روزنامه ابتکار
1398/04/31
همه حاشیه‌های استندآپ کمدی اخیر علیرضا خمسه در کانادا وقتی کلاغ همسایه، غاز میشود!
فاطمه امین‌الرعایا«این قدر هوا خوبه که روی خلق‌وخوی مردم هم تاثیر گذاشته. روز اولی که رسیده بودم، به جای تهران که مردم همه عصبی‌ان و به هم فحش میدن، (می‌گفتند) صبح بخیر، روز خوبی داشته باشید، سلام و... دقت کردم دیدم سگ‌هاشون هم همین جورن. وقتی رسیدم، رسماً یه سگ به من گفت: هلو، گود مورنینگ! نایس تو میت یو! سگ‌های ایرانی پاچه می‌گیرند، بابا من آشنا هستم، همین جور هی پاچه می‌گیرند. بعد کلاغ‌های محل ما هم به جای «قارقار»، «قِرقِر» می‌کنند...» این کلمات بخشی از استندآپ کمدی علیرضا خمسه در کانادا است که از چند روز پیش باعث واکنش بسیاری در فضای مجازی شد، تا آنجا که او را وادار به واکنش کرد، واکنشی که البته چندان شباهتی به توضیح یا عذرخواهی ندارد!
در تعریف استندآپ کمدی آمده است: «استندآپ کمدی یا شوخی‌پردازی روی صحنه نوعی از کمدی است که در آن، اجراکننده بدون وجود دیوار چهارم و به‌صورت مستقیم با شنوندگان صحبت می‌کند. این کمدی معمولاً توسط یک نفر اجرا میشود. در این نمایش، کمدین با اجرای سریعی از داستان‌گویی، لطیفه و شوخی‌های کوتاه و گذرا و بداهه‌سازی‌هایی که جمع تماشاگران پذیرای آنها باشند، به انتقال مضامین می‌پردازد. اجراکننده معمولاً سرنوشت مسائل و معضلاتی را که به‌طور بسیار مهم و جدی اجتماع کلی را درگیر خود ساخته به چالش می‌کشد، به این امید که باعث شگفتی و خنده تماشاگران شود و مشکلات اجتماع را با لبخند تبدیل به آرامش کند». چند سالی است که این سبک از اجرا در ایران هم روی بورس آمده و حتی برای آن بلیت‌فروشی می‌کنند.
این علاقه‌مندی به استندآپ از انتشار و مورد توجه قرار گرفتن برخی ویدئوهای استندآپ‌های خارجی به ویژه استندآپ کمدین‌های ایرانی ساکن آمریکا آغاز شد. هر چند در ایران هم چهره‌هایی مثل حمید ماهی‌صفت بودند که پیش از این، با تعریف جوک، تقلید صدا و آوازخوانی گونه‌ای از استندآپ کمدی را روی صحنه اجرا می‌کردند و اتفاقا بسیار مورد استقبال قرار گرفتند. برنامه خندوانه و برگزاری مسابقاتی در حوزه استندآپ کمدی، نقطه عطف توجه به این شیوه نمایشی در سال‌های اخیر شد. با این حال در تمام این سال‌ها، شوخی‌های مطرح شده در استندآپ‌ها به دلایل گوناگون مورد انتقاد قرار گرفتند. گاه بحث تمسخر اقوام و لهجه‌ها مورد انتقاد قرار می‌گرفت و گاه شوخی‌های جنسی کار دست استندآپ کمدین‌ها می‌داد. شوخی با مشاغل، شوخی‌های جنسیت‌زده (سکسیستی) و بعضا خشونت پنهان در برخی استندآپ‌ها از دیگر دلایل انتقاد از آنها بود.
هر چند بسیاری طنزپردازان همواره از خط قرمزهای فراوان برای شوخی کردن گلایه می‌کنند و حتی همین موضوع خود گاه دستمایه طنز هم شده است، اما به نظر می‌رسد برای تمایز میان شوخی و هجو و تمسخر مرزهایی وجود دارد که می‌تواند کار یک طنزپرداز خوب و حرفه‌ای را از یک غیرحرفه‌ای جدا کند. برخی از استندآپ کمدین‌ها، با توجه به این که ورود به این مسیر نسبت به دیگر گونه‌های اجرایی و نمایشی کمهزینهتر به نظر می‌رسد، هنوز چندان به روش‌های اصولی و درست خنداندن تسلط ندارند و از هر راهی برای گرفتن خنده از تماشاچیان استفاده می‌کنند. اما کلیپی که چند روز پیش از یکی از اجراهای علیرضا خمسه، کمدین و بازیگر قدیمی و باسابقه در سینمای ایران، منتشر شد بسیار تعجب‌آور و عجیب بود. او که به تازگی در سری برنامه‌های «خمسه شو» به شهرهای ایرانی‌نشین کشورهای خارجی سفر می‌کند و به اجرای استندآپ کمدی می‌پردازد، در اجرایی به مقایسه ایران و کانادا می‌پردازد و از تاثیر آب‌وهوا بر بهبود خلقیات مردم می‌گوید. اما آنچه تعجب‌آور است، این حجم از مقایسه‌های تحقیرآمیز است، البته آنچه در اینستاگرام و توئیتر منتشر شده تنها بخش کوچکی از این اجرا است و تقریبا امیدواریم تنها کلاغ‌های همسایه غاز باشند و دیگر کار به مقایسه ایرانی‌ها و کانادایی‌ها نکشیده باشد و نگفته باشد «چقدر بدیم ما» و «چقدر خوبید شما»!
