالعزیز آل‌سعود بود.
جمال در ۲ اکتبر ۲۰۱۸ به کنسولگری عربستان در استانبول مراجعه کرد و ناپدید شد. شواهد نشان می‌دهد او در کنسولگری عربستان در ترکیه به قتل رسیده و جسدش تکه‌تکه شده و از آن جا خارج شده‌است. جمال نوه محمد خاشقجی، پزشک مخصوص ملک عبدالعزیز، بود و نیز عدنان خاشقجی، که در ماجرای مک‌فارلین در ایران مشهور شد، عموی او بود. شواهد نشان می‌دهد یا نشان داد او در کنسولگری عربستان در ترکیه و در شهر استانبول به قتل رسیده و جسدش تکه‌تکه شده باشد و پس از آن جسد تکه‌تکه شده و از آنجا خارج شده است (این مجموعه ای از اخباری است که آن روزها هر لحظه روی خروجی خبرگزاری‌های مهم بین المللی نقش می‌بست.)
فضای آن روزها را به یاد می‌آورم و روی 10مهرماه۱۳۹۷ متمرکز می‌شوم، بیشتر از تاریخ؛ روی اظهارات اردوغان با کلیدواژه «خاشقجی». نقل قول‌ها از زمان آغاز ناپدید شدن این نویسنده و با رویکرد توجه به کلیدواژه «اردوغان» و «خاشقجی» مورد توجه قرار می‌گیرد.
یکی اینکه اردوغان می‌گوید: «یکی از قاتلان خاشقجی گفت بلدم چطور ببرم!» و این گونه می‌خواهد بگوید که به فایل صوتی داخل کنسولگری عربستان دسترسی پیدا کرده است. اردوغان می‌گوید: « قتل خاشقجی از پیش طراحی شده بود.» در زمانی دیگر ادعا می‌کند که: « عادل‌الجبیر به دلیل جنایت خاشقجی برکنار شد.» اردوغان با صدای بلند می‌گوید: «قاتل خاشقجی را می‌شناسم و بعد ادامه می‌دهد.
اردوغان این بار عربستان سعودی را خطاب قرار می‌دهد و می‌گوید: «عربستان باید پاسخگوی این جنایت یعنی قتل فجیع خاشقجی باشد.» اردوغان ادعا می‌کند: «دستور قتل خاشقجی از بالاترین مقام‌های عربستان صادر شده است.» در میان آن همه ادعا این خبر هم خودنمایی می‌کند که نامزد خاشقجی به خاطر اظهارنظرات اردوغان از او تشکر کرده است. یک پایگاه اینترنتی ترکیه ـ
در آن زمان ـ یعنی « آخبر » می‌نویسد: «خدیجه چنگیز نامزد ترکیه ای جمال خاشقجی
روزنامه‌نگار منتقد سعودی که در کنسولگری عربستان در استانبول به طرز فجیعی به قتل رسید از رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به خاطر اظهاراتش درباره خاشقجی تشکر کرد.» این پایگاه اینترنتی در ادامه می‌نویسد: «خدیجه چنگیز در صفحه شخصی خود در توئیتر ضمن قدردانی از پیام تسلیت رجب طیب اردوغان نوشته اطمینان دارد که زمینه محاکمه قاتلان جمال خاشقجی را فراهم خواهد آورد و از این که شهروند ترکیه است به خود می‌بالد.»
اردوغان از منطقه خاورمیانه پای فراتر می‌گذارد او به صراحت می‌گوید: «آمریکا در پرونده قتل خاشقجی سکوت اختیار کرده است و رسانه‌ها از قول اردوغان می‌نویسند آمریکا در پرونده قتل خاشقجی به سکوت متهم است.» اردوغان می‌گوید: «عربستان موظف است عامل قتل خاشقجی را معرفی کند.» اردوغان که همچنان پرحرارت با کلید واژه خاشقجی اظهارنظرهای تند و تیزی دارد از عربستان می‌خواهد تا قاتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی را به ترکیه تحویل دهد.
رسانه‌های جهان همه اظهارات اردوغان در مورد خاشقچی را به طور زنده پخش می‌کنند اواخر آبان خبرگزاری فرانسه ادعا می‌کند که اردوغان گفته: «ترکیه فایل‌های صوتی مرتبط با قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی را به آمریکا، آلمان، فرانسه و بریتانیا تحویل داده است» اردوغان جدای از آن که از عربستان خواسته بود تا عامل قتل خاشقجی را تحویل ترکیه دهد، درخواست دیگری از عربستان دارد و آن این که در مورد جسد جمال خاشقجی اطلاع‌رسانی کند! بررسی‌ها همچنان ادامه پیدا می‌کند...
