سانسور مانع برگزاری نمایشگاه عکس «دوربین.نت» شد حصر تصویر در«قصر»

فاطمه امین‌الرعایا
«خبر سخت بود و کوتاه. بعد از چند ماه زحمت تیم دبیرخانه و عکاسان عزیز که عکس ارسال کردند، با کج‌سلیقگی مدیران باغ‌موزه قصر و ناجوانمردانه 122 فریم عکس از نمایشگاه حذف شد تا ما در دوربین.نت مجبور شویم علی‌رغم میل باطنی نمایشگاه را کنسل کنیم.»؛ این توئیتی است که احسان رفعتی، عکاس و یکی از مسئولان برگزاری جشنواره یازدهم عکس‌های برتر سال دوربین.نت روز پنجشنبه در حساب کاربری شخصی خود نوشت! او همچنین در توئیت‌های دیگر گفت که عکس‌های حذف شده شامل عکس‌هایی با موضوعاتی چون گرد و غبار خوزستان، اختلاف طبقاتی، فقر کارتن‌خوابی و‌... بوده است!
ششم اسفند سال 97 بود که «دوربین.نت» (آژانس عکس خبری ایران) فراخوان یازدهمین نمایشگاه عکس‌های برتر سال را منتشر کرد. بنا‌بر این فراخوان قرار بر این بود که در این نمایشگاه غیررقابتی حدود 300 فریم از عکس‌های ارسالی و از هر عکاس یک فریم عکس در نمایشگاهی در تهران و شهرهای منتخب روی دیوار برود و بعد هم در سایت و کتاب نمایشگاه منتشر شود. اما احسان رفعتی، عکاس و از مسئولان برگزار کننده این نمایشگاه، در حالی که تنها چند روز به افتتاح آن باقی مانده بود، از لغو شدن نمایشگاه به علت ممیزی گسترده عکس‌ها از سوی مسئولان باغ‌موزه قصر خبر داد. او همچنین در توئیت‌های دیگری در حساب کاربری خود در این‌ خصوص نوشت: «ترجیح دادیم پای عکس‌ها بایستیم، کوتاه نیاییم تا این کج‌سلیقگی عادت برخی مدیران فرهنگی نشود که به گمانشان می‌توانند سلیقه اشتباه خودشان را بر دیگران تحمیل کنند»؛ «تا جایی که بتوانیم پای عکس‌ها می‌ایستیم و همه تلاش خودمان را می‌کنیم که همین نمایشگاه با کمترین عکس حذف‌ شده به‌زودی برگزار شود».
اقدام باغ‌موزه قصر ناجوانمردانه بود


از رفعتی درباره علت لغو شدن این نمایشگاه پرسیدیم. او به «ابتکار» گفت: اصلی‌ترین دلیل لغو نمایشگاه حذف 122 عکس از 348 عکس بود. به نظر من این اتفاق کاملا ناجوانمردانه بود و نباید رخ می‌داد. البته ممیزی اتفاقی عادی است و حتی فیلم‌های سینمایی هم گاهی در ارشاد مشمول اندک ممیزی‌ای می‌شوند. از نظر ما هم ممکن بود 5 یا 10 عکس حذف شوند، مثل هر نمایشگاه دیگری. اما 122 عکس کاملا ناعادلانه بود. با این وضع، این نمایشگاه، نمایشگاه ما نبود.
او با اشاره به موضوعاتی که مورد ممیزی قرار گرفتند، ادامه داد: نمی‌شود نمایشگاه عکس برگزار شود اما عکسی از گرد و غبار خوزستان نباشد، عکسی از زلزله به نمایش درنیاید، محرومیت نشان داده نشود ... باید کل یک‌ سال گذشته در عکس‌های ما نمود داشته باشند، در غیر این صورت بازدیدکنندگان از نمایشگاه با خودشان نمی‌گویند که مگر می‌شود در کشور ما در سال گذشته فقط اتفاقات خوب افتاده باشد؟ بالاخره مشکلات و محرومیت‌هایی هم بوده است. بنابراین ما خودمان تصمیم گرفتیم نمایشگاه را لغو کنیم.
رفعتی افزود: بنابر تفاهم‌نامه‌ای که ما با باغ‌موزه قصر امضا کردیم، قرار بر این بود که یکشنبه گذشته عکس‌ها را به این دوستان بدهیم تا این عکس‌ها را برای تایید برای آقای محسن سلیمانی، از کارمندان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بفرستند و مجوز نمایشگاه را بگیرند. اما دوستان عکس‌ها را به آقای سلیمانی نرساندند. حدود ساعت 4 بعدازظهر چهارشنبه با آقای سلیمانی تماس گرفتم و گفتم من شماره شما را دارم و می‌توانم از طریق رسانه‌ها اطلاع‌رسانی کنم اما هنرمندی که تازه شروع کرده با چنین برخوردهایی چه باید بکند؟ او گفت چه شده؟ گفتم چرا به عکس‌های من مجوز نمی‌دهی؟ گفت به دست ما نرسیده است! پس از لغو نمایشگاه توسط ما، از سمت باغ‌موزه قصر با ما تماس گرفتند و گفتند نمایشگاه را برگزار کنید. اما ما گفتیم با این شرایط نمایشگاه را برگزار نمی‌کنیم و تنها در‌صورتی حاضر به دایر کردن نمایشگاه هستیم که عکس‌ها به دست کسی برسد که عکس را ببیند و بشناسد. من حتی گفتم عکس‌ها را برای آقای سلیمانی که هر دو طرف او را قبول داریم، بفرستند و نتیجه را هر چه بود قبول می‌کنم، اما پیش شما نمی‌آیم. بنابراین لغو نمایشگاه از سمت ما بود.
