همدلی از وضعیت نامطلوب مدارس کشور گزارش می‌دهد هوشمندسازی، از رویا تا واقعیت

همدلی| ستاره لطفی- دو روز پیش وزیر ارتباطات اعلام کرد که تا پایان امسال تمامی مدارس کشور هوشمند می‌شود. محمدجواد آذری جهرمی در مراسم امضای تفاهم با سیدجواد حسینی سرپرست وزارت آموزش و پرورش در راستای اجرای بند ۶۹ قانون برنامه ششم توسعه برای هوشمندسازی مدارس کشور در نمایشگاه الکامپ گفت: تا پایان سال جاری با پیاده‌سازی زیرساخت‌های فنی هوشمندسازی مدارس، تمامی مدارس کشور به شبکه ملی اطلاعات متصل می‌شوند.
وی تاکید کرد: در این تفاهم نامه موضوع اتصال مدارس در مناطق کمتر برخوردار و شهرهای زیر ۲۰ هزار خانوار در نظر گرفته شده است که اتصال این مدارس به شبکه ملی اطلاعات به صورت رایگان خواهد بود و اتصال سایر مدارس بر مبنای تعرفه گذاری و با تخفیف‌های در نظر گرفته شده و اعتبارات بودجه‌ای اجرایی می‌شود.
لازم به ذکر است مدارس هوشمند که از دستاوردهای مهم توسعه فناوری اطلاعات در برنامه‌های آموزش و پرورش است، رویکرد جدید آموزشی است که با تلفیق فناوری اطلاعات و برنامه‌های درسی، تغییرات اساسی در فرایند یاددهی و یادگیری را به دنبال خواهد داشت. در این رویکرد نقش معلم به عنوان راهنما و نه انتقال دهنده دانش، نقش دانش‌آموز به عنوان عضو فعال، خلاق، نقاد و مشارکت جو، به جای عضوی منفعل و مصرف کننده دانش و نظام ارزشیابی به صورت فرایند محور نه نتیجه محور، تغییرخواهد کرد. در قرن بیست و یکم تصور آن است که ‌دانش‌آموزان به جای کیف‌های مملو از دفتر و کتاب‌های درسی حجیم، با کامپیوترهای کیفی Laptap سرکلاس درس حاضر خواهند شد.
در حالی وزیر ارتباطات از هوشمندسازی مدارس حرف می‌زند که به گفته سرپرست وزارت آموزش و پرورش در حال حاضر فقط 22درصد مدارس کشور هوشمند هستند و 77هزار مدرسه به نوعی به خدمات اینترنتی متصل هستند. در مقابل اندک مدارس هوشمند در مدارس برخی مناطق به ازای هر ۱۰۰ ‌دانش‌آموز، تنها 7 دستگاه کامپیوتر وجود دارد، آن هم در حالی که مناطقی وجود دارند که در آن‌ها به ازای هر ۲۰۰ ‌دانش‌آموز، تنها یک دستگاه کامپیوتر در دسترس است. فارغ از نبود بستر الکترونیکی در بسیاری از مدارس کشور، آموزش و پرورش و سازمان نوسازی، توسعه و تجهیزات مدارس کشور هنوز درگیر مدرسه‌های کپری، گاه گلی و فرسوده هستند.


آمارها و مشاهدات میدانی نیز گویای وضعیت نامطلوب مدارس کشور است. سه روز پیش رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور نیز از وجود 400 مدرسه کاهگلی در سطح کشور خبر داد که از این تعداد 200مدرسه فرسوده فقط در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.
آن گونه که ایسنا نوشته است، مهرالله رخشانی مهر در آئین کلنگ زنی مجتمع فرهنگی محله سادات شهر دوگنبدان اعلام کرده است که ۳۰درصد فضاهای آموزشی کشور فرسوده است.
صرف‌نظر از آمار و ارقام رسمی که معمولاً از واقعیت‌های موجود کمتر است. تصاویر و فیلم‌های منتشر شده از وضعیت برخی از مدارس کشور نیز بر فرسوده و ناامن بودن برخی از مدارس کشور صحه می‌گذارد.
چند وقت پیش عکس‌هایی از عقرب‌های فریز شده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که از حقیقت وحشتناکی در یکی از مدارس جنوب کشور خبر داد. این عکس‌ها که نشان از هم‌نشینی دانش‌آموزان با مار و عقرب داشت، توسط معلم روستای بنه ارون ایذه منتشر شد که در رسانه‌ها سر و صدای بسیاری نیز به پا کرد. معلم این روستا در مورد عکس عقرب‌های بسته‌بندی شده به باشگاه خبرنگاران جوان گفته است: «از ۱۵ اردیبهشت تا کنون، این عقرب‌ها را در کلاس درس یافته است. روستایی که جاده ندارد و آبش را از چشمه می‌گیرند.» او همچنین گفته است: در سقف مدرسه قدیمی این روستا مارهای بزرگی زندگی می‌کنند.