راشاتودی می‌گوید: «رجب طیب اردوغان در جمع خبرنگاران با اشاره به بازرسی انجام شده است از کنسولگری عربستان در استانبول درباره موضوع جمال خاشقجی نشانه‌هایی را یافته است که نشان می‌دهد عربستان می‌خواهد موضوع این قتل را با جعل سند مخدوش کند.

چند مسئله در سخنان اردوغان با کلیدواژه خاشقجی بسیار خودنمایی می‌کند:
ـ مسئله اول این که قتل خاشقجی برنامه‌ریزی شده بوده است.
ـ نکته دیگر این که مقامات عالی سعودی در جریان این قتل بی‌رحمانه و عجیب بوده اند!
ـ داستان بعدی این که این قتل کاملاً با آگاهی مقامات عربستان انجام شده است.
ـ و از همه مهم‌تر اردوغان معتقد است عربستان باید به ترکیه پاسخگو باشد.
ـ اردوغان معتقد است چون این قتل در کشور ترکیه انجام شده عربستان باید به این کشور توضیح دهد.

جستجوها را ادامه می‌دهم اما یک جمله بیشتر از همه جملات دیگر خودنمایی می‌کند:
اردوغان: «از پیگیری قتل خاشقجی دست برنمی‌داریم» کمتر از دو ماه دیگر، قتل خاشقجی اولین سال خود را پشت سر می‌گذارد. نتیجه همه این جستجوها را می‌توان به همین یک جمله خلاصه کرد و آن این که رئیس‌جمهور ترکیه با صدای بلند گفته است: «ما پرونده قتل خاشقجی را پیگیری خواهیم کرد.» و ما نیز دنبال همین مسئله هستیم که نتیجه پیگیری پرونده قتل جمال خاشقجی چه شد؟ عربستان چه پاسخی به درخواست رئیس‌جمهور ترکیه داد؟ آیا گمانه‌زنی‌ها در مورد معامله بزرگ ترکیه و عربستان صحت دارد؟ آیا اردوغان در مورد قتل جمال خاشقجی به پاسخی که می‌خواسته است رسیده؟!
آیا اردوغان سکوت اختیار کرده تا در زمانی بهتر این پرونده را بررسی و به تبع آن رسیدگی کند؟ آیا عربستان توانسته اردوغان را به هر طریق ممکن راضی کند تا از پیگیری این پرونده منصرف شود؟!
این‌ها سوالاتی است که رسانه‌ها می‌توانند از رئیس‌جمهور ترکیه بپرسند کسی که در زمان قتل جمال خاشقجی بیشترین واکنش‌ها و اظهار نظرات در این حوزه را به خودش اختصاص داد به قول معروف؛ الوعده وفا! آقای اردوغان! شما گفته بودید پرونده قتل جمال خاشقجی را پیگیری خواهید کرد و ما منتظریم نتیجه این پیگیری‌ها رسانه‌ای شود یا حداقل پاسخی به هزاران سوال مطرح شده داده شود که عامل قتل جمال خاشقجی که بود و چرا باید جمال خاشقجی در خاک ترکیه به قتل برسد؟
چرا باید یک نویسنده روزنامه‌نگار و منتقد حاکمان سعودی داخل کنسولگری عربستان با آن روش فجیع به قتل برسد؟ عربستان سعودی چه پاسخی به دولت ترکیه داد؟ و یک سوال مهم‌تر؛ با وجودی که همه رسانه‌ها پیگیر وضعیت روزنامه‌نگاران یا بهتر است بگوییم وضعیت بد روزنامه‌نگاران در سرتاسر جهان هستند چرا ناگهان از پیگیری اخبار حوزه جمال خاشقجی خارج شدند؟! به عبارت ساده‌تر، چرا پرونده قتل جمال خاشقچی با توجه به اینکه رئیس‌جمهور یک کشور تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه و جهان پیگیر آن بود ناگهان بایگانی شد شاید بد نباشد که حرف‌های شهردار جدید استانبول را باز هم مرور کنیم که هرچه اردوغان گفت نمی‌شود شد و هرچه اردوغان گفت می‌شود شاید نخواهد شد؟!