بعد از انتشار این کلیپ کوتاه، موجی از انتقادات از سوی کاربران فضای مجازی به سمت خمسه روانه شد، خمسه نیز به این انتقادات پاسخ داد، اما پاسخی عجیب! او در یادداشتی نوشت: «حضور محترم کلاغ‌ها و سگ‌های نازنین سرزمین ایران زمین، عرض سلام و ادب و احترام دارم.
اینجانب علیرضا خمسه که مدتی است به نوع پیشرفته‌ای از سندروم شاپرک (سندرومی که بیمار با ابتلا به آن فکر می‌کند مرغ همسایه غازه) مبتلا هستم و مراحل درمان را طی می‌کنم. صادقانه اقرار می‌کنم که تا همین دیروز نمی‌دانستم برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی کشور بدون جیره و مواجب و کاملاً خود‌جوش و عاشقانه از حریم سیاسی و امنیتی شما صیانت می‌کنند، وگرنه اسائه ادب نمی‌کردم و ناجوانمردانه شما عزیزان را با همتایان به اصطلاح نایس خارجی‌تان مقایسه نمی‌کردم.
فلذا ضمن پوزش از این غفلت و خود‌باختگی قول می‌دهم ضمن طی مراحل درمانم از این پس بدون هماهنگی با حافظان بی‌مزد و منت شما قدمی از قدم برندارم و همیشه با الفاظ محترمانه و مودبانه از شما بزرگواران یاد کنم. در حال حاضر هم مشغول خودزنی هستم تا بلکه درس عبرتی شود برای آن دسته از به اصطلاح کمدین‌هایی که قصد داشتند در برنامه‌های آینده‌شان از موش‌ها، گربه‌ها، حشرات و مورچه‌های نازنین کشور مایه بگذارند. ضمنا سخنی هم با آن دسته از کاربران شبکه‌های اجتماعی دارم که به جای بی‌تفاوتی نسبت به مسائل اقتصادی و اجتماعی اقشار زحمتکش جامعه، همیشه هشیار و بیدارِ مسائل مهم‌تر کشور هستند. درود بر شما». گرچه به نظر می‌رسید قصد خمسه انتقاد از اوضاع عصبی جامعه باشد، اما چگونگی پرداختن به سوژه، او را به بیراهه تمسخر کشاند.
هر چند شاید بتوانیم استندآپ امروزی را میراث‌دار راهی بدانیم که از دهه 70 و 80 میلادی در آمریکا آغاز شده که معمولا در قالب هجو و کمدی سیاه (یا همان تابوشکنی‌های شدید خصوصا و به عبارت بهتر، پرداختن به موضوعاتی که معمولاً جزو دسته تابوها (چون مرگ، تجاوز، خشونت) هستند) اجرا می‌شدند اما بدون‌شک استفاده از این سبک‌ها بدون توجه به فرهنگ و بدون بومی‌سازی چندان موفقیت‌آمیز نخواهد بود و کمدین را به دردسر خواهد انداخت.
در بسیاری موارد، عبور از خط قرمزهای اخلاقی، استفاده از ادبیات سخیف یا الفاظ نامناسب، گرچه ممکن است باعث خندیدن لحظه‌ای مخاطب شود اما چندان با فرهنگ ایرانی سازگاری ندارد و این نکته‌ای است که در بسیاری از اجراهایی استندآپ کمدی که این روزها در کشور شاهدشان هستیم، فراموش میشود!
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
همه حاشیه‌های استندآپ کمدی اخیر علیرضا خمسه در کانادا
وقتی کلاغ همسایه، غاز میشود!
علیرضا صدقی
قدرت هدف نیست
ارزهایی که به مقصد نمی‌رسند
در جست‌وجوی دلارهای گمشده
«ابتکار» از واکنش نمایندگان مجلس به اقدام متقابل سپاه گزارش میدهد
باز هم پای ارز دولتی در میان است
پای مافیای دارو روی قلب سلامت
تذکر نماینده تربتجام به کریمیقدوسی چه کسی به شما اجازه داده به ارکان نظام بتازید
اسناد به جا مانده از آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق هم طعمه حریق حسنآباد شد
همزمان با تقویت احتمال نخستوزیری بوریس جانسون، وزرای دادگستری و خزانه‌داری بریتانیا از سمتهای خود کناره‌گیری می‌کنند
ظریف در گفتوگو با سی‌ان‌ان اروپا نتوانست خود را ثابت کند
محسن رهامی:
نظام در انتخابات منتظر اصلاح‌طلبان نمی‌ماند
سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها:
دوتابعیتی‌ها اجازه کاندیداتوری در انتخابات مجلس را ندارند
سیاست مهندسی معکوس دونالد ترامپ
