روزنامه جمهوری اسلامی
1398/05/01
گفتگوی اختصاصی روزنامه جمهوری اسلامی با حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی‌عسکر نماینده سابق ولی‌فقیه در حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی توسعه همکاری ایران و عربستان زمینه را برای برگزاری حج مطلوب فراهم می‌کند
قسمت اولاشاره
از حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر به عنوان چهره فرهنگی حج و زیارت یاد میشود. وی متولد پنجم خرداد 1333 در اصفهان است و تحصیلات حوزوی خود را در مقاطع مختلف در اصفهان و قم سپری و در سال 1373 از شورای مدیریت حوزه علمیه قم، مدرک دوره دوم خارج فقه و اصول و سطح چهار حوزه را دریافت کرده است. مسئولیت در تدوین و تنظیم پیش‌نویس اساسنامه و تشکیلات نهاد نماز جمعه از جمله فعالیت‌های وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است و در همان سال‌ها ازسوی شورای مرکزی ائمه جمعه به عنوان عضو شورا و مسئول امور فرهنگی دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه منصوب شد. ایشان همچنین در سال 1376 از رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان امام جمعه موقت اصفهان حکم گرفت و به مدت 5 سال در این سمت انجام وظیفه کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر سال‌های متمادی در بعثه حضرت امام خمینی (قدس سره) و سپس در بعثه رهبر معظم انقلاب مسئولیت داشته و از سال 1370 به ترتیب به عنوان معاون فرهنگی و ارشاد، سرپرست معاونت امور روحانیون و معاون آموزش و پژوهش بعثه رهبری مشغول فعالیت بود و در سال 1388 با حکم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی منصوب و تا اردیبهشت سال جاری در این مسئولیت انجام وظیفه کرد. وی مولف حدود 25 جلد کتاب و بیش از 50 مقاله علمی است که برخی از این مقالات را به کنگره‌های بین‌المللی ارائه کرده است.
در آستانه برگزاری مراسم باشکوه عبادی سیاسی حج و همچنین همزمان با اعزام زائران ایرانی به سرزمین وحی، گفتگویی مفصل با ایشان داشتیم و موضوعات مختلف مربوط به حج، جهان اسلام، وحدت مسلمانان، استفاده از فرصت حج برای گره گشایی از مشکلات امت اسلامی و... را با ایشان در میان گذاشتیم. آنچه مطالعه می‌فرمائید ماحصل این گفتگوست که در دو قسمت از نظر شما خوانندگان گرامی روزنامه می‌گذرد.
***
*در آغاز لازم می‌دانم سالروز ولادت باسعادت حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام را خدمت شما تبریک عرض کنم و از اینکه وقتتان را در اختیار روزنامه جمهوری اسلامی قرار دادید، تشکر کنم. مستحضرید که ایام حج تمتع نزدیک است و اعزام زائران ایرانی به عربستان هم شروع شده، از آنجا که جناب عالی به مدت ده سال مسئولیت نمایندگی ولی‌فقیه و سرپرستی حجاج را برعهده داشتید، خدمت رسیدیم تا سوال‌هایی را که این روزها مخاطبین مطرح می‌کنند از شما بپرسیم. اگر بخواهیم کارهای مربوط به حج را به چهار فصل سیاستگزاری، عملیاتی، کار علمی و فرهنگی تقسیم کنیم، اولین سوال این است که حوزه نمایندگی ولی‌فقیه و سرپرستی حجاج در کدامیک از این بخش‌ها فعال‌تر است و چه وظایفی را برعهده دارد؟
- بسم‌الله الرحمن الرحیم، بنده هم متقابلاً سالروز ولادت حضرت ثامن‌الحجج علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه الصلاه و السلام را به جنابعالی و دیگر همکارانتان تبریک عرض می‌کنم و تشکر می‌کنم از مدیرمسئول محترم روزنامه جمهوری اسلامی و از جنابعالی که زحمت این گفتگو را تقبل کردید و امیدوارم نافع و مفید باشد.
حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت را در دو دوره باید تعریف کرد؛ یک دوره زمان حضرت امام خمینی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه است که ایشان از همان سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی نمایندگان و بعد هم به‌صورت فردی، شخصیت‌هایی را بعنوان نماینده خودشان در امور حج و زیارت منصوب فرمودند و آنها سرپرستی حجاج و امارت حج را برعهده داشتند. لیکن آن موقع بیشتر کارهای حج و بعثه بصورت فصلی بود. یعنی وقتی نزدیک حج می‌شد، کارها آغاز می‌گشت و بیشتر در موسم حج فعالیت جدی داشتند اما پس از برگشتن تا چند ماهی دیگر فعالیت قابل ذکری وجود نداشت.
از آغاز رهبریِ رهبر معظم انقلاب شرایط متفاوت شد و معظم له وظایف مهمی را بر دوش نماینده خودشان در امور حج و زیارت گذاشتند که برای انجام آن ضرورت ایجاب می‌کرد کار دائمی بوده و از شکل فصلی خارج شود،در این دوره می‌توان گفت قسمت اعظم وظایف مربوط به حج و زیارت عملاً به دوش نمایندگی ولی‌فقیه قرار گرفت؛ همچون امور فرهنگی، سیاسی، بین‌المللی، انتخاب روحانیون برای کاروان‌ها، آموزش حجاج و همچنین برنامه‌های نظارت و بازرسی و... اینها همه در زمره وظایف نماینده ولی‌فقیه آمده است.
*پس در واقع در هر چهار بخش نمایندگی فعال است؟
- عملاً اینگونه است، فقط امور اجرایی است که آن هم براساس آنچه که در متن ابلاغیه دفتر مقام معظم رهبری آمده سیاست‌های کلی آن را نماینده ولی‌فقیه براساس تدابیر و منویات مقام معظم رهبری ابلاغ و در آن چارچوب تصمیم‌گیری می‌کنند.
بخشی از این وظائف که بصورت مکتوب به اینجانب ابلاغ گردید عبارتند از:
1. سیاستگذاری در حوزه‌های مختلف فرهنگی،آموزشی، پژوهشی و سیاسی حج و زیارت بر عهده نماینده محترم ولی فقیه در امور حج و زیارت است. این وظیفه با رویکرد همراستا سازی فعالیت‌های خدماتی و رفاهی به زوار با سیاست‌های فرهنگی و تربیتی حج و زیارت صورت خواهد پذیرفت.
2. شورای عالی حج سیاست‌های کلی اجرایی مربوط به حج و زیارت را باتوجه به تدابیر و منویات مقام معظم رهبری که ازسوی نماینده ایشان به شورا منتقل میشود، اعلام خواهد کرد. این سیاست‌های ناظر بر هماهنگی دستگاه‌های اجرایی دخیل در اجرای مراسم حج است.
3. نظارت و کنترل نماینده مقام معظم رهبری ناظر بر نظارتهای کلان است که از طریق طراحی شاخص کلیدی عملکرد اعمال خواهد شد. نماینده ولی فقیه عند الاقتضاء می‌تواند نظارتهای موردی را اعمال نماید و نمایندگانی برای نظارت بر فرآیند کار منصوب کند.
4. تهیه محتوا و اجرای طرح‌های آموزشی و فرهنگی برای زائران و کارگزاران حج و زیارت بر عهده بعثه مقام معظم رهبری است که این مهم با پشتیبانی و ظرفیت‌های اجرایی سازمان حج و زیارت انجام خواهد شد.
5. پژوهش‌های مربوط به حج و زیارت در حوزه‌های دینی و فرهنگی بر عهده بعثه خواهد بود که برای اینکار از ظرفیت‌های سازمان‌های تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاهی و حوزوی نیز استفاده خواهد شد.
