روزنامه ابتکار
1398/05/01
یوکیو آمانو رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درگذشت فقدان آمانو در روزهای سخت برجام
محمدرضا ستارییوکیو آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شخصی که حدود ده سال در حساس‌ترین مقطع پرونده هسته‌ای ایران عهده‌دار ریاست آژانس بود، روز گذشته درگذشت. هرچند هفته گذشته اخباری مبنی بر استعفای آمانو از مدیریت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دلیل وضعیت سلامتی‌اش منتشر شده بود، اما خبر درگذشت ناگهانی وی، آن هم در شرایطی که بار دیگر موضوع هسته‌ای ایران یکی از محورهای مهم تنش‌ها میان تهران و غرب را تشکیل می‌دهد، باعث تعجب و بهت ناظران شد.
هنوز و تا لحظه تنظیم این گزارش نوع بیماری و علت مشخص درگذشت آمانو اعلام نشده است، اما گفته میشود پس از این دیپلمات 72 ساله ژاپنی، احتمالاً کرنل فروتا، دیپلمات رومانیایی و هماهنگ‌کننده ارشد سیاستگذاری آژانس یا رافائل گروسی آرژانتینی به عنوان نامزد جانشینی یوکیوآمانو معرفی شوند.
آمانو و پرونده هسته‌ای ایران
آمانو در 18 اردیبهشت 1326 در شهر کاناگاوای ژاپن به دنیا آمد و پس از فارغ التحصیلی در رشته حقوق از دانشگاه توکیو در اوایل دهه 1350 شمسی وارد وزارت خارجه ژاپن شد. او علاوه بر اشتغال در کشورهای ویتنام، آمریکا و بلژیک و تحصیلات تکمیلی که در فرانسه داشت، عمده فعالیت خود را به عنوان یکی از کارشناسان خلع سلاح پی گرفت و در سال 2005 علاوه بر نمایندگی ژاپن در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ریاست شورای حکام را نیز بر عهده گرفت.
آمانو سرانجام از سال 2009 میلادی و پس از محمد البرادعی به ریاست آژانس رسید و در طول ده سال گذشته، یکی از مهم‌ترین افراد حاضر در موضوع پرونده هسته‌ای ایران بود.
هرچند آمانو در طول مدت ریاست خود بر آژانس بیشتر بر جنبه‌های فنی آن تاکید داشته و همواره از جنبه‌های سیاسی آن اجتناب می‌کرد، اما برخی از منتقدین آمانو معتقدند که در زمان آمانو رویکرد سیاسی آژانس نسبت به پرونده هسته‌ای ایران با وضوح بیشتری نسبت به دوران محمد البرادعی دنبال شد، به طوری که اجبار سیاسی امضای پروتکل الحاقی، متهم کردن ایران به پنهان‌کاری هسته‌ای و نیز سرسختی او در دادن برخی از اطلاعات از جنبه‌های منفی حضور آمانو در آژانس است. اما روی هم رفته، پس از امضای توافق برجام و شروع نظارت‌های هسته‌ای آژانس، می‌توان گفت که آمانو به عنوان یکی از سرسخت‌ترین مدافعان برجام و نیز مخالف یکجانبه‌گرایی آمریکا، تعامل مطلوبی را با کشورمان داشت و در اوج کشاکش‌های هسته‌ای میان ایران و آمریکا که درنهایت منجر به خروج این کشور از برجام شد، آمانو 14 مرتبه در گزارش‌های خود پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای را مورد تائید و تاکید قرار داد. امری که به گفته ناظران در اوج فشارهای آمریکا به سازمان‌های بین‌المللی و نیز آژانس که بودجه قابل توجهی از آنها را نیز ایالات متحده تامین می‌کند، نشانگر نوعی استقلال رای از سوی مدیر فقید آژانس درمورد حساس‌ترین پرونده هسته‌ای جهان بود.
او هشت بار پس از امضای توافق هسته‌ای به ایران سفر کرد و در اوج فشارهای آمریکا در اسفند ماه گذشته در گزارش خود اعلام کرد که ایران فعالیت‌های غنی‌سازی را مطابق طرح غنی‌سازی و تحقیقات و توسعه بلندمدت که در ژانویه ۲۰۱۶ به آژانس ارائه داده بود، انجام داده است؛ امری که در آن زمان به گفته بهرام قاسمی سخنگوی سابق وزارت خارجه در فضای کنونی نشانه‌ای مستحکم مبنی بر حمایت قاطع این نهاد بین‌المللی از برجام محسوب می‌شد.
