روزنامه همدلی
1398/04/22
قدرت و نمود مجازی
رضا داودی- آشفته بازار فضای مجازی، عرصه مناسبی برای جولان کوتوله‌ها و نقاب‌داران است. عرصه‌ایست برای ارضای حس قدرت‌طلبی و افتخار به پوچ‌ها و ابتذال‌های زندگی مدرن. صحنه‌ای آشکار و در عین حال پنهان از چشم حضار سطحی‌نگر. در این صحنه وسیع و بی‌نهایت، جا برای عرض اندام همگان وجود دارد. جلوتی باشکوه و عظیم و خلوتی متروک و تنگ. فراخی صحنه فضای مجازی به همگان اجازه خواهد داد تا از خود قهرمان، پزشک، سیاستمدار، هنرمند و... بسازند و بود خود را در نمودی دلخواه و مجازی نمایانگر سازند. نمودهایی که در فضای واقعی نمی‌توانند عرصه‌ای برای جولان بیابند و در استیلای نمود خودهای قدرتمند فراموش و حذف می‌شوند. تنها در این صحنه بزرگ و فراخ است که کوتوله‌ها و ضعفا به بزرگان و ابرانسان‌ها تبدیل می‌شوند. گافمن معتقد است زندگی یک صحنه نمایش بزرگ است و انسان‌ها بازیگرانی هستند که در این صحنه هنرنمایی می‌کنند و هر انسان در زندگی روزمره نمودی از خود ارائه می‌دهد که لزوما با خود واقعی وی سنخیتی ندارد. هر انسان سعی می‌کند تا به نحو مطلوبتری از عهده ایفای نقش خود برآید و در این صحنه نباید حضار متوجه نقاب چهره وی شوند و ضعف‌ها و کاستی‌های وی را ببینند. ولی گاهی اوقات در اثر برخی اشتباهات و اتفاقات نقاب از چهره‌اش می‌افتد و حضار و مخاطبان به خود واقعی بازیگر پی می‌برند و در اصطلاح گافمن چنین فردی «داغ ننگ» می‌خورد و تاثیرگذاری‌اش بر مخاطب از بین می‌رود. در فضای مجازی افراد با آسایش خیال بهتر و بدون واهمه از افتادن نقاب، نقش بازی می‌کنند و نمودی دلخواه از خود می‌سازند و نگران داغ خوردن به تعبیر گافمن نیستند. چون در این فضا نه تنها نقاب‌ها بر چهره می‌مانند و فرو نمی‌افتند بلکه با تعداد لایک‌ها، فالورها و ممبرها محکم‌تر می‌شوند و نمودها امکان تحقق می‌یابند.در جامعه‌ای که سطحی‌نگری و فقدان عقلانیت دائما بازتولید میشود عرصه برای نقش‌های نمایشی و افراد نقاب‌دار بازتر میشود. یک نمایش موفق مستلزم فریب تماشاگر است و هر چه بازیگر بتواند در این نمایش احساسات حضار را به بازی بگیرد موفق‌تر است و خطر داغ نیز مرتفع میشود. تحریک احساسات حضار و ظواهر رابطه معکوس با عقلانیت دارد. پس هر چه حضار کمتر عقلانی باشند، تاثیرگذاری بازیگر با تحریک احساسات و ظواهر بیشتر میشود. البته باید توجه داشت مکانیزم فریب به وسیله احساسات و ظواهر در جوامع مختلف متفاوت است و شگردهای خاص خود را می‌طلبد که این شگردها در کتاب‌های به اصطلاح روانشناسی موفقیت و امثالهم وجود دارد. یکی از شگردهای تاثیرگذاری و تحریک احساسات مخاطبان، تعداد حضار در صحنه نمایش و سوت و کف‌هایی است که حضار برای بازیگر می‌زنند. شگرد اثرپذیری از جمع، یکی از تکنیک‌های موفقی است که مورد توجه خاص بازیگران و نقاب‌داران است. با اثرپذیری فرد از جمع، بازیگر به راحتی می‌تواند احساسات مخاطبان را تحریک کند و نتیجه مطلوب خود را بگیرد. پس هر چه تعداد ممبرها، فالورها و لایک‌های کانال‌ها زیادتر باشد بازیگر فضای مجازی کمتر در معرض داغ ننگ است و موفق‌تر است. امروزه تعداد فالورها، ممبرها و لایک‌ها به مثابه ثروتی مجازیست که قابلیت سرمایه‌گذاری و تولید ارزش را دارد. معیار شخصیت و بزرگی یک فرد به تعداد ممبرها و فالورها و لایک‌ها