6 و 7. برگزاری همایش‌های علمی و فرهنگی با استفاده از ظرفیت‌های اجرایی سازمان بر عهده بعثه است.
8. شناسایی، جذب، آموزش و به کار گماری و کنترل روحانیون، معین و معینه‌ها و مداحان (در دو حوزه شیعه و سنی) بر عهده بعثه است.
9. پاسخ گویی به نیاز‌های معنوی،معرفتی و مذهبی زائران بر عهده بعثه خواهد بود.
10. تولید و نشر کتب و محصولات فرهنگی (در انواع مختلف) در چارچوب اهداف و سیاست‌های مصوب بر عهده بعثه است.
11. در حوزه بین الملل، در موسم حج و زیارت بعثه مسئولیت اصلی را دارد، بر قراری ارتباط با مسئولین و زوار سایر کشورها و اندیشمندان جهان اسلام بر عهده بعثه است. سازمان زیر ساخت‌های اجرایی را تامین خواهد کرد.
12. سرپرستی حجاج و زائران ایرانی در موسم حج و زیارت بر عهده نماینده ولی فقیه خواهد بود.
بنابراین، نقشی که نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت دارد، عملاً چون مسئولیت سرپرستی حجاج را دارا بوده و امیرالحاج است، ناظر بر تمام شئون حج است و حتی سیاست‌های اجرایی باید به‌گونه‌ای ترتیب داده شود که سیاست‌های فرهنگی حاکم و غالب بر آن باشد. حالا در خلال گفتگو اگر فرصت شد، به جزئیات بیشتری اشاره خواهم کرد.
*باتوجه به بیانات شما، می‌توانیم اینگونه نتیجه بگیریم که امور بخش‌های دیگر باید به‌گونه‌ای پیگیری شود که سیاست‌های فرهنگی در آنها لحاظ شده باشد. در مسائل حج مشخصاً سیاست‌های فرهنگی چگونه تعریف می‌شوند؟
- همانگونه که می‌دانید حج عبادتی جهان شمول وجامع الابعاد است. ما در بین فرایض دینی، فریضه‌ای مانند حج پیدا نمی‌کنیم که همه چیز در آن یکجا جمع شده باشد. در حج عبادت هست، خضوع و خشوع هست، سیاست هست، وحدت هست، ارتباط با جهان اسلام هست، نماز هست، توجه به دعا و نیایش و زیارت هست، آشنایی با تاریخ انبیای گذشته؛ مانند ابراهیم خلیل ـ علی نبینا و آله و علیه‌السلام ـ، تاریخ اسلام، شکل‌گیری حکومت اسلامی در مدینه، بحث هجرت و دهها موضوع دیگر هم در آن وجود دارد؛ اینها همه ظرفیت‌های بزرگی است که ما در هیچ کجا چنین ظرفیت‌هایی را مشاهده نمی‌کنیم؛ ابعاد سیاسی ـ اجتماعی این فریضه عظیم بسیار گسترده است. حج در طول سال فقط یکبار، آن هم در یک زمان معین برگزار میشود. خداوند به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده است که مسلمانان مستطیع از سراسر جهان در زمان و مکان مشخص با هم اجتماع کنند، پوشش همه مانند هم باشد «سَواءً الْعاکِفُ فیهِ وَ الْبادِ»(حج: 25) در آن سرزمین هیچکس بر دیگری امتیاز ندارد. محیط، محیطِ امن است؛آنجا کسی حق ندارد دیگری را آزار دهد. کسی حق ندارد حتی به خودش اذیت و آزار برساند. خون از بدن در بیاورد، مو از تنش بکند، حق ندارد گیاه حرم را بکند. یک پشه کوچک را حق ندارد بکشد. ملاحظه می‌کنید که تمام این محیط و سرزمین در امنیت کامل است. قرآن کریم می‌فرماید: «وَ اَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَاْتُوکَ رِجَالاً وَ عَلَى کُلِّ ضَامِرٍ یَاْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ، لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم...» (حج: 27) به ابراهیم خلیل خطاب می‌کند تا در رابطه با حج فراخوان بدهد و مسلمانان به آنجا بیایند و شاهد منافعشان باشند. این منافع، منافع عام است. گاهی این منافع فردی است انسان می‌رود آنجا و از نظر روحی و اخلاقی تحول پیدا کرده و برمی‌گردد. یک سلسله منافع اجتماعی هم دارد که ارتباط با جهان اسلام است و تعریفی که در روایات ما آمده و در بعضی از آیات قرآن هست، این است که اینها با همدیگر آشنا شوند، همدیگر را بشناسند، بتوانند با مشکلات همدیگر در جهان اسلام، با پیشرفت‌هایی که در کشورهای اسلامی وجود دارد آشنا شوند و حتی مهم‌تر از این، در هر سال شخصیت‌های برجسته جهان اسلام؛ چه حکمرانان و چه علما و اندیشمندان و... اینها به آنجا بیایند و درکنار کعبه اجتماع کنند و برای جهان اسلام تصمیم‌گیری کنند. ما مشکلات جهان اسلام را به سازمان ملل و امثال اینها نباید ارجاع بدهیم، چون در قرآن آمده است اگر برای مسلمانان مشکلی پیش آمد و نزاعی بین مسلمین پیش آمد « فَاِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ اِلَى‌الله وَالرَّسُولِ...»(نساء: 59)، باید خدا و پیغمبر در اینجا حکم کنند. خوب، بهترین قانون همان کتاب و سنت است که همه مسلمانان به آن اعتقاد دارند. بنابراین، ما معتقدیم که باید در حج همه مسائلی که در طول یکسال در جهان اسلام بوجود می‌آید، بررسی و برای حل آنها راهکار تهیه شود، هم برای حل مشکلات جهان اسلام و هم برای پیشرفت امت اسلامی و یکی از محورهای بسیار مهم که واقعاً باید گفت از ویژگی‌های امام رضوان‌الله‌تعالی‌علیه و مقام معظم رهبری و نظام جمهوری اسلامی است، پایه‌گذاری وحدت امت اسلامی است امام می‌فرمودند: حتی نماز جماعت را در هتل‌ها نخوانید، بروید با اقتدا به ائمه جماعات اهل‌سنت نماز بخوانید، این نماز اعاده هم ندارد، حتی مهر نگذارید، مسائل تفرقه‌آمیز را در آنجا مطرح نکنید. آنجا هرچه که هست باید نماد عزت و عظمت امت اسلامی باشد که چند میلیون مسلمان همه با یک پوشش، متحد و یکپارچه همه رو به کعبه حضور می‌یابند. ظرفیت حج در تمام زمینه‌ها بسیار بالاست. من اینها را مقدمه عرض کردم برای این نکته که، ما در چارچوب وظایف محوله، باید برای همه اینها برنامه‌ریزی می‌کردیم تا بتوانیم به اهداف تعیین شده برسیم و آن تعبیری که امام فرمودند: «حج ابراهیمی» تحقق پیدا کند. بنابراین وظیفه حوزه نمایندگی ولی‌فقیه است که به این موارد بپردازد و ما برای تمام اینها در حد توان برنامه‌ریزی کردیم.