او با اشاره به نمایشگاه‌های دوره‌های گذشته گفت: سال‌های قبل هم برخی کارها مشمول ممیزی می‌شد اما تعدادشان بسیار اندک بود و نمایشگاه طبق روال همیشگی برگزار می‌شد اما امسال عکس‌هایی حذف شده که دلیلش را نمی‌دانیم! همه عکس‌های مربوط به تئاترها حذف‌ شده، تئاترهایی که همگی از سوی وزارت ارشاد مجوز داشته‌اند.
نمایشگاه را برگزار می‌کنیم
رفعتی درباره سرانجام یازدهمین دوره نمایشگاه «دوربین.‌نت» گفت: من می‌خواستم این نمایشگاه را کلا لغو کنم اما آنقدر این اتفاق از سوی عکاسان بازخورد داشت و مورد حمایت قرار گرفتیم و به‌دنبال آن با تماس 8 گالری، از جمله فرهنگسرای نیاوران و برج میلاد‌ که حاضر بودند فضای رایگان در اختیار ما قرار بدهند تصمیم گرفتیم آن را برگزار کنیم و حداقل 5 نمایشگاه در 5 استان کشور دایر کنیم.
سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تصمیمی نگرفته
برای پیگیری‌های بیشتر با محسن سلیمانی، از کارمندان واحد تجسمی سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران که در یازدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز مدیریت اجرایی را بر عهده داشت و رفعتی نیز در گفته‌هایش از او نام برد، تماس گرفتیم. او درباره حواشی یازدهمین نمایشگاه «دوربین.نت» به «ابتکار» گفت: اولا که من عکس‌ها را حذف نکردم چون عکس‌ها به دست من نرسیده بود. بنابر اطلاع من عکس‌ها در اختیار باغ‌موزه قصر بوده است. من به دلیل نمایشگاه‌های خوبی که در دوره‌های پیش برگزار شد، از مسئولان باغ‌موزه قصر خواستم که با آقای رفعتی مساعدت کنند. اما با توجه به ملاحظاتی که باغ‌موزه قصر برای خودش دارد، این باغ‌موزه چنین تصمیمی برای حذف عکس‌ها گرفت.
او درباره چگونگی سیاست‌های سازمان فرهنگی- هنری شهرداری در‌مورد موضوع ممیزی در حوزه تجسمی و خصوصا عکس گفت: در‌واقع ما هرگز شاهد این تعداد عکس حذف‌ شده و مورد ممیزی قرارگرفته نبوده‌ایم. اما قاعدتا آثار دریافتی مورد بررسی قرار می‌گیرند و بعد نمایش داده‌ می‌شوند و در این خصوص مراکز، مرجع تصمیم‌گیری نیستند و خود سازمان فرهنگی- هنری و به طور مستقیم واحد تجسمی این سازمان در این‌ خصوص تصمیم می‌گیرند اما در‌مورد یازدهمین نمایشگاه «دوربین.نت» واحد تجسمی هیچ تصمیمی نگرفته است و مدیریت مجموعه باغ‌موزه تصمیم به حذف عکس‌ها گرفته است.
تعداد عکس حذف‌ شده، عددی حرفه‌ای نیست!
سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا اقدام مدیریت باغ‌موزه قصر قانونی بوده است، گفت: مسئولان باغ‌موزه هم نسبت به مجموعه خودشان متعهد هستند و اگر اتفاقی بیفتد باید جوابگو باشند و به همین ‌دلیل احتمالا خواسته‌اند از پیامدهای احتمالی جلوگیری کنند.
او همچنین ادامه داد: تصمیم ما در سازمان زیبا‌سازی بر برپایی این نمایشگاه بوده و آقای رفعتی هم تلاش ما را در این راستا تایید خواهند کرد. ما روز چهارشنبه وقتی متوجه شدیم که نمایشگاه برگزار نمی‌شود، مصر شدیم تا متوجه شویم چرا عکس‌ها برای تایید به دست ما نمی‌رسد، در‌نهایت عکس‌ها به دست ما رسید. البته بین عکس‌های دریافتی آثاری با مشکلاتی وجود داشت اما تعداد عکس حذف ‌شده از این نمایشگاه، عددی حرفه‌ای نیست. ما باید صداقت داشته باشیم، گرچه برخی از آثار مورد ممیزی قرار می‌گرفتند اما بسیاری از عکس‌های آقای رفعتی مورد تایید ما هم بود.
روز گذشته خبرنگار «ابتکار» تلاش کرد تا با مسئولان باغ‌موزه قصر تماس بگیرد اما موفق نشد. در هر صورت «ابتکار» آمادگی انتشار پاسخ‌های مسئولان باغ‌موزه قصر و همچنین سازمان‌ها و نهادهای مرتبط را دارد.