نقش آمانو در بسته شدن پرونده PMD
از سوی دیگر عباس عراقچی معاون وزارت خارجه کشورمان در پیام توئیتری خود روز گذشته ضمن ابراز تاسف از درگذشت یوکیو آمانو، اعلام کرد: من کار حرفه‌ای و متبحرانه او را به عنوان مدیرکل آژانس مورد ستایش قرار می‌دهم که به بسته شدن کامل پرونده موسوم به PMD و 15 گزارش متوالی آژانس در تایید پایبندی کامل ایران به برجام منجر شد. محمدجواد ظریف نیز به مناسبت درگذشت آمانو نوشت: از شنیدن خبر درگذشت نابهنگام یوکیو آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، غمگین هستم. او از همان ابتدا، حامی سرسخت برجام بود و ما انتظار داریم که جانشین ایشان نیز همین مسیر را دنبال کند.
بسته شدن پرونده PMD یا همان ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران یکی از مهم‌ترین دستاوردهای برجام برای ایران بود چرا که با مختومه شدن این پرونده، برای همیشه موضوع و ادعاهای مطرح شده پیش از آن مبنی بر قصد ایران برای ساختن سلاح هسته‌ای از دستور کار خارج شد و دیگر لازم نبود ایران نسبت به اقدامات قبل از توافق برجام در مذاکرات ناچار به اعتمادسازی باشد. همچنین در دوران آمانو بود که در سال 2012 پس از چندین قعطنامه تحریمی لازم‌الاجرا بار دیگر مذاکرات میان ایران و آژانس از سر گرفته و در نهایت منجر به توافق هسته‌ای و نیز ده‌ها بار تاکید آژانس مبنی بر پایبندی کامل ایران به تعهدات هسته‌ای شد.
در‌خصوص PMD نیز لازم به ذکر است که طبق توافق برجام کشورهای 1+5 متعهد شده بودند پیش‌نویس قطعنامه‌ای را تهیه کنند که با تصویب آن، پرونده PMD بسته شود. این موضوع در دومین کمیسیون مشترک برجام با حضور عباس عراقچی در وین در دستور کار قرار گرفت و سرانجام شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اتفاق آرا پرونده ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران را بست و موارد ادعایی گذشته در این پرونده برای همیشه مختومه شد.
هرچند از زمان تصدی مدیریت آژانس توسط آمانو در سال 2009 دوران پر فراز و نشیبی از فشارها و تعاملات اتمی میان ایران، غرب و آژانس سپری شده است، اما روی هم رفته حضور آمانو به خصوص در دوران پس از خروج آمریکا از برجام به واسطه عملکردش یک گزینه قابل توجه برای ایران و سایر شرکای توافق هسته‌ای محسوب می‌شد. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر میشود که بدانیم یکی از شروط مهم ادامه برجام و نیز تعلیق تحریم‌ها، منوط به تایید اقدامات اعتمادساز ایران از سوی آژانس است و به همین دلیل مشخص نیست که جانشین احتمالی آمانو در این شرایط دشوار برجامی چه رویکرد و موضعی را در آینده پیش بگیرد.
سایر اخبار این روزنامه
یوکیو آمانو رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درگذشت
فقدان آمانو در روزهای سخت برجام
جلال‌خو ش چهره
چالش زمان در پرونده ایران و آمریکا
«ماشین‌خوابی» چه تبعاتی برای جامعه ایران دارد؟
خانه‌های سیار بی‌خاطره
هادی مظفری از تکمیل سامانه نرم‌افزاری ثبت آثار موزه هنرهای معاصر خبر داد
بانک اطلاعاتی جایگزین دفتر چهل برگ
استخراج بیت‌کوین چه پیامدهایی برای اقتصاد ایران دارد؟
دست‌اندازهای قانونی رمز ارزها
یک مقام امنیتی خبر داد
۱۷ جاسوس وابسته به سازمان سیا شناسایی شدند
جلسه پایانی دادگاه محمدعلی نجفی به اتهام قتل میترا استاد برگزار شد
آخرین دفاع نجفی
ماندن یا نماندن معاون اول رئیس جمهوری در کابینه چه تبعاتی برای او و جریان اصلاح‌طلبی خواهد داشت؟
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هیئت عالیرتبه جنبش مقاومت اسلامی:
موضوع فلسطین قطعاً به نفع دنیای اسلام تمام خواهد شد
ظریف در نشست دفاع از منشور ملل متحد در ونزوئلا:
با تروریست‌ها مذاکره نمی‌کنیم
رحمانیفضلی خبر داد
پیشنهاد «حق کشف» برای تقویت امنیت مناطق مرزی
سخنگوی دولت:
موضوع توقیف نفتکش‌های ایران و انگلستان از طرق دیپلماتیک قابل حل است
رئیس قوه قضاییه:
وزرا، نمایندگان و مسئولان اگر متوجه فساد شدند گزارش کنند