*این نگاه جامع فرهنگی به حج که از طرف حضرت امام اعلام و شروع شد بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در بخش داخل کشور پیشرفت قابل توجهی داشت، چرا این نگاه در ابعاد جهانی وجود ندارد و چرا سایر کشورهای اسلامی و بطور مشخص سران کشورهای اسلامی به این نگاه و رویکرد پایبندی نشان نمی‌دهند؟
- متاسفانه یک مطلبی را در جهان اسلام آرام آرام جا انداخته‌اند که: «حج فقط یک فریضه عبادی است و اصلاً ارتباطی به سیاست و تدبیر امور مسلمانان ندارد!» کشور میزبان هم بر همین باور است، لذا اجازه فعالیت‌های سیاسی اجتماعی را به هیچ کشوری نمی‌دهد،کشورهای دیگر هم به دلیل روابطی که با عربستان داشته و دارند، سعی کرده‌اند که حجاج خودشان را وارد این حوزه نکنند. مهم‌تر اینکه اصلاً در جهان اسلام شما کمتر کشوری را پیدا می‌کنید که مثل جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف برای حج برنامه‌ریزی کرده باشد و راجع به حج حرف داشته باشد؛ یعنی شما نگاه کنید الان بیشترین و مهمترین پیام‌های امام رضوان‌الله‌تعالی‌علیه، پیام‌هایی بوده که برای حج صادر کرده‌اند. امروز هم تقریباً اکثر پیام‌های مهم مقام معظم رهبری در طول رهبری ایشان مربوط به پیام‌هایی بوده که در حوزه حج صادر شده و این نگاه را در سخنرانی اخیر رهبر معظم انقلاب دقیقاً مشاهده کردید که فرمودند: اصلاً نمی‌شود حج را از سیاست جدا کرد. اگر سیاست را ما تعبیر بکنیم به تدبیر امور مسلمان‌ها و اصلاح امور آنان و برنامه‌ریزی برای جامعه اسلامی، چطور میشود حج را از سیاست جدا کرد؟ به تعبیر دیگر اگر قرار بود حج فقط جنبه عبادی داشته باشد چرا مثل عمره آن را خداوند در طول سال توزیع نمی‌کرد؟ تا جمعیت بیشتری بتوانند بیایند. چرا یکجا؟ چرا «لیشهدوا منافع لهم»؟ ما از زبان رسول خدا(ص) شنیده‌ایم که: «مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِم»؟ آیا نباید در حج برای امت اسلامی چاره‌اندیشی کرد؟ آیا نباید اختلاف‌ها را کنار گذاشت و ندای «وَاعتَصِموا بِحَبلِ‌الله جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا»(آل عمران: 103) که در قرآن آمده را عملیاتی بکنیم و دست از تفرقه برداریم و همه متحد و یکپارچه در مقابل جبهه استکبار و کفر بایستیم و اجازه ندهیم منابع کشورها اسلامی را غارت بکنند و به اصطلاح با شرف اسلامی بازی بکنند؟! الآن متاسفانه مشاهده می‌فرمایید که چگونه آمریکا بعضی کشورهای اسلامی را تحقیر می‌کند، اموالشان را به غارت می‌برد و هیچکس هم بدنبال چاره‌اندیشی نیست و این هم وضع آشفته و نگران‌کننده جهان اسلام است! شما دیدید در عراق چه کردند، سوریه را چه بر سرش آوردند، یمن را ویران کردند و با لبنان چه کردند، الان با لیبی چه می‌کنند، هر روز در افغانستان انفجار است، پاکستان را به چه روزی انداخته اند،در سومالی هر روز انفجار است، سودان الان چه خبر است، دلیلش این است که ما نتوانستیم از حج خوب استفاده کنیم و بیاییم این ظرفیت را ایجاد کنیم. اینها می‌گویند: حج از سیاست جداست ولی جمهوری اسلامی به عکس این تفکر،اعتقاد داشته و دارد که حج با سیاست عجین است. به همین دلیل بحث برائت از مشرکین را امام راحل آمدند به عنوان رکن اساسی حج مطرح کردند و فرمودند: «حج بی‌برائت، حج نیست» و مسلمانان را توجه دادند به این مساله بسیار مهم.لیکن متاسفانه بعضی از این غافلان فکر کردند مسئله برائت یک چیز من‌درآوردی جمهوری اسلامی است. بنده در سال‌های قبل، پیش از اینکه پیام مقام معظم رهبری را در صحرای عرفات بخوانم،در این زمینه صحبت می‌کردم که برائت ریشه قرآنی دارد و ما در آیات و روایات راجع به بحث برائت،مطالب فراوانی داریم در خود قرآن سوره‌ای به نام برائت وجود دارد که شان نزولش راجع به همانجاست. بنابراین، می‌خواهم عرض کنم که اینها متاسفانه این عقیده را پیدا کردند و بعد هم با استدلال غلط به این آیه شریفه قرآن که فرمود:. «لا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدَالَ فِی الْحَجِّ»(بقره: 197).گفتند در حج حتی مسلمانان نباید با یکدیگر گفتگو کنند،نباید علیه ظالمان و مستکبران شعار بدهند!! بله جدال در حج نیست، اما جدال چه ربطی به سیاست دارد؟ اگر گفتیم آنجا باید برای جهان اسلام تدبیر بکنند این حکم قرآنی است، حکم اسلامی است. همه وظیفه داریم کاری کنیم که اسلام سربلند بشود؛ «الاسلام یَعلُوا وَلاَیُعلَی عَلَیه» به هر حال آنها غفلت کردند و لذا می‌بینید که حج را تنها یک مساله عبادی می‌دانند و فرصت‌سوزی می‌کنند. با کمال تاسف برخی امامان در مسجدالحرام و مسجدالنبی، به جای اینکه از این فرصت بزرگ درست بهره ببرند و مسائل جهان اسلام را آنجا مطرح کنند، از این تریبون‌ها علیه شیعه و فرهنگ اهل‌بیت استفاده می‌کنند و به تفرقه میان امت اسلامی دامن می‌زنند. جایی که باید در آن وحدت رقم بخورد،آن را به تفرقه تبدیل کرده‌اند.
*چگونه است که در کلام، حج را تنها یک فریضه عبادی می‌دانند اما در عمل همان‌هایی که حج را از سیاست جدا می‌دانند، گروههای تکفیری درست می‌کنند که جنایت‌های فراوانی عمدتاً در حق مسلمانان کردند. این موضوع را چگونه توجیه می‌کنند؟!
- این فکر و عقیده به هیچوجه نمی‌تواند به حل مشکلات جهان اسلام کمک کند.نتیجه اینگونه افکار بوجود آمدن گروههای منحرف تکفیری شد، هدف اینها این بود که بیایند در مقابل جمهوری اسلامی سد محکمی ایجاد کنند و نگذارند فرهنگ انقلاب،جهانی و جهان‌شمول شود. اشتباه آنان این بود که وقتی امام می‌فرمودند ما می‌خواهیم انقلابمان را به دنیا صادر کنیم، یعنی این که ما می‌خواهیم با توپ و تانک و سلاح و اعزام نیرو به کشورهای دیگر انقلاب را به کشورهای دیگر ببریم!! و حال آنکه مطلب این نبود. بحث امام این بود که ما فرهنگ ظلم‌ستیزی را، فرهنگ زیر بار ذلت نرفتن را، مقابله با استکبار را، امثال اینها را به دنیا صادر کنیم که این کار اتفاق افتاد. چرا امروز لبنان توانسته است در برابر اسرائیل بایستد؟ چرا یک عده مسلمان فلسطینی مظلوم در یک محدوده به نام نوار غزه توانسته‌اند با کمترین امکانات در مقابل سلطه اسرائیل بایستند و با همه حمایت‌هایی که از اسرائیل میشود اینها بتوانند جلوی ظلم و تجاوز را بگیرند و اجازه ندهند خانه‌های فلسطینی‌ها بمباران شود. این همان است که امام می‌خواست؛ یعنی فرهنگ ظلم‌ستیزی صادر شده است؛ چرا عراق توانست مقاومت کند و امروز می‌بینیم که صدام و صدامیان از بین رفتند و همینطور در کشورهای دیگر. چقدر دیکتاتورها از بین رفتند و ساقط شدند و بالاخره فرهنگ اسلام و انقلاب در حوزه بیداری اسلامی در بسیاری از کشورها محقق شد. امروز دیگر از بن‌علی‌ها، از مبارک‌ها، از قذافی‌ها و... خبری نیست، اینها همه‌شان از بین رفتند و جمهوری اسلامی در سرتاسر دنیا عزتمندانه به پیش می‌رود. این اشتباه فاحشی بود که دشمنان ما کردند. هدف آنها این بود که تکفیری‌ها را حاکم کنند. داعش را بر عراق مسلط کنند، خلافت شام ایجاد کنند. سوریه را تصرف کنند، بین ما و جبهه مقاومت فاصله ایجاد کنند و بعد هم با حمایت قدرت‌های شیطانی جای پای خودشان را محکم نموده و در آخر بیایند سراغ جمهوری اسلامی و به بیان خودشان ریشه جمهوری اسلامی را بکنند! اما با کمک و یاری خدا، نه‌تنها به اهدافشان نرسیدند بلکه، امروز این جمهوری اسلامی است که قدرتمند است.