است. نیچه اراده قدرت و قدرت‌طلبی در انسان‌ها را مبنای کنش‌ها و اعمال فردی می‌دانست. فضای مجازی جولانگاه مناسبی است برای افرادی که میل به قدرت دارند و برای ارضای خواست قدرت خود به دنبال افرادی با غریزه رمه‌ای می‌گردند تا با جمع کردن فالور، ممبر و لایک به شهرت برسند و عطش قدرت خود را سیراب کنند. فضای مجازی مکان مناسبی است جهت شکار توده‌های رمه‌وار و با اخلاق برده‌وار. فضای مجازی با قدرت مجازی بخشیدن به افراد، بستری را فراهم می‌کند تا کوتوله‌های قدرت‌طلب با نقاب‌های رنگارنگ در برابر آزاده‌جانان عرض اندام نمایند و اخلاق بردگی را بازتولید کنند. اگر از منظر روانشناختی نیز به فعالیت افراد خود شیفته در فضای مجازی بنگریم ردپای عقده‌های سرکوب شده را می‌توان در محتوا و لابه‌لای تصورات این افراد دید. کانال‌های تلگرامی و صفحه‌های اینستاگرامی مبتذل و بی‌محتوا که فقط قدرت جذب افراد با غریزه رمه‌ای و ناآگاه دارد و فقط صرفا در جهت ارضای حس خودشیفتگی افراد اداره کننده آنهاست نمونه بارز این مدعاست. با اندکی اغماض می‌توان نقش لایک، ممبر و فالور در فضای مجازی را با نقش پول در اقتصاد سرمایه‌داری قیاس کرد. پول در اقتصاد سرمایه‌داری حاوی ارزش انتزاعی و معیار اندازه‌گیری اعتبار اجتماعی افراد انسانی است و می‌تواند زشت را زیبا و بد را خوب جلوه دهد. پول می‌تواند حس اقتدار و شهرت اجتماعی افراد را در سیستم سرمایه‌داری تولید کند. لایک، فالور و ممبر می‌تواند احساس اقتدار و اعتبار و شهرت را در فضای مجازی برای فرد بیافریند. با تلفیق نظریات گافمن و نیچه می‌توان نتیجه گرفت فضای مجازی بهترین و امن‌ترین مکان برای بروز نمود دلخواه و قدرت است. مکانی که حضار به هیچ وجه نه به پشت صحنه دسترسی و وقوف دارند تا نقایص و واقعیت‌های بازیگر را ببینند و نه امکانی برای وقوف به قدرت پوشالی و مجازی بازیگر. پس در این فضا تلفیق قدرت و نمود دلخواه به عالی‌ترین شکل صورت می‌گیرد و فرد را به آرزوهای خود و اوج اقتدار و شهرت می‌رساند و عقده‌های سرکوب شده وی فرصت ظهور و بروز می‌یابند و خودشیفتگی فرد کامل میشود. فقط افراد سطحی‌نگر و دارای اخلاق بردگی‌اند که قدرت استشمام فضای متعفن فضای مجازی را ندارند و با لایک‌ها و فالورهای افراد نقاب‌دار کوتوله به تعفن این گنداب بیشتر دامن می‌زنند. مسلما افراد تیزبین و آزاده‌جان نه تنها قدرت تمیز و تشخیص را از دست نداده‌اند، بلکه نمودهای گندیده و زشت را در پشت نقاب‌های آراسته بیشتر از پیش تشخیص می‌دهند.
سایر اخبار این روزنامه
اشرف بروجردی در گفت‌وگو با همدلی: بی‌توجهی به زنان پرهزینه است
ارزیابی «همدلی»، از وضعیت ناوگان هوایی ایران در سال‌های اخیر پریدن به قیمت جان
روزهای خوب دستگاه قضا
برگزاری نشست اضطراری شورای حکام به درخواست آمریکا ایران روسفید شد ترامپ وعده تحریم‌های بیشتر را مطرح کرد
حاشیه‌ای بر پاسخ سازمان زندان‌ها به گزارش«زندانیان، هر روز بیشتر از دیروز» منتشر شده در روزنامه همدلی
به مناسبت هفتمین سالگرد فوت استاد تئاتر معاصر ایران سمندریان؛ جاودانه بی‌تکرار
به بهانه انتخاب عادل‌فردوسی‌پور به عنوان چهره مردمی سال در جشن حافظ
قدرت و نمود مجازی
نشانه‌های تمایل صنعت به خلق فناوری و ساخت داخل از مسیر همکاری با دانشگاه‌ها
جای خالی برنامه ۹۰ و برنامه‌های مطالبه‌گر
