روزنامه خراسان
1398/04/30
انگلیس خبیث منکوب «سید کاشی»
جواد نوائیان رودسری-تفاوتی نمی‌کرد که آیت‌ا... کاشانی کجا باشد، ایران، عراق یا لبنان، فرقی نمی‌کرد در سفر معنوی حج باشد یا در حال پاسخگویی به مسائل شرعی مردم؛ او در هر حال و در هر زمان، دشمن استعمار انگلیس بود؛ دشمنی آشتی‌ناپذیر که در لحظه‌لحظه عمر خود، دمی از مقابله و نبرد با دشمنان اسلام و انسانیت، دست بر نداشت. نگاهی به اوراق تاریخ، نشان می‌دهد که این رویه آیت‌ا... در تمام اقدامات او و در همه آن‌چه راکه برای سعادت و استقلال ملت ایران و امت اسلامی می‌خواست، جلوه‌گر بوده است. در این نوشتار، برآنیم تا به مناسبت قیام 30 تیر 1331 و روز بزرگداشت آیت‌ا... کاشانی که در رهبری این قیام، نقشی بی‌بدیل داشت، به وجوهی از زندگی سیاسی این عالم و مجتهد مبارز بپردازیم که در آن، ویژگی پرچمداری مبارزه با استعمار انگلیس، بیشتر به چشم می‌آید. آن مبارز نستوه، در قیام 30 تیر، با قدرت وارد میدان شد و با کمک مردم، قوام‌السلطنه را که برای خاموش کردن بارقه استقلال طلبی ملت برای ملی کردن صنعت نفت، به میدان آمده بود، به زیر کشید و دکتر مصدق را دوباره به نخست وزیری رساند.نخستین تقابل
نخستین تقابل آیت‌ا... کاشانی با استعمار انگلیس به دوران حضور و تحصیل وی در عراق باز می‌گردد؛ او در محضر علمایی همچون میرزای شیرازی و آخوند خراسانی علم آموخت و استعمارستیزی را در مکتب علمای مبارز شیعه فرا گرفت. دوران حضور آیت‌ا... کاشانی در عراق، مصادف با غلبه استعمار انگلیس، بر بخش‌های وسیعی از ممالک اسلامی بود؛ امپراتوری بزرگ عثمانی حال احتضار داشت و ایران محنت‌زده عصر قاجار نیز، در قحطی و مصیبت سراسری فرو رفته بود؛ تا جایی که افرادی مانند لرد کرزن، در پی مستعمره کردن این سرزمین باستانی و با فرهنگ بودند. آیت‌ا... کاشانی نخستین بار در مقابله نیروهای عثمانی با هجوم انگلیسی‌ها به جنوب عراق و محاصره بصره، حاضر شد. رشادت‌های او و دیگر علما و شیعیانی که برای بیرون کردن دشمن از مملکت اسلامی، کمر همت بسته بودند، باعث شد که ارتش بریتانیا، با آن همه کبکبه و دبدبه، در جنوب میان‌رودان زمین‌گیر شود.
قیام 1920
اما مدتی نگذشت که ضعف و انحطاط «باب عالی» باعث شد که ارتش عثمانی مضمحل شود و انگلیس و فرانسه بخش بزرگی از مستملکات امپراتوری را اشغال کنند. نتیجه این مصیبت، تسخیر کامل عراق توسط انگلیسی‌ها و آغاز قیام بزرگ شیعیان جنوب این خطه، علیه استعمار بریتانیا بود. در رأس این قیام که با فتوای علمای شیعه، مانند شیخ‌الشریعه اصفهانی آغاز شد، مجتهدان جوانی همچون آیت‌ا... کاشانی حضور داشتند. ضربات سخت و سنگینی که شیعیان به اشغالگران وارد کردند، خشم انگلیسی‌ها را برانگیخت و هنگامی که توانستند قیام را با استفاده از برتری تجهیزات نظامی سرکوب کنند، آیت‌ا... کاشانی یکی از 17 نفری بود که «کاکس»، حاکم نظامی عراق، تسلیم شدن و اعدام آن ها را شرط آتش‌بس اعلام کرد. با این حال، آیت‌ا... کاشانی توانست خود را به ایران برساند.