لذا عرض می‌کنم اینها در هیچ کجا موفق نشدند و الحمدلله برگ برنده با ماست و اگر ما موفق شویم جبهه داخلی خودمان را قوی کنیم و قدرتمندانه بایستیم، مطمئن باشید که آینده از آن این ملت خواهد بود.
*اگر اجازه بفرمایید برگردیم به بحث سیاستگذاری‌های حج، فرمودید که سیاستگذاری‌ها براساس منویات رهبری، شورای عالی حج و تشخیص نماینده ولی فقیه در محورهای مختلف انجام میشود، مشخصاً سوال این است که روند انتقال این سیاستگذاری‌ها تا مرحله عملیاتی و اجرایی شدن آنها چگونه است؟ ضمن اینکه یادآوری می‌کنم به نقش شورای عالی حج در این زمینه هم اشاره‌ای بفرمایید.
- آن مباحثی که مربوط به حوزه تصمیم‌گیری بعثه و سازمان حج و زیارت است، آنها را به شورای عالی حج منتقل نمی‌کنیم. اینها وظایفی است که بر عهده نماینده ولی فقیه و بعثه مقام معظم رهبری گذاشته شده است و ما خود موظفیم آنها را انجام دهیم. در شورای عالی حج، بیشتر مسائل مربوط به امور اجرایی مطرح میشود؛ بطور مثال بررسی و تصویب بودجه سازمان،بررسی و تصمیم‌گیری در مورد روابط بین ایران و عربستان، ولی امور بین‌المللی حج مربوط به خود ماست مثل ارتباط با بعثه‌های کشورهای اسلامی، این جزو وظایف ماست. من در سال‌های گذشته گاهی با مسئولین حج و بعثه حدود سی و چند کشور در آنجا دیدار داشتم که اینها اکثراً یا وزیر بودند و یا رئیس بعثه که مسئولیت انجام حج زائرین کشورشان برعهده اینها بود؛ مثل سازمان دیانت ترکیه که مسئولیت حج ترکیه را برعهده دارد. یا وزیر حج افغانستان، یا انجمن اسلامی چین که مسئولیت مسلمانان و حجاج چینی در حج را برعهده دارد و همچنین کشورهای دیگر. ما با اینها وارد گفتگو شدیم و یکی از کارهای بسیار خوبی که در حوزه بین‌المللی در حج انجام شد، همین مساله بود که ما فراتر از آن چیزی که در حج بعنوان یک وظیفه عبادی مسلمانان دارند، آمدیم بعنوان انتقال تجربیات و همکاری‌های مشترک با آنها وارد گفتگو شدیم و بسیار هم نتایج خوبی داشت چون تجربیات ما در حج نسبت به خیلی از کشورهای دیگر بیشتر و بالاتر بود و آنها مشتاق بودند که از این تجربه‌ها استفاده کنند؛ به عنوان مثال از انجمن اسلامی چین به ایران آمدند و بعد از ما دعوت کردند و ما به آنجا رفتیم و راجع به کارهای فرهنگی، اجرایی و عملیاتی حج با هم تبادل‌نظر کردیم، در موارد زیادی آنها از تجربیات ما استفاده کردند؛ مثلاً کشور عراق بعد از نابودی صدام، وقتی تشکیلات حج آنها شکل گرفت و جمعی از مسئولان حج عراق ساماندهی امور حج را بعهده گرفتند به ایران آمدند، ما به عراق رفتیم و دو کشور با هم تبادل اطلاعات کردیم، امروز شما اگر قسمت شد و مشرف شدید می‌بینید که دقیقاً آنها از حج ما الگوبرداری کرده‌اند و حج آبرومندانه و خوبی را برگزار می‌کنند.
وزیر شئون دینی الجزایر، با ما ارتباط بسیار خوبی داشت. ما از آنها دعوت کردیم به ایران آمدند و ما هم به الجزایر رفتیم و برای روحانیون و مدیران کاروان‌های آنها جلسه گذاشتیم، حتی دیداری با آقای بوتفلیقه رئیس‌جمهور قبلی الجزایر داشتم که وقتی من تشریح می‌کردم ویژگی‌های حج خودمان را، بسیار احساس شعف داشت و به آقای غلام‌الله که وزیرشان بود، سفارش می‌کرد که شما از این تجربیات استفاده کنید. ما برای اینکه فرهنگ حج و به تعبیر صحیح‌تر فرهنگ حج ابراهیمی در دنیا جا بیفتد، در خیلی از جاها همایش‌های مشترک برگزار کردیم. در اسلام‌آباد پاکستان همایش گذاشتیم، در روسیه در قازان، همایش حج برگزار کردیم. در خود الجزایر، در تانزانیا و در کشورهای مختلف همایش حج برگزار کردیم و الحمدلله این ارتباط الان ارتباط بسیار قوی و تنگاتنگ شده و چون به صورت رفت و آمد و تبادل تجربیات هست، خوشبختانه ما توانسته‌ایم در حقیقت یک جبهه جدیدی را در این زمینه بوجود بیاوریم و هر سال این دیدارها توسعه پیدا می‌کند.
*نظارت بر عملکردها و سیاستگزاری‌ها به چه شکل است؟ منظور این است که منطبق بودن اجرا و عملیات بر مبنای سیاستگزاری‌ها چگونه ارزیابی میشود؟
- ما یک نظارت داخلی داریم که همیشه موسسات مورد تایید دفتر مقام معظم رهبری کاملاً مراقب کل کارهای اجرایی و فرهنگی و مالی و عملیاتی بعثه هستند و الحمدلله کارهای این حوزه خیلی شفاف و مشخص است و خدا را شکر تاکنون هیچ مشکل مشخصی نداشته‌ایم. در مورد سازمان حج و زیارت هم این وظیفه به عهده ما است که در همان ابلاغیه، نظارتهای کلان و در صورت نیاز نظارتهای موردی به عهده بعثه مقام معظم رهبری گذاشته شده است. و ما در طول سال این نظارت‌ها را انجام می‌دهیم، آسیب‌شناسی می‌کنیم، مشکلات را بررسی می‌کنیم، پیشنهاد می‌دهیم و با افتخار می‌توانم عرض کنم که روند این نظارت‌ها، روند رو به رشدی بوده است؛ مثلاً در حوزه مسکن زائران، با کمک و همکاری بعثه و سازمان حج و زیارت در همین سالی که در خدمت شما هستیم، حدود 55 میلیون ریآل‌سعودی صرفه‌جویی بعمل آمده و ساختمان‌های مکه و مدینه از سال گذشته ارزان‌تر اجاره شده است. اینها محصول همان نظارت‌هاست و یا مثلاً اگر ساختمانی مناسب نبوده و زائران آنها را نپسندیده اند، بلافاصله از رده خارج و در لیست سیاه قرار گرفته است و سال به سال ساختمان‌های بهتر اجاره شده تا مردم اذیت نشوند، چون بالاخره حجاج بعد از یک عمر انتظار، به حج می‌روند و از جهات اجرایی نباید مشکلی داشته باشند تا بتوانند به وظایف عبادی خودشان به خوبی عمل کنند.
