روزنامه همدلی
1398/04/30
ایران در دو جبهه دیپلماسی و میدانی، غرب را به چالش کشیده است دیپلماسی اقتدار
همدلی| جواد شمس ـ داستان از روز پنجشنبه شروع شد؛ از ادعای ترامپ در سرنگونی پهپاد ایرانی که ساعاتی بعد تکذیب و به ابزاری برای نیشخند آمریکا تبدیل شد.همان روز از خبر توقیف یک شناور خارجی حامل یک میلیون لیتر سوخت قاچاق در تنگه هرمز بهره‌برداری شد. سپاه مدارک خود را مبنی بر سالم بودن تمام پهپادهای خود و موفقیت‌آمیز بودن عملیات‌های شناسایی روز پنجشنبه، رونمایی کرد. رئیس جمهور همچنان بر ادعای خود پافشاری می‌کند؛ هرچند پنتاگون به دنبال رفع رجوع از سوتی پرزیدنت ترامپ است.
آخرین خبر جمعه هم مربوط به توقیف نفتکش انگلیسی «استینا ایمپرو» در تنگه هرمز نفتکشی که به سمت ایران هدایت شده است. حتی خبر توقیف دومین نفتکش انگلیسی نیز منتشر شد. وزیر امور خارجه انگلیس همین چند روز پیش در موضعی برتر به همتای ایرانی خود گفته بود؛ اگر بدانیم مقصد نفتکش ایرانی «گریس 1» سوریه نیست، آن را رفع توقیف خواهیم کرد. حالا از توقیف شدن نفتکش‌های کشورش ابراز ناراحتی و نگرانی می‌کند. ایران اما از توقیف یک نفتکش خبر می‌دهد.
ایجاد یک موازی هدفمند
ایران بازی را بلد است. طی سال‌ها و دهه‌ها آنقدر بازی خورد که بالاخره آن را یاد گرفت. برای اینکه اقتدار خود را به اثبات برساند، باید از خود اقتدار نشان دهد و این همان کاری است که این روزها شاهد آن هستیم. برای نمونه، می‌توان به کاهش تعهدات برجامی اشاره کرد. شرکای برجام دست ایران را در امور مختلف بسته‌اند و حالا این چهره اصلی برجام است که «ضرب شست» خود را به دیگران نشان می‌دهد تا نشان دهد رئیس کیست.
تکاپویی که به ویژه از سوی اروپایی‌ها برای پرهیز ایران از آنچه از آن به عنوان تضعیف برجام یاد کردند، دیدنی بود. تکاپویی که با ورود آمریکا و راه‌اندازی نمایش نشست اضطراری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دست و پا زدن بدون نتیجه تشبیه شد. این دست و پا زدن واکنشی هیجانی به یک نمایش اقتدار دیگر ایران بود.
سرنگونی «گلوبال هاوک». یک پهپاد آمریکایی فوق پیشرفته که در خصوص افسانه‌ای بودن آن تبلیغات زیادی انجام شده بود. به هر حال، ایران بدون توجه به توصیه‌های صرفاً کلامی شرکای برجامی خود، گام به گام استراتژی هسته‌ای خود را ادامه می‌دهد و گام به گام به اهداف خود نزدیک‌تر میشود.
نمایش اقتدار ایران در مساله دفاع از نفتکش خود هم دیدنی است. پس از آنکه رهبر معظم انقلاب اعلام کرد؛ اقدام انگلیس خبیث از سوی نیروهای مومن بی‌جواب نمی‌ماند، هر ساعت منتظر واکنش متناسب با اقدام انگلیسی‌ها بودیم. تا اینکه جمعه 28تیرماه، «استینا ایمپرو» انگلیس در واکنش به توقیف «گریس 1» ایران، توقیف شد؛ اما نه در جبل‌الطارق، بلکه در شاهراه نفت و انرژی جهان، در تنگه هرمز. حالا دنیا با سوالات متعددی مواجه است، اقدام عملی بعدی ایران چیست؟ پاسخ در نوع دیپلماسی ایرانی نهفته است.
