رفع خطر از سر مسجدسلیمان

راضیه زرگری| نزدیک ظهر روز دوشنبه 17 تیرماه بود که زلزله‌ای به بزرگی ۵.۷ ریشتر مسجدسلیمان را لرزاند، مرکز این زلزله، دهستان گلگیر در حوالی مسجدسلیمان بود و شدت زمین‌لرزه به‌حدی بود که بیشتر شهرهای خوزستان ازجمله ایذه، باغملک، اهواز و حمیدیه و حتی استان‌های مجاور تحت‌تاثیر قرار گرفتند. زلزله مسجدسلیمان شدت چندان زیادی نداشت، اما به دلیل بافت فرسوده برخی از مناطق شهر و دهستان‌های اطراف، خسارت‌های نسبی به ساکنان این مناطق وارد کرد. تا ساعت یک بامداد روز بعد مسجدسلیمان ۱۷ بار دوباره لرزید؛ پس‌لرزه‌هایی که مردم را نگران کرده بود، حتی تا روزها بعد همچنان احتمال وقوع پس‌لرزه داده می‌شد. راه‌های مواصلاتی شهرستان مسجدسلیمان اما دچار اختلال نشد و خوشبختانه زیرساخت‌های این شهر نیز دچار مشکل نشد. تنها برق یا گاز منازل مناطق معدودی دچار مشکل شده بود، در همان روز وقوع زلزله مشکلات رفع شده و گاز همه منازل وصل شد. طبق آخرین آمار، این زلزله ۱۰۴ نفر مصدوم برجای گذاشته، اما بنا به گفته رئیس مرکز اورژانس خوزستان، حال عمومی همه مصدومان خوب گزارش شده است. در این زلزله، تنها یک مرد میانسال بر اثر ترس ناشی از وقوع زلزله و سکته قلبی جان باخت. با گذشت پنج روز از وقوع این زلزله، مردم رفته‌رفته به زندگی عادی بازگشته و فعالیت خود را از سرمی‌گیرند. آنها خوشحال هستند که زلزله خسارت جانی نداشته است و با کمک نیروهای امدادی و پشتیبانی جمعیت هلال‌احمر می‌توانند به زندگی عادی بازگردند.
بافت فرسوده شهر علت اصلی میزان خرابی‌ها
هانی تقی‌پور، امدادگر شهر مسجدسلیمان درباره روز حادثه به «شهروند» می‌گوید: «دقایقی بعد از زلزله ماموریت امدادرسانی ما شروع شد. دو منطقه را من پوشش می‌دادم؛ نمره 8 و ایلیان. اینها مناطقی بودند که اول برای گشت رفتیم، البته روستای گلگیر را هم بازدید کردیم که بیشتر خرابی‌ها مربوط به آن‌جا می‌شد. کانون زلزله هم دقیقا داخل گلگیر بود و الان هم در همین منطقه هستیم. مسجدسلیمان بافت فرسوده‌ای دارد؛ به‌ویژه روستاهای اطرافش، به همین دلیل خرابی‌ها نسبتا زیاد بوده است.» تقی‌پور توضیح می‌دهد: «بیشتر خانه‌ها ترک خورده بودند، اما چند مورد هم دیدیم که دیوار خانه ریخته و دیگر قابل سکونت نیست. تمام تلاش من و دیگر امدادگران این بود که با تمام توان‌مان مردم را آرام و به آنها کمک کنیم. ما وقتی داخل منطقه عملیاتی می‌رویم، در وهله نخست بررسی میزان خسارت‌ها و وضع مردم را انجام می‌دهیم و بعد  امدادرسانی.»