*طبیعی است که هرکار کلانی از جمله کارهای مربوط به حج دارای مشکلاتی است، از نظر شما عمده‌ترین مشکلاتی که کارهای مربوط به حج در حوزه نمایندگی ولی‌فقیه وجود دارند، کدام مشکلات هستند؟
- همانطور که اشاره فرمودید، هیچ کاری بدون مشکل نیست، ولی تلاش ما این بوده که رفع مشکل کنیم؛ اولاً من همیشه تلاش کرده‌ام تا میان بعثه و سازمان همکاری مشترک ایجاد کنیم. درست است که دو حوزه مدیریتی است، اما به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده‌ایم که با هم تصمیم بگیریم. شورای برنامه‌ریزی درست کردیم که بنده، رئیس سازمان حج و معاونین دو حوزه و بعضی از کارشناسان که لازم است در هر جلسه باشند، اینها می‌آیند می‌نشینند، مسائل و مشکلات را مطرح می‌کنند، مشترکاً با هم تصمیم می‌گیریم و بعد هم مشترکاً آنها را به اجرا می‌گذاریم و وارد عمل می‌شویم. این روش موجب شده است تا اختلافات و مشکلات به حداقل برسد و بتوانیم با تصمیم‌گیری مشترک کارها را جلو ببریم. مثلاً سیاست‌های اجاره مسکن یک مطلبی است که هر ساله تدوین و بعد هم ابلاغ میشود و هر دو (بعثه و سازمان حج) ملزم به اجرای آن هستند. یا در هر حوزه‌ای مشکلی پیش می‌آید، شورای یاد شده اقدام به ارائه راه حل می‌کند؛ مثلا در بحث ارز، زمانی که جهش عجیبی پیدا شد،راهکار مناسب را تعریف نموده و بموقع اقدام کردیم. زائر ما سال 85 ثبت‌نام کرده و حدود یک میلیون تومان آن موقع پول داده که البته در آن زمان بنده با این کار مخالفت کردم ولی متاسفانه اتفاق افتاد آن موقع می‌خواستند نقدینگی را جمع بکنند و این کار را کردند. سپس یک میلیون تومان آن موقع در شرایطی که دلار حدود 922 تومان بود، از مردم به عنوان ودیعه گرفتند حال اگر دلار فرض کنید 13 هزارتومان شد و یک وقتی بالاتر از این هم رفت، ما چطور می‌توانیم به زائر بگوییم که شما بیایید طبق شرایط روز هزینه را پرداخت کنید؟ این نیاز به چاره‌اندیشی داشت.
خدمت رهبر معظم انقلاب مطلب را منعکس کردم، به دولت محترم هم منعکس کردم، بنده نامه‌ای به رئیس‌جمهور محترم نوشتم، نهایتاً در جلسه شورای عالی حج تصمیم‌گیری شدکه امسال حج را براساس نرخ هر دلار هفت هزارتومان ببندند. سال گذشته چون ما پول را زودتر پرداخت کرده بودیم و توافق کرده بودیم، حدود سه هزار و نهصد تومان نرخ ارز حج تعیین شد که خیلی نرخ مناسبی بود، البته بعد ارز گران شد. آن موقع که ما خریدیم، تقریباً با بازار آزاد خیلی تفاوت نداشت. امسال همین تصمیم‌گیری بموقع موجب شد تا ما بتوانیم موفق و بموقع عمل کنیم. بعد رفتیم سراغ صرفه‌جویی‌ها، مثل همان رقم 55 میلیون ریآل‌سعودی که عرض کردم و یا اینکه نیروهای اعزامی را کاهش بدهیم، و یا در حوزه تغذیه و تدارکات صرفه‌جویی انجام شود و خیلی کارهای دیگر. حدود دو میلیون و چهارصد هزار تومان هم از بانک ملی گرفته شد، اینها موجب شد که امسال نرخ حج، نسبتاً خوب درآمد. یعنی ما اگر بالاترین قیمت را مثلاً حدود 27 میلیون تومان در نظر بگیریم، دو میلیون و چهارصد هزار تومان آن را بانک ملی داد. یک میلیون هم خودشان سپرده‌گذاری کرده بودند، یک بخشی هم سود سپرده‌شان بود بنابراین حدود هفت میلیون تومان موجودی داشتند و نزدیک بیست میلیون تومان باید پرداخت می‌کردند و کاروان‌هایی که نرخ کمتری داشت به همین نسبت پرداختی‌ها کاهش یافت، والحمدلله مردم هم استقبال کردند و سریع کاروان‌های ما امسال پر شد.
وظیفه ماست که نگذاریم حقوق زائر پایمال شود. از حقوق زائر باید دفاع کنیم، ضمن اینکه شرایط کشور را هم باید درک کنیم؛ یعنی این حرف‌هایی که گاهی متاسفانه زده شد که از پول بیت المال اینها رفتند حج، نه! اینچنین نبود؛ یعنی وقتی محاسبه کنیم نرخ آن زمانی که پول را از مردم گرفتند برای کنترل نقدینگی، با الان، معلوم میشود که در حق زائر اجحاف صورت نگرفته و چنین کاری لازم بوده است. اگر آن موقع پولی پرداخت نکرده بودند، طبعاً ما می‌گفتیم هرچه نرخ امروز است دریافت شود، لذا اینگونه مشکلات را هم تدبیر و حل کردیم. یا تصمیم‌گیری در مورد تعطیلی حج، که شما دیدید سال 95 و پس از حادثه منا حج تعطیل شد، بنده با تعطیلی حج موافق نبودم چراکه حوادث مسجدالحرام و منی را باید جداگانه پیگیری می‌کردیم و حج را نباید به آن پیوند می‌زدیم.اما حالا به هردلیلی بعضی از عزیزانمان در داخل کشور تصمیم گرفتند و سال 95 حج تعطیل شد. بعد از آن باید چاره‌اندیشی می‌کردیم، لذا بنده مسائل را دنبال کردم. عزیزان دیگر هم کمک کردند. هم در شورای عالی حج بحث آن مطرح شد، خدمت رهبر معظم انقلاب منعکس کردیم، شورای عالی امنیت ملی درگیر مساله شد در مجلس شورای اسلامی موضوع را مطرح و اطلاع‌رسانی کردیم، بنده رفتم در جلسه‌ای غیرعلنی مطالبم را خدمت نمایندگان محترم مجلس مطرح کردم و خوشبختانه اکثراً به این باور رسیدند که ما بحث حج را از بحث روابط سیاسی جدا کنیم و حج در سال 96 بحمدالله برگزار شد و وقتی مردم مشرف شدند، علیرغم آن رعبی که در جامعه بوجود آمده بود در کمال راحتی و امنیت حج انجام و کاملاً حج ما با گذشته متفاوت شد.
