چه کنیم <طرح نوآفرین> دولتی نشود؟

سوسن صادقی
خبرنگار
مراسم افتتاح سامانه ملی «ایران نوآفرین» اواخر هفته گذشته با حضور معاون اول رئیس جمهوری، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاونان و فعالان کسب و کارهای نوین در سالن همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد. پیش از افتتاح این طرح، پنلی با نام «چه کنیم طرح نوآفرین دولتی نشود» نیز برگزار شد. در این پنل امیرناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات به همراه چند نفر از فعالان کسب و کارهای نوین حضور داشتند و نظرات خود را درباره این طرح و دولتی نشدن آن بیان کردند.
طرح نوآفرین؛ طرحی کمتر دولتی


 سامانه «ایران نوآفرین» می‌توانست از سوی دولت راه‌اندازی شود اما انجام آن را به بخش خصوصی (سازمان نصر) واگذار کردیم، چرا که با این کار به‌دنبال آن بودیم تا پیاده‌ سازی طرح کمتر دولتی باشد.
 امیر ناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران در این پنل با بیان مطلب فوق افزود: به‌همین دلیل برای راه‌اندازی صندوق ‌نوآفرین ۴۰ درصد سهام دولتی و ۶۰ درصد نیز به بخش خصوصی واگذار شده است دقیقاً مانند دیگر کشورها که از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد استفاده می‌کنند هرچند وضعیت فعلی ما با آنها فاصله دارد با این حال تلاش می‌کنیم این طرح بدون دخالت دولت و با همکاری بخش خصوصی پیاده‌سازی شود و این یک رؤیا نیست.
ناظمی با اشاره به اینکه دولت‌ها ذاتاً مانند هیولا می‌مانند، گفت: دولت‌ها دوست دارند در هر چیزی مداخله و آن را از آن خود کنند، به همین دلیل باید مکانیسم‌هایی ایجاد شود که دخالت دولت در زمینه کسب‌ و کارهای نوپا به کمترین حد خود برسد.
وی با اشاره به اینکه ادعا نمی‌کنیم که این کار صد درصد به نتیجه برسد اما به نتیجه بخشی آن امیدواریم، گفت: البته باید مکانیسم‌هایی نیز ایجاد کنیم که اعداد و آمار را شفاف نشان دهد و برای ایجاد شفافیت نیز می‌توان از مکانیسم‌های دولت الکترونیک که دارای مباحث مرتبط با هویت، بیمه و مالیات است، بهره برد.
ناظمی با بیان اینکه شفافیت نکته کلیدی است که می‌تواند طرح نوآفرین را متمایز کند، گفت: باید بپذیریم از هر ۱۰۰ ایده پیشنهادی، ۷۰ ایده محو می‌شود بنابراین قصد داریم این طرح را تا زمانی که هستیم هر سال ادامه دهیم.
در این پنل حسام آرمندهی بنیانگذار کافه بازار نیز با بیان اینکه سعی می‌کنیم به طرح‌ها خوشبین باشیم و از آنها استفاده کنیم، گفت: البته باید گفت این طرح‌ها به درد کسانی می‌خورد که قصد دارند درست و شفاف کار کنند، چرا که برخی معتقدند مسائلی مانند بیمه که در این طرح گنجانده شده، باعث می‌شود کسب وکارها از این طرح استقبال نکنند اما به هر حال، کسب‌وکارها نیز باید به‌دنبال ارائه کسب و کار شفاف باشند.
 آرمندهی افزود: فعالیت در اکوسیستم کسب و کارهای نوین به قدری سخت است که هرچقدر هم طرح حمایتی ایجاد شود و از سختی کار کم کند اما فعالیت در این جاده صاف نمی‌شود.
رضا کلانتری‌نژاد بنیانگذارهم‌آوا نیز گفت: تمایزی که طرح نوآفرین دارد این است که قرار نیست این طرح به یک حامی صرف تبدیل شود و این اتفاق خوبی است، چون اصلاً نباید طرحی، طرح حمایتی صرف باشد. وقتی طرح‌ها به‌گونه‌ای پیش می‌روند که در چند مرحله از شرکت‌ها حمایت می‌کنند با این اقدام آنها را به یک رانت خوار تبدیل می‌کنند.
ناصر غانم‌زاده مدیرعامل تکلی نیز گفت: فکر نمی‌کنم طرح نوآفرین هم طرح خوبی باشد، چرا که تاکنون طرح‌های مختلفی برای حمایت از استارتاپ‌ها پیاده‌ سازی شده که نه تنها به آنها کمک نکرده، بلکه همانند افیون بوده است.
تشریح مسیر جاده نوآفرینی
 البته در این مراسم امیر ناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات با ترسیم جاده‌ای طرح نوآفرینی را تشریح کرد. امیر ناظمی گفت: ایده‌هایی برای تبدیل به کسب‌وکار وجود دارد که برای به بار نشستن نیاز به برگزاری رویداد دارد؛ رویدادهایی که جاده نوآفرینی، حمایتی و تشویقی را در دولت هموار می‌کند.
ناظمی با بیان اینکه در ترسیم جاده نوآفرینی بر شعار «ایران هوشمند، آینده روشن» تأکید شده است، گفت: اگر به مسیر توسعه یک شرکت و مراحل تکامل آن توجه کنیم، مجموعه‌ای از ابزارها و نهادها را می‌بینیم که به رشد و شکل‌گیری ایده کمک کرده‌اند.
معاون وزیر ارتباطات، نوآفرینی را مترادف پذیرش فرهنگ شکست دانست و گفت: بخشی از مسیر رشد و تکامل یک ایده قبول محدودیت‌ها و تحمل شکست و تبدیل تهدید‌ها به فرصت است.
وی در خصوص چرخه شکل‌گیری کسب و کارهای حوزه فناوری اطلاعات نیز گفت: شکل‌گیری این ایده‌ها نیاز به کارگزار دارد، به‌همین دلیل ما ۵ منطقه جغرافیایی در کشور در نظر گرفتیم که در هر کدام از آنها بخشی از مناطق را مورد حمایت قرار می‌دهند.
معاون وزیر ارتباطات آموزش را بخش دیگری از جاده نوآفرینی عنوان کرد و افزود: این آموزش‌ها باید در مراکز شتاب دهنده دنبال شود. در این طرح فرصت سه ساله‌ای به کسب و کارها داده می‌شود که اگر درآمدشان در سال کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان و سرمایه‌شان کمتر از ۱۰۰ میلیون بود، برای آن معافیت‌های مختلفی در حوزه مالیات، بیمه و غیره در نظر گرفته می‌شود و آنها را تا رسیدن به مرحله بلوغ مورد حمایت قرار می‌دهد.
رسول سرائیان، دبیرکل نظام صنفی رایانه‌ای کشور نیز در مراسم افتتاحیه سامانه نوآفرین گفت: بخش خصوصی (نظام صنفی رایانه‌ای کشور) در سامانه نوآفرین نقش آفرینی می‌کند، از این‌رو درصدد هستیم که هر ۵ شرکت نوپا را به یک شرکت بزرگ برگزیده متصل کنیم و همچنین خرید شرکت‌های نوپا از سوی شرکت‌های بزرگ از اهداف این صنف به شمار می‌رود.
سرائیان افزود: بر اساس برنامه‌ریزی‌ها بنا داریم ۵ هزار استارتاپ را عضوگیری و پایش کنیم و از این تعداد ۵۰۰ استارتاپ را به شرکت‌های بزرگ اتصال دهیم.