مدارس فرسوده فقط در جاهای محروم، دورافتاده و صعب‌العبور وجود ندارد، بلکه در سطح شهر تهران و بیخ گوش پایتخت نیز مدارس فرسوده زیادی وجود دارد که هر آن بیم آوار شدن آن بر سر ‌دانش‌آموزان می‌رود.
اگر از مدارس دولتی که پیر و فرتوت شده‌اند، فاکتور بگیریم، مدارس اجاره‌ای که به صورت غیردولتی اداره می‌شوند نیز وضعیت مطلوبی ندارند و دخل و خرجشان به هم نمی‌خورد.
دو روز پیش مجتبی زینی‌وند، رئیس سازمان مراکز و مدارس غیردولتی وزارت آموزش و پرورش، با اشاره به اینکه بیش از 85 درصد مدارس غیردولتی استیجاری‌اند و اجاره‌بها به شدت افزایش یافته است در حالی که نمی‌توانیم بیش از نرخ تورم افزایش شهریه داشته باشیم گفت: «شهریه مصوب با آنچه در واقعیت است، تناسب ندارد«.
تورم و اجاره‌بها باعث شده است صاحبان برخی از مدارس غیردولتی در اجاره کلاس‌های درس، فاکتورهای کیفی ساختمان را از اولویت خود خارج کنند و دغدغه‌شان به بسته نشدن مدارس‌شان محدود کنند.
وضعیت نامناسب مدارس غیر دولتی واکنش یکی از نمایندگان مجلس را نیز به دنبال داشت. چند وقت پیش میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسامی دراین باره در یک برنامه تلویزیونی گفت: «متاسفانه به خانه‌های مسکونی مجوز مدارس غیردولتی داده شده است. برخی در انباری و آشپزخانه کلاس تشکیل می‌دهند که باید بسته شود. به کسی که مکان ندارد نباید مجوز بدهیم. به انباری و پشت بام و آشپزخانه نباید مجوز تشکیل کلاس بدهیم. برخی بچه‌های ما زندانی شده‌اند، کلاس پنجره ندارد، پارتیشن‌بندی است. خانواده‌ها بروند کلاس‌های درس فرزندشان را ببینند. جایی که استاندارد نیست، نباید کاس درس بشود.»
در شرایطی که بسیاری از مدارس کشور درگیر کمبود امکانات و ضعف یا نبود نیازهای زیرساختی است که در چند سال اخیر سخن از تغییرات شرایط آموزشی، کیفی کردن و تخصصی کردن و همچنین به‌روزرسانی آموزش و حتی آموزش‌های الکترونیکی و حذف کتاب‌های درسی کاغذی مطرح است. تغییراتی که دو روز پیش نیز وزیر ارتباطات نیز اجرایی شدن آن را وعده داد.
بدیهی است جامه عمل پوشیدن به این خواسته‌ها نیازمند زیرساخت الکترونیکی در مدارس است که نیاز به بودجه قابل توجه و اراده جدی برای این امر دارد، بودجه‌ای که در ظرف بودجه آموزش و پرورش نمی‌گنجد و اراده‌ای که سال‌هاست وجود ندارد.
در شرایطی که از رویایی هوشمند‌سازی مدارس سخن می‌گوییم که ما هنوز درگیر مدارس کپری و گلی و همچنین مار و عقرب در کلاس‌های درس هستیم، هنوز بخاری‌های نفتی تهدیدی جدی برای سلامتی دانش‌آموزان محسوب می‌شود. بخاری‌هایی که رد آن بر چهره و دست کودکان و دانش‌آموزان دیروز و جوانان امروز جا گذاشته است. دختران شین‌آبادی که هنوز درگیر مطالبات اولیه درمان خود هستند، مثال روشنی از این ماجراست.
اگرچه به اعتقاد برخی، تجهیز مدارس با تجهیزات و وسایلی که نیاز آموزشی امروز در سطح جهان است یا همان هوشمندسازی مدارس حلقه مفقوده نظام آموزشی کشور است. اما این سخنان باید در بستری ادعا شود که تمام مدارس کشور از حداقل امکانات برخوردار باشند نه بسیاری از دانش‌آموزان و والدین آنان در یک ترس همیشگی از آوار شدن مدارس، حمله مار و عقرب و... به سر ببرند.
با نیم نگاهی به وضعیت مدارس کشور ادعای وزیر ارتباطات را اگر توهم یا رویای شیرین فرض نکنیم، بیشتر شبیه شوخی تلخی به نظر می‌رسد که به جای این که لبی را به خنده کش بیاورد، گره را در ابروان می‌افکند.
واقعیت این است اگرچه هوشمندسازی مدارس نیاز آموزشی امروز است، اما فاصله زیادی با تصور هوشمندسازی مدارس داریم و اجرایی کردن برنامه‌ها و پروژه‌های این‌چنینی و همچنین حل چالش‌های آموزش و پرورش بودجه بیشتر و مدیریت بهتری را می‌طلبد.