سیاست‌ها و رویکردهایی هم که در عربستان بوجود آمد، موجب شد که شرایط ما با گذشته خیلی فرق کند. مردم ما مورد احترام قرار گرفتند. هیچگونه اذیت و آزاری ندیدند، دستشان باز شد و سال 96 و 97 بحمدالله بسیار حج خوب انجام شد و وقتی نظرسنجی کردیم از زائران حدود 90 درصد اظهار رضایت کردند که این یک افتخار برای جمهوری اسلامی ایران بود.
*ظاهراً حضرت امام هم با تعطیلی حج موافق نبودند، بعد از آن اتفاق غمناک که در سال 1366 هم به وقوع پیوست، امام بعد از چند سال تعطیلی حج، موافق اعزام زائرین به حج بودند؟
- در سال 1366 اتفاق بسیار ناگوار و بسیار مهمی افتاد و جمع زیادی از حجاج ما به شهادت رسیدند. ما اخیراً موسوعه حج خونین را منتشر کردیم که حدود 9 جلد رحلی است و بطور موشکافانه در مورد چگونگی بوجود آمدن آن حادثه و عواقب آن، کاملاً مستند و دقیق تحقیق بعمل آمده تا در تاریخ بماند و ثبت شود. این اتفاق در آن سال موجب شد تا حج به تعطیلی کشیده شود و متاسفانه حدود سه سال حج تعطیل شد. اما همانطور که شما می‌فرمایید، امام نگاهشان این بود که حج فریضه دینی است و نباید تعطیل شود و بار دیگر حج در سال 1370 ه.ش راه‌اندازی شد. همینجا خوب است که این بحث را اشاره کنم که من در سخنرانی‌های خود هم این مطلب را گفته‌ام که اصلاً تعطیلی حج در روایات ما بعنوان یک خطر مطرح شده است. امیرالمومنین علیه‌السلام در وصیت‌نامه‌شان دارند: «الله الله، فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ»، بعد می‌فرمایند: «ان تُرِکَ لَم تُناظَرُوا» اگر حج را ترک کنید خدا به شما مهلت نخواهد داد؛ یعنی عذاب شامل حال شما خواهد شد. حج رکن دین است و نمی‌شود آن را تعطیل کرد و فرموده‌اند هیچوقت نباید کعبه خالی بماند و همیشه زائر باید آنجا برود و اطراف کعبه همیشه مملو از جمعیت مسلمانان باشد. در روایات ما آمده است که دین تا زمانی برپاست که کعبه برپاست. «لایزال‌الدین قائماً ما دامت الکعبه». ببینید این تعابیر، تعابیر عجیبی است. طبیعتاً امام هم به عنوان یک مجتهد، یک اسلام‌شناس وظیفه خود را تشخیص می‌دادند که حج باید راه‌اندازی شود و بعد از سه سال بحمدلله راه‌اندازی شد و از آن سال به بعد هم همه ساله مردم مشرف شدند و از برکات حج استفاده کردند.
*یکی از گلایه‌هایی که درباره حج وجود دارد، طولانی بودن نوبت زائرین برای اعزام است، لطفاً توضیح بفرمائید درحال حاضر چه تعداد ثبت‌نام‌کننده در نوبت اعزام به حج هستند و چند سال طول خواهد کشید تا همه این ثبت‌نام شده‌ها اعزام بشوند؟
- یکی از اشتباهاتی که متاسفانه انجام شد موضوع ثبت‌نام طولانی مدت حج بود.سال 1385 برای حج تمتع این اتفاق افتاد و با کمال تاسف مردم سال‌های متمادی در نوبت قرار گرفتند. از طرف دیگر در دوره ریاست‌جمهوری قبلی هم همین اشتباه را در مورد عمره تکرار کردند که من فراموش نمی‌کنم برخی آقایان آمدند پیش من که نظر رئیس‌جمهور این است که ما ثبت‌نام دراز مدت داشته باشیم، بنده مخالفت کردم. گفتم این کار درست نیست و الان هم اسناد و مدارک آن پیش من موجود است که آقایان بعداً خودشان متاسفانه تصمیم گرفته پول را از مردم گرفتند، ثبت‌نام کردند، و کشور را با یک مشکل جدی روبرو کردند بشکلی که امروز حدود یک میلیون و سیصد هزار نفر حاجی در نوبت حج داریم و حدود شش میلیون نفر هم در نوبت عمره یعنی حدود سیزده چهارده سال دیگر ـ حداقل مردم در نوبت حج قرار دارند و اگر ما متناسب با تعدادی که بتوانیم ببریم برای عمره بخواهیم ببریم باز چندین سال طول خواهد کشید تا این تعداد به عمره مشرف شوند به هرحال این کار خطایی بود که انجام شد و ما نمی‌توانیم به گذشته برگردیم پس این اشتباه اول در نحوه تصمیم‌گیری بود،اشتباه دیگر هم این بود که تصمیم طرف مقابل را پیش‌بینی نکردند،وقتی عربستان تصمیم می‌گیرد در حج تمتع برای هر یک میلیون نفر هزار نفر سهمیه بدهد پس قدرت اعزام بیشتر را از ما سلب کرده است. اگر ما می‌توانستیم امروز دویست هزار نفر را هم به حج ببریم، حتماً این کار را می‌کردیم تا این صف زودتر تمام شود چون خیلی‌ها سنشان بالاست و نمی‌توانند مشرف شوند و ما نهایتاً باید تدبیر می‌کردیم برای این موضوع. از طرف دیگر نگاه ما این است که سفر حج حدود 24 یا 25 روز بیشتر طول نکشد ولی متاسفانه کشور عربستان به دلیل مشکلاتی که در فرودگاهها دارد می‌گوید شما باید زمان آمد و رفت حجاج را توزیع کنید تا ما در فرودگاهها گرفتار تراکم جمعیت نشویم. لذا هم‌اکنون حدود 30 تا نزدیک 40 روز حجاج ناچار می‌شوند آنجا بمانند. اگر این مشکل حل می‌شد، ما راحت‌تر می‌توانستیم در زمان معین حجاج را انتقال داده و به کشور برگردانیم. اگر سهمیه را به هر مقدار افزایش بدهند، اگر حتی امسال 150 هزار نفر هم به ما سهمیه می‌دادند، ما امکان اینکه حجاج خودمان را ببریم و برگردانیم هست و باید هر جور شده ما این صف را کم کنیم و با کمال تاسف باید بگویم که الان خیلی از این عزیزان سنشان بالا رفته و چه بسا تعدادی از آنها اصلاً نتوانند خانه خدا را ببینند و از‌دار دنیا بروند. به هر حال برای آینده باید مراقب باشیم تا این اشتباهات تکرار نشود.
*آیا عدم افزایش سهمیه واقعاً به دلیل وجود مشکلات اجرایی است یا عربستان بهانه می‌آورد؟
- آنچه آنها مطرح می‌کنند وجود همین مشکلات است.