آماده‌سازی کمپ‌های اسکان اضطراری


 در مکان‌های ایمن و مجهز به سیستم سرمایشی
اعلام آمار دقیق با عدد و رقم از میزان خسارت‌های وارده به مناطق زلزله‌زده مسجدسلیمان کار سختی است که معمولا مدتی بعد از وقوع حادثه توسط نهادهای مربوط به شهرسازی اعلام می‌شود. این امدادگر هلال‌احمر مسجدسلیمان براساس مشاهدات عینی خودش می‌گوید: «حدود 15-10 خانه تخریب شدید داشت، اما ترک‌خوردگی‌ها زیاد بود. ما به‌عنوان تیم ارزیاب وارد منطقه شدیم و تعداد مصدومان و خانه‌هایی که نیاز به تخلیه داشت را لیست کردیم. یک تیم پشتیبانی با آمبولانس هم همراه ما بود، تا اگر مصدومی در مناطق دیدیم، سریعا به آنها رسیدگی شود. بررسی دقیق‌تر مناطق ما را به سمت درخواست امدادهوایی برای بررسی برخی مناطق سوق داد و همین شد که یک بالگرد هلال‌احمر به کمک تیم‌های ارزیاب آمد، تا با سرعت بیشتری بتوانیم به نیازهای مردم این مناطق پاسخ دهیم. کمپ‌های اسکان اضطراری بعد از زلزله باید ویژگی‌های اصلی برای اسکان مردم را داشته باشد.» تقی‌پور توضیح می‌دهد: «کمپ‌هایی که در سالن‌های ورزشی شهر طراحی و پیاده‌سازی شد، در نقطه امن واقع شده و از لحاظ سیستم سرمایشی تجهیزات لازم را داشت. ستاد بحران که شرایط این اماکن را تایید کرد، تیم‌های پشتیبان هلال‌احمر دست به کار شده و شب نشده مردم را در این کمپ‌ها مستقر کردیم.» این امدادگر به استفاده درست از فضای مجازی در مواقع بحران برای اطلاع‌رسانی و برگرداندن آرامش به منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما هم از این امکانات بیشترین استفاده را کرده و مرتب به مردم از نحوه اسکان و آمار تعداد خانوار حاضر در این کمپ‌ها اطلاع‌رسانی می‌کردیم.»
حمایت روانی
 از مردمی که هنوز هراس زلزله دارند
یک‌سری کمک مثل اسکان و تغذیه است که داخل کمپ‌ها انجام می‌شود؛ با این حال گروه دیگری که این روزها به آنها امدادرسانی و کمک می‌شود، مردم روستاهای اطراف هستند که حاضر به ترک خانه و زندگی‌شان نشده‌اند. تقی‌پور می‌گوید: «ما برای این مردم که اغلب دامدار بوده و نمی‌توانند محل نگهداری دام‌هایشان را ترک کنند، در نقطه امن نزدیک خانه‌شان چادر می‌زنیم و حمایت‌های دیگر که نیاز داشته باشند، انجام می‌شود. سعی ما انتخاب امن‌ترین نقطه و چادر زدن برای این گروه است. اما به‌طورکلی به دلیل این‌که اغلب بافت منطقه فرسوده است، مردم کمی نگران هستند. البته باید توجه داشته باشیم سطح فرهنگی و زودباوربودن آنها نسبت به شایعاتی که در فضای مجازی پخش می‌شود، کمی آنها را نگران کرده و بعضا عنوان می‌کنند که قرار است زلزله‌ای بزرگ دوباره اتفاق بیفتد که در این زمینه تیم‌های حمایت روانی هلال‌احمر حضور دارند و مردم را آرام می‌کنند. به‌طورکلی در کمپ‌ها تیم درمانی هلال‌احمر با آمبولانس و همه تجهیزات نیز مستقر است، تا در صورت نیاز به مردم زلزله‌زده کمک‌رسانی کند.»