برش
طرح نوآفرین چگونه طرحی است؟

ولی اگر بخواهیم این طرح را به‌صورت دقیق‌تر بیان کنیم باید گفت طرح «نوآفرین» که با نام سند توسعه اقتصاد دیجیتالی شناخته می‌شود، طرحی است که اردیبهشت ماه سال‌جاری و بعد از تقریباً یک سال و نیم رفت و برگشت به هیأت دولت اوایل خردادماه امسال به تصویب هیأت وزیران رسید و سامانه‏ ای جامع در حوزه نوآفرینی کشور است تا امکان رشد و شکوفایی در این حوزه را از طریق تسهیل دسترسی به اطلاعات و امکانات مورد نیاز ذینفعان اصلی این حوزه و یکپارچه‌سازی آنها فراهم آورد. دولت اجرای این طرح را به بخش خصوصی سپرده است. به‌عبارتی این سامانه به سفارش سازمان فناوری اطلاعات ایران با همکاری معاونت علمی و فرهنگی ریاست جمهوری، سازمان نظام صنفی رایانه‌‏ای کشور و صندوق نوآوری و شکوفایی کشور راه‌‏اندازی شده‏ است. ایجاد شفافیت و یکپارچه‌سازی فرآیند ارائه خدمات، تسهیل سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و ارائه مشوق‌ها به آنها و همچنین تسهیل ارتباط فعالان حوزه کارآفرینی با مراکز دانشگاهی، علمی- تحقیقاتی و مراکز رشد از مأموریت‌های مهم این سامانه است. با این طرح هر شرکت خصوصی و تعاونی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات که کمتر از سه سال از تاریخ ثبت آن گذشته باشد با شرایطی مانند سرمایه حداکثری ۲۵۰ میلیون تومانی و درآمد کم‌تر از ۵۰۰ میلیون تومانی تا زمان سودآوری مورد حمایت قرار می‌گیرند.  شرکت‌هایی که در طرح نوآفرین حمایت می‌شوند باید در سامانه متمرکز درخواست خدمات سازمان فناوری اطلاعات ایران مشخصات خود را ثبت کرده باشند و همچنین مؤسسان و صاحبان سهام شرکت نسبت به توزیع سود اقدام نکنند.علاقه‌مندان به ثبت‌نام در این طرح می‌توانند به سایت https://irannoafarin.ir مراجعه کنند.