*آیا مسائل سیاسی هم در آن دخیل است؟
- بعید می‌دانم. آنها یک سلسله کارهای توسعه‌ای هم انجام داده‌اند؛ مثلاً صحن مسجدالحرام و مسعی را توسعه داده‌اند لیکن در منا جای آنها بسیار تنگ است اگر بخواهند فرض کنید به جای سه میلیون، پنج میلیون زائر بپذیرند، قطعاً مشکل پیش می‌آید. البته باید بگویم که در گذشته در این رابطه کوتاهی شده است. خدا رحمت کند مرحوم آقای مهندس شهرستانی را که در ساخت و ساز در عتبات عالیات هم خیلی سهم داشت، ایشان در مصاحبه‌ای که بعداً آن را در فصلنامه «میقات حج» چاپ کرده‌ایم به من می‌گفت: در سال 1354 من طرحی را در رابطه با ایجاد ساخت و ساز در منی به سعودی‌ها دادم که می‌توانست حدود چهار میلیون نفر را در منا جا بدهد. در آن زمان طرح من مورد قبول واقع شد و کارگاه را هم تجهیز کردم ـ عکسهایش را هم داشت ـ و می‌گفت که من آمدم شروع کردم باند هلیکوپتر و منبع آب هم در منا ساختم، ولی همزمان مفتی قبلی عربستانی‌ها آقای «بن‌باز» براساس حدیثی که خودشان معتقد بودند ـ و ما معتقدیم چنین حدیثی صحت ندارد ـ گفتند: «لابناء فی‌المنی»؛ ساختمان‌سازی در منا جایز نیست و این قرارداد را به هم زدند! الان شما ببینید در سال 1354 یعنی چهل و چند سال قبل اگر این طرح عملیاتی شده بود امروز، اینها مشکلی نداشتند و می‌توانستند مثلاً منا را طبقاتی کنند و حجاج این همه اذیت نشوند اینها هم‌اکنون در مشعر چادر زده‌اند، درحالی که در فقه ما وقوف در آنجا در شب‌های منا جایز نیست. به هر حال عمدتاً مشکلات اجرایی در این مساله نقش دارد.
*امسال تعامل مسئولان عربستانی برای برگزاری حج چگونه بود؟
- ما در چند سال گذشته بحثی را با آنها مطرح کردیم، که حج را از روابط سیاسی جدا کنند و اینها در عمل این را پذیرفتند و نهایتاً ما در این سه سال اخیر مشکل خاصی را با آنها نداشتیم، فرودگاهها سهولت بیشتری پیدا کرده‌اند، زائران راحت‌تر از فرودگاهها خارج می‌شوند، دیگر آن سخت‌گیری‌هایی که در بقیع و مسجدالحرام و... بود به معنای اینکه گاهی متاسفانه عناصر وهابی در آنجا به شیعیان اهانت می‌کردند و برخورد نامناسب با زائران داشتند هم‌اکنون این اتفاقات نیفتاده و برخوردها، برخوردهای محترمانه‌ای است، ولی ما معتقدیم اگر روابط سیاسی دو کشور بهبود پیدا کند در حوزه حج نیز شرایط بهتر از امروز خواهد شد. من امیدوارم امسال حج بهتر و آرام‌تر از گذشته برگزار شود و حجاج عزیز ما هم سالم و با موفقیت ان‌شاء‌الله به کشور برگردند.
*پس معتقدید بهبود روابط سیاسی می‌تواند موثر باشد در پذیرش پیشنهادها و تعامل بیشتر با مسئولان حج عربستانی؟
- من در گذشته گفته‌ام که ایران و عربستان دو کشور قدرتمند در منطقه هستند. امکانات فراوان خدادادی در اختیار این دو کشور است و ما اگر به یکدیگر نزدیک می‌شدیم و با همدیگر همکاری می‌کردیم و کشورهای منطقه نیز با هم متحد می‌شدند و پیمان عدم تعرض می‌بستند، پیمان همکاری‌های اقتصادی با هم می‌بستند و هم پیمان می‌شدند تا در دنیا و در مجامع بین‌المللی از منافع کشورهای اسلامی دفاع کنند، قطعاً تحول بزرگی در منطقه و در حوزه کشورهای اسلامی اتفاق می‌افتاد. اگر به جای پول‌هایی که در یمن و سوریه و عراق و جاهای دیگر به غلط هزینه شد، این پول‌ها می‌آمد صرف عمران و آبادی کشورهای اسلامی می‌شد ما امروز وضعیت متفاوتی داشتیم به هر حال یکی از خطاهایی که هنوز آنها مرتکب می‌شوند ادامه قطع روابط سیاسی دو کشور است آنها باید دست از این اختلاف‌افکنی‌ها بردارند و برگردند به آغوش اسلام تا براساس قرآن و سنت همکاری‌هایمان را توسعه دهیم و مطمئناً اگر این اتفاق بیفتد در بهبود امر حج هم تاثیر مثبت خواهد داشت.
*معمولاً مقامات عربستان با بخشی از مناسک حج که جنبه سیاسی بیشتری دارد، به دلایل خاصی مخالفت کرده مانع اجرای مناسب آن می‌شوند. ازجمله این مراسم‌ها، مراسم برائت از مشرکین است. خاطرمان هست که زمانی این مراسم به شکل آزاد و همراه با راهپیمایی گسترده که تاثیر خیلی زیادتری داشت برگزار می‌شد، ولی الان مدتی است که زیر چادرها و در فضای بسته برگزار میشود، برای حل این مشکل چه فکری شده و شما چه راهکاری ارائه می‌دهید؟ آیا میشود با مسئولان حج عربستان در این باره به توافقی رسید؟
- ما غیر از بحث دعای کمیل که جلوی بقیع همیشه آن را اجرا می‌کردیم، تمام برنامه‌هایی که در گذشته داشتیم را هم‌اکنون اجرا می‌کنیم و حتی در مورد برگزاری مراسم برائت از مشرکان امروز مشکلی وجود ندارد،در آن تفاهم‌نامه‌ای که بین دو کشور امضا شده آمده است که هرگونه برنامه‌ای که در داخل ساختمان‌ها یا خیمه‌های مربوط به حجاج ایرانی اجرا شود بلامانع است ولذا چند سال است که ما در عرفات مراسم برائت را باشکوه خاص برگزار می‌کنیم و آنها هم مانعی ایجاد نمی‌کنند. در مورد دعای کمیل هم اینها مسائل امنیتی را مطرح می‌کنند و می‌گویند ما نمی‌توانیم تضمین بدهیم که این همه جمعیت وقتی کنار بقیع می‌آیند، کسی عملیات تخریبی و انتحاری انجام ندهد و ما نمی‌توانیم مسئولیت آن را بپذیریم. ما به آنها گفته‌ایم که مسئولیت مراسم را خودمان آمادگی داریم با مشارکت شما به عهده بگیریم، چون آنها می‌آمدند اطراف مراسم را کاملاً نیرو می‌چیدند و گفته‌ایم که حاضریم این کار را بکنیم تا دعای کمیل بار دیگر برگزار شود، ولی بخاطر اینکه آنها تامین امنیت را به طور کامل نمی‌پذیرند، به آنها گفته‌ایم فعلاً دعای کمیل را در هتل‌ها برگزار می‌کنیم اما در آینده این انتظار را داریم که مجدداً در بین‌الحرمین ان شاءالله برگزار نمائیم.