کمک به خوزستان هنوز ادامه دارد
چند روزی از زلزله نسبتا شدید مسجدسلیمان می‌گذرد؛ زمین‌لرزه‌ای که خوشبختانه تلفات جانی نداشت و خطری بود که از سر این شهر گذشت، تقریبا بررسی و اقدامات امدادی و پشتیبانی جمعیت هلال‌احمر تکمیل شده است و روزبه‌روز مردم کمپ‌های اسکان اضطراری را ترک کرده و به خانه‌هایشان برمی‌گردند. هانی تقی‌پور از امدادگران باسابقه استان خوزستان است که در سیل ماه‌های ابتدایی‌ سال نیز بیش از دو ماه در ماموریت بوده است. او تعریف می‌کند که در سوسنگرد، کارون و انبار داوطلبان بیش از دو ماه مداوم درحال فعالیت بودند و پشتیبانی مردم سیل‌زده در کمپ‌ها تقریبا تمام شده است، اما هنوز هم اقلام کمک‌های مردمی ادامه دارد و دپو می‌شود. این امدادگر توضیح می‌دهد کمک‌های مردمی در مناسبت‌های مختلف از استان‌های دیگر به خوزستان می‌رسد و از طریق شعب هلال‌احمر جمع‌آوری می‌شود تا براساس نیازهای مردم سیل‌زده بین آنها توزیع شود.  مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر مسجدسلیمان: با بهبود شرایط و کمک داوطلبان هلال‌احمر مردم به خانه‌هایشان برمی‌گردند
باقری، رئیس جمعیت هلال‌احمر مسجدسلیمان نیز درباره وضع کمک‌رسانی به مردم زلزله‌زده به «شهروند» می‌گوید: «دقیقا بعد از زلزله هشت تیم از همین شهر برای ارزیابی میزان خسارت‌ها و وضع مردم به منطقه اعزام شدند و پنج تیم هم از شهرهای معین برای کمک به امدادگران آمدند. بعد از ارزیابی‌های صورت‌گرفته و امدادرسانی اولیه، در پنج منطقه از اماکن ورزشی و سالن‌های عمومی شهر اسکان اضطراری را در نظر گرفتیم، تا خانواده‌هایی که تخریب منازل‌شان بیشتر بود و احتمال وقوع پس‌لرزه هم داده می‌شد، بتوانند تا آرام شدن وضع اسکان ایمن داشته باشند.» این مسئول و امدادگر هلال‌احمری توضیح می‌دهد: «تعداد خانواده‌هایی که در این سالن‌ها اسکان داده شده‌اند، متغیر است، زیرا با بهبود شرایط، آنها به خانه‌هایشان برمی‌گردند. توزیع اقلام کمکی و زیستی هم جزو وظایف اصلی امدادگران و داوطلبان است که به مردم مناطق زلزله‌زده صورت گرفت.» او نیز به این نکته تاکید می‌کند که مسجدسلیمان بافت فرسوده زیاد دارد و آسیب‌ها بیشتر به واسطه بافت فرسوده روستاها و برخی مناطق شهری است، به علاوه خدمات امدادی در روستاهای اطراف و مناطق شهری متاثر از زلزله توسط تیم‌های امدادی و درمانی جمعیت هلال‌احمر به خوبی صورت گرفت.
به گفته رئیس جمعیت هلال‌احمر شرایط مسجدسلیمان از لحاظ خدمات امدادی بسیار خوب پیش می‌رود، اما سازه‌های شهری و وضع خانه‌هایی که تخریب شده است را دیگر نهادها باید بررسی کنند، تا برای بازسازی آن برنامه‌ریزی صورت بگیرد. شبکه بهداشت و درمان استان خوزستان نیز از ساعت‌های اولیه بعد از زلزله برای پاسخگویی به نیازهای درمانی مردم  ورود پیدا کردند که هم تجهیزات و هم آمبولانس آورده بودند. باقری با اشاره به این نکته از تلاش‌های تیم‌های درمانی هلال‌احمر در کنار تیم‌های حمایت‌های روانی برای کمک به مردم خبر می‌دهد. تیم‌های حمایت روانی در سالن‌های اسکان اضطراری مستقر بودند و ضمن صحبت با مردمی که از این حادثه ترسیده بودند، برای بچه‌ها برنامه‌های سرگرم‌کننده اجرا می‌کردند.