پیام عادل

عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق عصر دیروز در سفری از پیش اعلام نشده وارد ایران شد. او پس از ورود به تهران با حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهوری کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد.
نخست وزیر عراق روز گذشته برای دومین بار در سال جاری به تهران سفر کرد. عادل‌المهدی در شرایطی تصمیم به انجام این سفر گرفته که به نظر می‌رسد اوج گرفتن تنش میان ایران و امریکا و بروز ناآرامی در آب‌های خلیج‌فارس و امکان سرایت دامنه این تنش‌ها به کل منطقه، ضرورت فعال شدن بازیگران مؤثر عربی را برای فرونشاندن بحران و فعال کردن محور گفت‌وگوهای منطقه‌ای دوچندان کرده است. در این چارچوب به نظر می‌رسد تحرکات دیپلماتیک اخیر عراق با در نظر گرفتن دو وجه مهم، قابل ارزیابی باشد. با بالا گرفتن تنش میان امریکا و ایران شاید یکى از بزرگ‌ترین نگرانی براى مقامات بغداد این بوده باشد که دولت امریکا، عراق را به یکی از عرصه‌های فشار علیه جمهوری اسلامی ایران تبدیل کند. در پی شدت یافتن این نگرانی‌هاست که مقام‌های عراقی کوشیدند با طرح مواضعی  مانند «عراق نمی‌خواهد مرکز درگیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی باشد» احتمال تبدیل شدن این کشور به صحنه رویارویى امریکا و ایران را کمتر کنند. با این حال مقام‌های عراقی از تلاش برای میانداری میان ایران و امریکا هم غافل نشدند و خواستار نقش‌آفرینی میان دو کشور و ایفای نقشی فراتر از یک پیام‌رسان شدند. اما وجه مهم‌تر سفر نخست‌وزیر عراق به تهران را باید در پیگیری ایده گفت‌وگوهای ایرانی- عربی جست‌وجو کرد. خبرهای جدید از به جریان افتادن رایزنی دیپلماتیک مقام‌های عراقی با شماری از کشورهای منطقه از جمله مصر حکایت می‌کند و پیام‌هایی در راستای بهبود روابط ایرانی- عربی به گوش می‌رساند. چنانکه منابع سیاسی سفر چندی پیش فالح الفیاض، مشاور امنیت ملی عراق به مصر را در راستای نرم کردن روابط میان ایران و کشورهای عربی توصیف کرده‌اند.
حضور غافلگیرکننده عادل المهدی در تهران را باید در ادامه پیگیری چنین ابتکارعملی ارزیابی کرد. این در حالی است که پیش‌تر مقام‌های دیپلماتیک کشورمان «پیشنهاد مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای در خلیج‌فارس» را به عنوان دعوت دیرپای جمهوری اسلامی ایران از همسایگانش مطرح کرده بودند. قابل انتظار بود این نظریه برای تبدیل شدن به یک پارادایم اجرایی با مخالفت‌ها و موانع داخلی و خارجی متعددی مواجه شود.  چه معدود کشورهای مخالف ایران در منطقه از جمله عربستان و امارات با زیر ضرب گرفتن این گزاره خودساخته که ایران به دنبال تنش‌آفرینی در منطقه است و نه ثبات، امکان عملی شدن پیشنهاد کشورمان را برای گفت‌وگوهای منطقه‌ای با دشواری روبه‌رو کرده بودند. حالا به نظر می‌رسد از یک سو با تعمیق تنش‌ها میان ایران و امریکا و احتمال دامنگیر شدن کشورهای عربی منطقه در این بحران و از سوی دیگر شکل‌گیری این فهم مشترک در میان طیف بیشتری از کشورهای عربی منطقه مبنی بر لزوم آغاز هر چه سریع‌تر گفت‌وگوهای جمعی با حضور بازیگران مؤثری چون جمهوری اسلامی، نشانه‌های روشنی از ایجاد همگرایی در منطقه پرتنش خاورمیانه پدیدار گردد. در این میان باید دید رایزنی‌های پیدا و پنهان مقام‌هایی چون عادل عبدالمهدی تا چه اندازه می‌تواند امیدها را برای به جریان انداختن گفت‌وگوهای ایرانی – عربی زنده نگه دارد.