محمدجواد ظریف که در مرز تحریم شدن از سوی آمریکا قرار داشت، به ظاهر برای شرکت در یک نشست اجتماعی سازمان ملل به نیویورک سفر کرد. وزارت خارجه آمریکا محدودیت حرکتی برای وزیر خارجه ایران تعیین کرد. چیزی در حدود 5 مایل. اما پمپئو و دوستان می‌دانستند که نماد دیپلماسی این روزهای جهان، برای فعالیت‌های خود تنها به چند متر نیازمند است، اینکه مقابل دوربین تلویزیون‌های آمریکایی بنشیند و دولت آمریکا را رسوا کند. یا از توئیتر که یک شبکه اجتماعی آمریکایی است بهره ببرد و سیاست خارجه کاخ سفید را رسوا کند.
دیپلماسی و فعالیت میدانی، این روزها در انطباق کامل و در عین حال در یک موازی‌کاری برنامه‌ریزی شده با اهداف و مقاصد در نظر گرفته شده قبلی، به خوبی برنامه‌های ایران را پیش می‌برد.
در جبهه میدانی
خلیج فارس تجربه‌های دست اولی زیادی از جنگ‌های مختلف دارد. به ذکر نمونه‌های آن نمی‌پردازیم؛ اما می‌توانیم از واژه «جنگ پهپادی» به عنوان نمونه‌ای جدید و متاخر اشاره کنیم. ماه گذشته ایران یک پهپاد آمریکایی را به دلیل نقض حریم سرنگون کرد. ترامپ از همان ابتدا خیلی دوست داشت تا بتواند از این ماجرا برای خود ماهیگیری و استفاده تبلیغاتی کند. زمانی شوی ممانعت از عملیات نظامی به دلیل حفظ جان 150 ایرانی را اجرا کرد، زمانی اطمینان داد که عملیات ایرانی‌ها به اشتباه صورت گرفته است و یک بار هم از تلافی سخن گفت؛ اما هر بار از اینکه نمی‌توانست کاری انجام دهد، ناخشنود بود. تا اینکه روز پنجشنبه جهان را در شگفتی برد، زمانی که اعلام کرد؛ کشتی جنگی «یو اس اس باکسر» یک پهپاد ایرانی را در تنگه هرمز سرنگون کرده است.
تیتر یک رسانه‌های بین‌المللی با انتشار این خبر جور شد. تحلیل‌های کارشناسان از امکان وقوع هر اتفاقی خبر می‌دادند و دوباره از خلیج فارس به عنوان کانون درگیری یاد شد تا اینکه؛ ایران سرنگونی پهپادهای خود در خلیج فارس را تکذیب کرد. اصرار دوباره آمریکایی‌ها نیروی دریایی سپاه را بر آن داشت تا فیلم سه ساعت ماموریت موفقیت‌آمیز پهپاد خود در رصد کشتی جنگی آمریکا را منتشر کند. در این تصاویر کشتی‌های مختلف از جمله یک کشتی جنگی و چند نفتکش دیده می‌شوند که در دریا در حال حرکت هستند. کشتی جنگی به تصویر کشیده شده در این فیلم، همان «یو اس اس باکسر» است.
دونالد ترامپ همچنان اصرار دارد که یک پهپاد ایرانی توسط نیروهای آمریکا سرنگون شده است.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا هم در تکرار این ادعا اصرار می‌ورزد و از کاخ سفید خبر می‌رسد که آمریکا در حال برنامه‌ریزی برای پاسخ دادن به اقداماتی است که تحریک‌آمیز توصیف شده‌اند. این اصرارها و این هشدار تنها یک معنا می‌دهد؛ آمریکایی‌ها در قبال تحرکات میدانی ایران، مستاصل شده‌اند و نمی‌توانند تصمیم درستی اتخاذ کنند، برعکس ایران که عنان کار را در دست گرفته و بدون توجه به هر هشداری، خود هشدارهای لازم را صادر می‌کند.
از جمله آخرین نمونه‌های هشدارهای ایران، توقیف نفتکش انگلیسی است. شامگاه جمعه گذشته سپاه پاسداران با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد؛ یک نفتکش انگلیسی به نام «استینا ایمپرو» را به دلیل رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی در تنگه هرمز توقیف کرده است.
رسانه‌ها ساعاتی بعد از هدایت نفتکش دوم انگلیسی به سمت بندر لنگه خبر دادند که البته از سوی ایران تکذیب شد؛ اما دستگاه دیپلماسی انگلیس اصرار دارد که دو نفتکش این کشور از سوی ایران توقیف شده‌اند. این اصرار به ابراز نگرانی انجامیده است.
جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس در این باره گفته است؛ توقیف دو کشتی در تنگه هرمز توسط ایران بسیار برای من نگران‌کننده است.
انگلیس در حالی نگرانی خود را از توقیف کشتی‌ها اعلام کرده است که در قبال نفتکش ایرانی توقیف شده در جبل‌الطارق توسط نیروهای انگلیسی، تنها به سیاسی‌بازی روی آورده بود و از موضع بالا، هم قصد خوش‌رقصی برای آمریکا را داشت و هم اینکه می‌خواست دست برتر در مذاکرات بعدی [احتمالی] هسته‌ای با ایران در قالب برجام داشته باشد. اما اقتدار ایران در پاسخ به اقدام غیرقانونی انگلیس، دست کشورمان را برای اتخاذ موضع حداقل برابر با مذاکره‌کنندگان اروپایی باز گذاشت.
اراده مصمم ایران باعث انجام دو اقدام مختلف است؛ توصیه انگلیس به کشتی‌های این کشور برای پرهیز از تردد در تنگه هرمز و نیز سخنان ترامپ که جواب خوش‌رقصی دو هفته قبل انگلیس را اینگونه داد: «ما نفتکش‌های کمی آنجا داریم اما کشتی جنگی زیاد داریم. بریتانیا متحد نزدیک ماست البته در این مورد با بریتانیا توافق مکتوبی نداریم. با نخست‌وزیر بعدی آنها همکاری خواهیم کرد.»
حالا در روزها و ساعت‌هایی که تلاطم در حال بازگشت به خلیج فارس است، سردار سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سفری به آب‌های همیشه فارس زده است تا از نزدیک آمادگی دفاعی نیروهای مستقر در جزایر سه‌گانه را مشاهده کند.
در جبهه دیپلماسی
پروسه دیپلماسی ایران برای دفاع از واکنش‌ها در مقابل تندخویی دیگر کشورها، به همان اندازه که عملیات‌های میدانی اثرگذار بوده‌اند، تاثیرگذار و با قدرت و قوت به پیش می‌رود. در یکی از نخستین واکنش‌های دیپلماتیک به تحرکات اخیر می‌توان به مضحکه گرفتن دونالد ترامپ اشاره کرد که مدعی است کشتی جنگی آمریکا در خلیج فارس، یک پهپاد ایرانی را ساقط کرده است.
عباس عراقچی، معاون وزارت امور خارجه با تکذیب این ادعا نوشت؛ «ما هیچ پهپادی را نه در تنگه هرمز و نه هیچ جای دیگر از دست نداده‌ایم، نگرانم که ناو یو اس اس باکسر اشتباهی یکی از پهپادهای خودشان را هدف قرار داده باشد.»
ظریف هم در نیویورک و در حالی که در محدودیت تردد قرار گرفته بود، در جمع خبرنگاران خارجی با اطمینان خاطر از اینکه تهران هیچ اطلاعی از سرنگونی پهپادهایش ندارد، لبخند زنان فهماند که رسانه‌ها خود را برای دریافت اخبار در این خصوص معطل نکنند. در این مواجهه کوتاه، لبخند و خنده‌های ظریف، پاسخ خیلی از سوال‌ها را داد.
در موضوع نفتکش انگلیسی هم همه چیز گویاست و نیازی به شرح و بسط ندارد؛ با این حال ایران به طور رسمی با تاکید بر اینکه «استینا ایمپرو» به دلیل رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی توقیف شده است، اعلام کرد: نفتکش توقیف‌شده انگلیسی با شناور صیادی برخورد داشته است.
ایران با این خبر اطمینان داد که تنها برای محافظت از روند کشتیرانی در خلیج فارس و به ویژه تنگه هرمز، نفتکش قانون‌شکن «استینا ایمپرو» را توقیف کرده است.
این بیانیه‌ها به مذاق انگلیس خوش نیامده است. جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس در یکی از آخرین اظهار نظرهای خود گفت؛ ممکن است ایران راه خطرناک رفتارهای غیرقانونی و بی‌ثبات کننده‌ای را در پی توقیف قانونی نفتکشی که برای سوریه نفت می‌برده در جبل‌الطارق پیش گرفته باشد.