در این رابطه خوب است خاطره‌ای را برای شما عرض کنم در زمان ولیعهد سابق آقای محمد بن نایف، بنده دو مرتبه با ایشان دیدار کردم. این دو ملاقات در منزل ایشان در جده انجام شد.از جمله صحبت‌هایی که با ایشان داشتم این بود که ما دو کشور باید بنشینیم مسائل‌مان را با هم حل کنیم و نباید اختلافات میان دو کشور گسترش یابد و ایشان هم این مساله را قبول داشت. تلاش می‌کردیم که این نقارها بین دو کشور برطرف شود تا رسیدیم به بحث دعای کمیل. ایشان آنجا این حرف را زد و گفت: من اول تصورم این بود که دعای کمیل شما جنبه سیاسی دارد و شما دارید کار سیاسی می‌کنید، ولی بعد فرستادم فیلمش را آوردند، دیدم که همه در صفوف منظم آنجا می‌نشینید، قرآن تلاوت می‌کنید، بعد دعای کمیل را می‌خوانید. من تعبیرم به ایشان این بود که این دعا همه‌اش دعای توحیدی است. شما ببینید یک کلمه اختلافی در این دعا وجود ندارد. همه‌اش معارف توحیدی است و خود ایشان هم گفت که این دعا مایه سربلندی و افتخار ماست. و لذا من وقتی دیدم که شما در پایان هم از ما تشکر می‌کنید و حتی محل را زائران ایرانی تمیز می‌کنند و کنار بقیع را نظافت می‌کنند و می‌روند، دستور دادم مانع نشوند و لذا دعای کمیل در زمان ایشان برگزار می‌شد. ببینید اینها نیاز به این دارد که ما آن فضاهای منفی را که متاسفانه بوجود آمده است، از ذهن آنها خارج کنیم؛ چرا که این دعای کمیل، فقط دعاست و محتوای آن هم ارتباطی به شیعیان فقط ندارد، حتی اهل سنت هم خوب است بیایند و بنشینند و استفاده کنند.ما کار سیاسی نمی‌کنیم، ما آنجا شعار سیاسی نمی‌دهیم، دعاهایمان هم دعاهای وحدت‌بخش است، همه بیایند شرکت کنند. این دعای کمیل، دعای امیرالمومنین علیه‌السلام با آن زیبایی‌هایی که دارد آنجا خوانده شود و همه بهره‌مند شوند. مردم از دعا و نیایش استفاده کنند. در این زمینه باید ان شاءالله با آنها گفتگو کرد و امیدواریم حتی امسال و یا سال‌های بعد دعای کمیل با همان شکوه در بین‌الحرمین برگزار شود.
*حج عبادتی جهان‌شمول و جامع‌الابعاد است. در بین فرایض دینی، فریضه‌ای مانند حج نیست که همه چیز در آن یکجا جمع شده باشد. حج، عبادت، خضوع و خشوع، سیاست، وحدت، ارتباط با جهان اسلام، نماز، دعا، نیایش، زیارت، تاریخ، حکومت، هجرت و دهها موضوع دیگر دارد
*از ویژگی‌های حضرت امام خمینی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه و رهبر معظم انقلاب و نظام جمهوری اسلامی، پایه‌گذاری وحدت امت اسلامی است. امام می‌فرمودند: نماز را به ائمه جماعات اهل‌سنت اقتدا کنید، اعاده هم ندارد، مهر هم نگذارید و مسائل تفرقه‌آمیز مطرح نکنید
*اصلاً نمی‌شود حج را از سیاست جدا کرد، تدبیر امور مسلمانان و اصلاح امور آنان و برنامه‌ریزی برای جامعه اسلامی سیاست است، پس چطور میشود حج را از سیاست جدا کرد؟
*منظور امام خمینی از صدور انقلاب به جهان این است که ما فرهنگ ظلم‌ستیزی و زیر بار ذلت نرفتن و مقابله با استکبار را به دنیا صادر کنیم که الان این مهم اتفاق افتاده است، فکر و عقیده‌ای که با شعار «حج یک فریضه عبادی است» تلاش کرد سد محکمی در برابر صدور فرهنگ انقلاب ایجاد نماید، موجب بوجود آمدن گروههای منحرف تکفیری گردید.
*تعطیلی حج در روایات ما به‌عنوان یک خطر مطرح شده است، امیرالمومنین علیه‌السلام در وصیت‌نامه‌شان می‌فرمایند اگر حج را ترک کنید خدا به شما مهلت نخواهد داد. حج رکن دین است و نمی‌شود آن را تعطیل کرد
*یکی از اشتباهاتی که انجام شد موضوع ثبت‌نام طولانی مدت در سال 1385 برای حج تمتع و همچنین ثبت‌نام طولانی مدت حج عمره در دوره ریاست جمهوری قبلی بود. من با این سیاست مخالف بودم اما متاسفانه خودشان تصمیم گرفتند و پول‌های مردم را دریافت و کشور را با یک مشکل جدی مواجه کردند
*ما در چند سال گذشته حج را از روابط سیاسی با دولت عربستان جدا کردیم و آنها هم در عمل پذیرفتند و لذا مشکل خاصی در دو سال گذشته نداشته‌ایم
*یکی از خطاهایی که هنوز دولتمردان سعودی مرتکب می‌شوند ادامه قطع روابط سیاسی دو کشور ایران و عربستان است، آنها باید دست از این اختلاف‌افکنی‌ها بردارند تا براساس قرآن و سنت همکاری‌هایمان را توسعه دهیم و مطمئناً اگر این اتفاق بیفتد در بهبود امر حج هم تاثیر مثبت خواهد داشت
*ما غیر از بحث دعای کمیل که جلوی بقیع همیشه اجرا می‌کردیم، تمام برنامه‌هایی را که در گذشته داشتیم اکنون نیز اجرا می‌کنیم و در مورد برگزاری مراسم برائت از مشرکان هم مشکلی وجود ندارد و این موضوع در مفاد تفاهم‌نامه امضاء شده بین دو کشور مورد موافقت قرار گرفته است
سایر اخبار این روزنامه
با موافقت مجلس
شرایط تسهیل تسویه بدهی بدهکاران شبکه بانکی مشخص شد
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هیئتی عالیرتبه از جنبش مقاومت اسلامی (حماس):
موضوع فلسطین قطعاً به نفع مردم فلسطین و دنیای اسلام تمام خواهد شد
یوکیو آمانو درگذشت
گفتگوی اختصاصی روزنامه جمهوری اسلامی با حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی‌عسکر نماینده سابق ولی‌فقیه در حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی
توسعه همکاری ایران و عربستان زمینه را برای برگزاری حج مطلوب فراهم می‌کند
مدیرکل ضدجاسوسی وزارت اطلاعات تشریح کرد
جزئیات دستگیری 17 جاسوس مرتبط با سیا
مقام آلمانی:
در بحران به وجود آمده در خلیج فارس «ترامپ» مقصر است
انتقاد یک شاهزاده سعودی از وضعیت کنونی عربستان: به‌زودی می‌شنویم شراب حلال است!
اعتراف روباه پیر استعمار
در جلسه هیات دولت به ریاست دکتر روحانی؛
تشکیل شورای توسعه سواحل مکران تصویب شد
رئیس کانون سردفتران و دفتریاران:
مردم نگران اسناد تنظیمی خود در دفترخانه 39 تهران که طعمه حریق شد نباشند
ما هم کوچک شدیم!
تایید مرگ رجوی توسط سازمان منافقین
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هیئتی عالیرتبه از جنبش مقاومت اسلامی (حماس):
موضوع فلسطین قطعاً به نفع مردم فلسطین و دنیای اسلام تمام خواهد شد
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هیئتی عالیرتبه از جنبش مقاومت اسلامی (حماس):
موضوع فلسطین قطعاً به نفع مردم فلسطین و دنیای اسلام تمام خواهد شد
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هیئتی عالیرتبه از جنبش مقاومت اسلامی (حماس):
موضوع فلسطین قطعاً به نفع مردم فلسطین و دنیای اسلام تمام خواهد شد
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هیئتی عالیرتبه از جنبش مقاومت اسلامی (حماس):
موضوع فلسطین قطعاً به نفع مردم فلسطین و دنیای اسلام تمام خواهد شد
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هیئتی عالیرتبه از جنبش مقاومت اسلامی (حماس):
موضوع فلسطین قطعاً به نفع مردم فلسطین و دنیای اسلام تمام خواهد شد