صریح با بازپرس انگلیسی
دومین تقابل جدی آیت‌ا... کاشانی با انگلیسی‌ها، پس از اشغال ایران در شهریور 1320 اتفاق افتاد. آن ها بلافاصله پس از ورود به ایران، مجتهد مبارزی را که در عراق، دمار از روزگارشان درآورده بود، بازداشت کردند. این بازداشت، ظاهراً توسط دولت ایران انجام شد؛ آن هم با اتهام مضحک «اقدام علیه استقلال و امنیت کشور و اقدام به نفع دشمنان مملکت»! دولت سهیلی این حکم را صادر و دولت ساعد آن را اجرا کرد. طی این مدت، یک بار نیروهای انگلیسی به خانه آیت‌ا... کاشانی هجوم بردند، اما نتوانستند وی را دستگیر کنند. او پس از بازداشت، 14 ماه را در حبس انفرادی زندان‌های اراک و کرمانشاه گذراند و در این مدت، تحت بازجویی قرار گرفت؛ در همین دوره بود که آن سخنان تاریخی را خطاب به بازپرس بی‌پروا و پُرروی انگلیسی بر زبان آورد؛ او به آیت‌ا... کاشانی نهیب زد که چرا بی‌اجازه نشسته است و آیت‌ا... پاسخ داد: «خیلی عجیب است، در کشور من بدون اجازه وارد شده‌ای و حال توقع داری که من از تو اجازه بگیرم؟ ... من اساساً با هر اجنبی که مخالف مصالح و استقلال مملکت ایران باشد، مخالفم؛ این اجنبی خواه روس باشد، خواه انگلیس یا آلمان یا آمریکا.» آن‌گاه با شجاعت کم‌نظیری گفت: «اگر در زندان شما بمیرم، برای شما ننگ ابدی خواهد بود و اگر از زندان شما بیرون آیم، کاری خواهم کرد که یک نفر انگلیسی در این مملکت باقی نماند.»
نهضت ملی شدن صنعت نفت
آزادی آیت‌ا... کاشانی از زندان، فصل جدیدی از تقابل او با استعمار انگلیس را رقم زد. وی به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس شورای ملی انتخاب شد و در همین دوره بود که با صراحت بیشتری به بیان مظالم انگلیس و نقش آن در گرفتاری ملل شرق و به ویژه مسلمانان پرداخت. تمامی اعلامیه‌های آیت‌ا... کاشانی در دهه 1320، مشحون از رویکردهای ضداستعماری وی و به ویژه تقابل آشکار با استعمار بریتانیاست. او سرانجام با هدایت مردم در نهضت ملی شدن صنعت نفت، ضربه‌ای سنگین به منافع انگلیس در خاورمیانه وارد کرد. می‌دانیم که پیروزی ملت ایران در این نهضت، تأثیر شگرفی بر ملل استعمارزده سراسر دنیا داشت. آیت‌ا... کاشانی از هیچ فرصتی برای آگاه کردن مسلمانان، درخصوص رویکردهای استعماری بریتانیا، نمی‌گذشت. هنگامی که اواخر تابستان سال 1331، برای انجام فریضه حج راهی مکه شد، قصد داشت در صحرای عرفات برای حجاج سخنرانی کند؛ این اقدام که می‌توانست توفانی از خشم را علیه انگلیس برانگیزد، با مخالفت حکام سعودی، به انجام نرسید.
منابع:
گزارشی از حج مرحوم آیت ا... کاشانی؛ سیدعلی قاضی عسکر؛ مجله میقات حج؛ شماره 44؛ تابستان 1382
گزیده‌ای از اسناد منتشر نشده آیت ا... کاشانی؛ علی کریمیان؛ مجله گنجینه اسناد؛ شماره 5 و 6؛ بهار و تابستان 1371
آیت‌ا... کاشانی، ابرمرد جهاد و اجتهاد؛ سیدمحمود خسروشاهی؛ کلبه شروق قم؛ 1397
سایر اخبار این روزنامه
کوچ آهسته از تلگرام به واتس اپ
همایون شجریان، خواجوی کرمانی می شود؟
هزینه‌های عجیب 300 میلیونی پیش از مراسم ازدواج !
سهم مشهدی ها از خدمات عمومی چقدر است؟
جنایت تکان دهنده در بامداد پایتخت
4 پیام توقیف نفتکش انگلیسی
سیاهه جرایم کشتی انگلیسی
روحانی: اجاره بها در تهران 30 درصد افزایش یافته است
انگلیس خبیث منکوب «سید کاشی»
۵۰۰ نیروی آمریکایی در ریگزارهای سعودی
کشف فساد بانک سرمایه با «سوت زنی»
فست‌فودها با بدن ما چه می‌کنند؟
زنده سوزی ۳ نفر در تصادف جاده مرگ
28 هزار متقاضی در صف وام ازدواج