به این ترتیب «توقیف قانونی» وارد ادبیات سیاسی در حوزه نفتکش‌ها، جبل‌الطارق و خلیج فارس شد. ظریف هم با ظرافت خاصی که در وی وجود دارد، از این واژه بیشترین بهره را برد. او در توئیتر نوشت: برخلاف دزدی دریایی در جبل الطارق، اقدام ما در خلیج فارس اجرای مقررات دریانوردی بوده است. همانطور که در نیویورک گفتم، این ایران است که امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز را تضمین می‌کند. بریتانیا باید از همکاری با آمریکا در تروریسم اقتصادی دست بردارد.
یکی احمدی‌نژاد را بگیرد
این تنها یک ادعا نیست؛ یک واقعیت است که متاسفانه در سال‌های اخیر خیلی زیاد شاهد آن بوده‌ایم. ما در عرصه سیاست خارجه از اصول‌گرایان ضربه خورده‌ایم. درست در ایامی که ایران دست برتر در تحولات خلیج فارس را دارد و دنیا را مجاب کرده که به مطالبات قانونی آن احترام بگذارند، یک نیروی خودی مساله‌ای را مطرح کرده است که می‌تواند سنگ‌اندازی بزرگی برای پیشبرد برنامه‌های میدانی و دیپلماتیک ایران ایجاد کند. محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق و از چهره‌های اصلی جریان اصول‌گرایی کشور این پیشنهاد نپخته و نابه‌جا را مطرح کرده که: ایران باید به طور مستقیم با ترامپ مذاکره کند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به ویژه پس از دیدار با نخست‌وزیر ژاپن و در دیدارهای مختلف با مسئولان و ملاقات‌های مردمی، برای مذاکره با دولت دونالد ترامپ از عبارت «سم مضاعف» بهره برده‌اند و حالا احمدی‌نژاد با طرح این پیشنهاد خود، به دنبال نشان دادن دودستگی خیالی در ایران است.
گویا رئیس جمهور پیشین که شاید بزرگ‌ترین ورشکسته سیاسی ایران امروز است، در یک مصاحبه تلفنی با خبرنگار ایرانی‌الاصل روزنامه نیویوک تایمز آمریکا گفته است؛ ترامپ مرد عمل است. او همچنین یک تاجر است و بنابراین قادر به محاسبه سود و زیان و تصمیم‌گیری بر این مبناست. ما به او می‌گوییم، بگذارید هزینه‌های بلندمدت تنش و یا همکاری بین دو کشور را محاسبه کنیم و کوته‌بین نباشیم.
دقیقاً با همین استدلال کوته‌بینانه ناخواسته در حال پر و بال دادن به مردی است که فکر می‌کند برنامه‌های ضدایرانی‌اش جواب داده، می‌تواند طبق آنچه مدنظرش است در قبال ایران رفتار کند. این خیال واهی با توجه به عملکرد ایران در دو جبهه میدانی و دیپلماسی در روزهای اخیر عملی نخواهد شد؛ به شرط اینکه افرادی مانند احمدی‌نژاد افاضه زیادی نفرمایند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
همدلی از بحران آب در استان سیستان و بلوچستان گزارش می‌دهد لب‌های تشنه بلوچستان
«همدلی» ناکارآمدی‌های ساختار اقتصادی را در شرایط کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در گفت‌وگو با مهدی کرباسیان بررسی کرد
محمدحسن قدیری‌ابیانه در گفت و گو با همدلی مطرح کرد: احمدی نژاد و تیمش نه اصولگرا هستند و نه نظام برایشان مهم است
مشارکت اجتماعی؛ قوه محرکه جامعه
مصطفی اقلیما در گفت و گو با «همدلی»: خلف وعده مسئولان، مردم را بی‌اعتماد کرده است
ایران در دو جبهه دیپلماسی و میدانی، غرب را به چالش کشیده است دیپلماسی اقتدار
ولی‌الله شجاع‌پوریان نهاد شورایاری، باور به دموکراسی
تبعاتِ موازی‌سازی
ضرورت تحلیل و درک «پیام» در جهان امروز
ولی‌الله شجاع‌پوریان نهاد شورایاری، باور به دموکراسی
تبعاتِ موازی‌سازی
جنگ نامحتمل احتمال تبدیل تنش بین ایالات متحده آمریکا و ایران غیر محتمل است
