روزنامه همدلی
1398/04/22
نشانه‌های تمایل صنعت به خلق فناوری و ساخت داخل از مسیر همکاری با دانشگاهها
دکتر ابراهیم حاجی دولو- خبر تشکیل نخستین نمایشگاه فرصت‌های ساخت داخل و رونق تولید که طی آن بخش‌های مهم و زیربنایی صنعت کشور از قبیل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، خودرو، فولاد، مس، دریایی، مخابرات، لوازم خانگی و بسیاری صنایع دیگر حضور دارند، توجه برانگیز و امیدبخش است. در این نمایشگاه قرار است، با هماهنگی انجام شده میان وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف)، نیازهای مربوط به ساخت داخل و بومی‌سازی تجهیزات و قطعات صنایع مختلف کشور مطرح شوند و ظرفیت‌های موجود در دانشگاهها و شرکتهای دانش بنیان نیز شناسایی شده و فرصت‌های همکاری و کسب و کار برای رونق تولید داخلی فراهم شود. برگزاری این نمایشگاه از دو جهت مثبت و منفی قابل ارزیابی است. 1- از جهت مثبت: این اقدام نشان از کوشش جدی و عزم راسخ وزارت صمت برای بهره‌گیری از فرصت تحریم و افزایش ارزش ارز در جهت استفاده از ظرفیت‌های داخلی شرکت‌ها و دانشگاهها برای ساخت داخل تجهیزات و رونق تولید است. حقیقت آن است که بسیاری از واردات صنعتی ما در گذشته نه به‌خاطر عدم توانمندی تولید داخل بلکه به‌خاطر عدم حمایت از ساخت داخل و در اختیار قراردادن ارز ارزان برای واردکنندگان آن تجهیزات، بوده که سبب می‌شده سود و درآمد سرشار فقط در تجارت و سوداگری بوجود بیاید نه در تولید و ساخت داخل. به همین خاطر، بسیاری از ظرفیت‌های ساخت داخل صنعتگران و فناوران معطل و بلااستفاده مانده و آنها به سمت سوداگری و واردات سوق داده می‌شدند. در حقیقت سیاست وزارت صمت به‌گونه‌ای بوده که صنعتگران و کارآفرینان به‌جای پرداختن به تولید داخل و رفع مشکلات و نیازهای خود بسمت واردات بی دردسر رفته و زحمت و رنج تولید را با راحتی و سرعت واردات معاوضه می‌کردند. مسلم است که در چنین فضایی، صنعتگران برای ارتباط با دانشگاهها و استفاده از دانش آنان جهت افزایش کیفیت و تنوع سازی محصول هیچ‌گونه تمایل و علاقه‌ای نداشته باشند. همچنین این نکته مهم نیز باید تاکید شود که برای رونق کسب کارهای داخلی و ایجاد شرکتهای قوی و توانمند لازمست قیمت ارز و سیستم تعرفه گذاری کالا بنحوی مدیریت و تنظیم شود که قیمت واردات بیشتر از تولید داخل باشد. 2- از جهت منفی: این سوال قابل طرح است که چرا بعد از گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی و تعدد شعارهای مربوط به خودکفایی و توانمندی‌های داخلی وزارت صمت برای «نخستین» بار این نمایشگاه را برگزار کرده است. آیا در طول 40 سال هیچ برنامه و تلاش جدی در این وزارتخانه برای گسترش ساخت داخل و بومی سازی اقلام و کالاهای صنعتی صورت نگرفته است؟ که امسال باید شاهد اولین نمایشگاه برای اجرای این سیاست باشیم؟ همه میدانیم که در بخش‌های نظامی، دفاعی و هسته‌ای چه برنامه‌های استراتژیک و چه اقدامات عملی گسترده‌ای برای خودکفایی صورت گرفته شده است ولی چرا در وزارت صنعت و معدن که در حقیقت زیربنای صنعتی و تکنولوژیکی صنعت کشور است، این موضوع به‌طور جدی دنبال نشده است؟ حدود 10 سال است که مقام معظم رهبری از مفهوم اقتصاد مقاومتی صحبت کرده اند که محتوای آن تقویت زیرساختهای صنعتی و کشاورزی برای تولید داخل بوده است ولی چرا باید امسال شاهد برگزاری «نخستین» نمایشگاه در کشور باشیم؟ امید است به مصداق ضرب‌المثل ماهی هروقت از آب گرفته شود تازه است این اقدامات تداوم و همیشگی باشد. همانطور که اشاره شد در گذشته از فرصت درآمدهای ارزی حاصل از نفت بشکل سوداگرانه استفاده می‌شده است و ارز بصورت ارزان بهمراه تعرفه‌های پایین و همچنین قاچاق کالا در خدمت واردات کشور بوده که سبب می‌شد تولید داخل از نظر قیمت به‌صرفه نباشد. همچنین وجود ارز ارزان و فراوان در کنار جذابیت‌های مالی خرید خارج نیز بهترین فرصت برای واردات تجهیزات صنعتی پیشرفته در صنایع و شرکتهای دولتی بوده که مانع از شکل‌گیری نیاز صنایع دولتی به دانشگاهیان و شرکتهای دانش بنیان برای تولید این تجهیزات بوده است. بر این اساس منطق و توجیه اقتصادی برای توسعه ساخت داخل چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی وجود نداشته است و لذا صنعتگران نیز تمایل چندانی برای تولید داخل و افزایش کیفیت نداشتند. خوشبختانه تحریم‌ها شرایطی را بوجود آورده که با افزایش قیمت ارز، هزینه‌های وارادات افزایش یابد و لذا توجیه اقتصادی برای تولید داخل فراهم شود. لازمست از این فرصت کم سابقه استفاده کرده و مسولان دولتی با حمایت‌های لازم و واقعی شرکتهای مستعد داخلی را توانمند سازند. در صورتی که عزم مسئولان برای ساخت داخل و بومی سازی صنایع جدی و همه جانبه باشد اولین مولفه آن، نیاز به دانش فنی قوی و پیشرفته بوده که مظهر آن دانشگاهها و شرکتهای دانش بنیان هستند و لذا به‌طور طبیعی صنعت چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی بسمت ارتباط با دانشگاه و استفاده از ظرفیت‌های علمی و تخصصی سوق داده میشود همانطور که در کشورهای پیشرفته به‌طور اعم و در کشور خود ما به‌طور اخص در صنعت دفاعی و هسته‌ای این روند مشاهده شد. اینکه بارها در کشور موضوع همکاری صنعت و دانشگاه مطرح شده ولی به یک الگو و برنامه جدی منجر نشده را می‌توان به همین عدم نیاز جدی صنعت به ساخت داخل و توسعه آن ارتباط داد. الان بهتر و راحتتر می توان فهمید موتور محرکه تمایل صنعت چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی توجیه و نیاز اقتصادی می باشد و در صورتی که این بستر فراهم نباشد از طریق فشار آیین نامه و دستورالعمل احتمال موفقیت در همکاری گسترده صنعت و دانشگاه ضعیف می باشد. حال که با توجه به تحریم‌ها و افزایش ارزش ارز تمایل به توسعه و پیشرفت در صنعت پیدا شده انتظار هست که همکاری آنها با دانشگاهها هم به‌عنوان یک شریک اقتصادی بیشتر شود و آنها برای تامین دانش فنی خود از ظرفیت‌های دانشگاهها استفاده کنند. نکته مهم دیگر آماده باش دانشگاهها و شرکتهای دانش بنیان برای استفاده ازاین فرصت است. وزارت علوم و دانشگاهها باید با شناخت صحیح از شرایط کشور و شناسایی الگوهای مختلف توسعه و پیشرفت فناوری، بسترهای اداری و قانونی لازم برای مشارکت دانشگاهیان در این فرآیند را فراهم سازند تا از طریق گسترش همکاری‌های صنعت و دانشگاه نیازهای مهم کشور برطرف شود و تاثیرگذازی دانشگاهها در جامعه نمود عینی پیدا کند. برگزاری نشست روسای دانشگاهها در شرایط تحریم فی نفسه اقدام لازمی برای شناخت وضعیت بوده ولی لازم است که این نشستها منجر به برنامه‌های عملیاتی مشخصی نیز شود که از طریق این برنامه‌ها، پیگیری و اجرای ایده‌های توسعه همکاری عملی دانشگاه و صنعت بیش از گذشته فراهم شود.
سایر اخبار این روزنامه
اشرف بروجردی در گفت‌وگو با همدلی: بی‌توجهی به زنان پرهزینه است
ارزیابی «همدلی»، از وضعیت ناوگان هوایی ایران در سال‌های اخیر پریدن به قیمت جان
روزهای خوب دستگاه قضا
برگزاری نشست اضطراری شورای حکام به درخواست آمریکا ایران روسفید شد ترامپ وعده تحریم‌های بیشتر را مطرح کرد
حاشیه‌ای بر پاسخ سازمان زندان‌ها به گزارش«زندانیان، هر روز بیشتر از دیروز» منتشر شده در روزنامه همدلی
به مناسبت هفتمین سالگرد فوت استاد تئاتر معاصر ایران سمندریان؛ جاودانه بی‌تکرار
به بهانه انتخاب عادل‌فردوسی‌پور به عنوان چهره مردمی سال در جشن حافظ
قدرت و نمود مجازی
نشانه‌های تمایل صنعت به خلق فناوری و ساخت داخل از مسیر همکاری با دانشگاهها
جای خالی برنامه ۹۰ و برنامه‌های مطالبه‌گر
