روزنامه همدلی
1398/04/19
گزارش «همدلی»، از دلایل به نتیجه نرسیدن سیاست‌های بانک مرکزی در زمینه کنترل حجم پول‌های سرگردان که در کنار کاهش نرخ تورم، اتفاق نیفتاده است
نقدینگی ازگرانی جامانداگرچه سکانداران بانک مرکزی بر این باور هستند که جلوی رشد نقدینگی را گرفته‌اند، اما تورم همچنان سیر صعودی به خود گرفته است
همدلی| گروه اقتصادی، فاطمه آقایی‌فرد: در روزگاری که گرانی‌ها، نفس اقتصاد را بریده است، حکایت‌های عجیبی از زبان سکانداران بانک مرکزی به گوش می‌رسد. حالا که حجم نقدینگی یا همان پول‌های سرگردانی که طی چند سال اخیر برای جبران کسری بودجه، رشد کرده تا از مرز یک هزار و 800 هزار میلیارد تومانی عبور کند، مسئولان بانک مرکزی بر این باور هستند که با تدابیر به کار گرفته شده در حوزه‌های ارزی و ریالی، جلوی بزرگ شدن این بمب ساعتی را گرفته‌اند.
آنطور که ایسنا این ماجرا را روایت کرده است، «حجم نقدینگی در پایان سال 97، در مقایسه با مدت مشابه در سال 96، حدود 23.1 درصد رشد کرده که با سیاست‌های بانک مرکزی، رشد نقدینگی تنها یک واحد درصد افزایش یافته است». یعنی اگر حجم پول‌های سرگردان در اقتصاد در سال 96، 22 درصد رشد کرده، در سال گذشته، تنها یک درصد بر این مقدار افزوده شده و در مجموع رشد نقدینگی 23 درصد رقم خورده است که در مقایسه با یکسال و چند ماه گذشته، تنها یک دهم درصد بر حجم پول‌های سرگردان اضافه شده است. حالا نکته قابل‌توجه این است که با وجود اینکه بانک مرکزی سدی جلوی رشد نقدینگی ساخته، اما تورم حتی بیشتر از گذشته روی سر اقتصاد آوار شده است.
چرا که در اقتصاد، رابطه مستقیمی بین نقدینگی و تورم وجود دارد و به گفته آگاهان اقتصادی، هر چه نقدینگی بیشتر شود، نرخ تورم نیز افزایش می‌یابد. این در حالی است که طبق گزارش بانک مرکزی، نقدینگی تنها یک درصد نسبت به سال 96 رشد کرده و تورم اما به بیش از 30 درصد رسیده.
آنطور که مرکز آمار در بهار امسال اعلام کرد، نرخ تورم دوازده ماه منتهی به فرودین ماه سال جاری، به 30.6 درصد رسید که نسبت به مدت اسفند ماه سال 97 که نرخ تورم 26.6 درصد بود، 3.7 درصد رشد کرده است. این گزارش در حالی منتشر شد که بر اساس گزارش اقتصاد نیوز، ایران با چنین نرخ تورمی، در میان شش کشور صدرنشین تورمی در دنیا قرار گرفت.
هر چند این نرخی که برای تورم از سوی مرکز آمار اعلام شده در حالی مطرح است که برخی از منابع رسمی یا حتی غیررسمی نظر دیگری در این زمینه دارند و نرخ‌های بالاتری را برای تورم اعلام می‌کنند.
مصداق این نوع اخبار را در گزارش چند ماه پیش برخی از بهارستانی‌ها می‌توان دید که برای برخی از کالاهای اساسی تورمی 100 درصدی را اعلام کرده‌اند؛ «28 اردیبهشت ماه همین امسال بود که یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه، در مجلس به خانه ملت گفته بود: «بسیاری از کالاهای اساسی و مورد نیاز جامعه بیش از 100 درصد افزایش قیمت داشته است». نتیجه اینکه در گزارش بانک مرکزی بر این موضوع تاکید شده است که از سیاست‌های این بانک در کنترل نقدینگی جواب داده، اما چیزی که در ظاهر دیده میشود این است که تورم همچنان در اقتصاد می‌تازد و مطابق با رابطه‌ای که با نقدینگی دارد، حرکت نکرده است. سوالی که می‌توان مطرح کرد این است که چگونه می‌توان نقدینگی را بدون کنترل تورم، کاهش داد؟
رشد نقدینگی مهمترین عامل بلندمدت افزایش تورم بود
در ماه‌های اخیر تورمی که بر اقتصاد سایه انداخته، حساسیت‌های بسیاری را در میان افکار عمومی ایجاد کرده است. در برخی از تحلیل‌های کارشناسانه به این موضوع اشاره شده است که دولت یازدهم و دوازدهم که یکی از منتقدین جدی به نقدینگی در دولت‌های گذشته را وارد کرد، چرا در زمان سکانداری خود، با این مسئله مبارزه نکرده و نقدینگی در سال‌های اخیر این چنین رشد کرده است؟ سکانداران اقتصادی نیز در پاسخ به این انتقادها بر این باور هستند که سیاست‌های بانک مرکزی در زمینه کنترل نقدینگی که یکی از فاکتورهای مهم در رشد تورم است، به نتیجه رسیده و در سال 97، این حجم از پول‌های سرگردان تنها یک دهم درصد رشد کرده است. اما واقعیت این است که به گفته بسیاری از آگاهان اقتصادی تورم و نقدینگی رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند و اگر یکی از این فاکتورها دچار تغییر شود، دیگری را نیز مشمول تغییرات خواهد کرد. حالا چیزی که اتفاق افتاده این است که تورم هر ماه رشد می‌کند، اما گزارش‌های بانک مرکزی حکایت از این دارد که با سیاست‌هایی از قبیل جلوگیری از استقراض بانک‌ها، تا به صورت قابل توجهی جلوی رشد نقدینگی گرفته شده است. این در حالی است که به گفته بسیاری از آگاهان اقتصادی، افزایش نقدینگی منجر به کاهش تورم نخواهد شد بلکه هر میزان و درصدی که به میزان نقدینگی اضافه شود به همان میزان هم بر تورم تاثیرگذار خواهد بود بنابراین رابطه نقدینگی با تورم یک رابطه مستقیم بوده و یک رابطه معکوس نیست.
هر چند نقدینگی فقط یکی از فاکتورهای موثر در تورم است، اما به نظر می‌رسد اهمیت آن در تورم به قدری است که می‌تواند با تغییراتش تاثیرات قابل توجهی را در تورم ایجاد کند. پنج سال پیش بود که یکی از آگاهان اقتصادی در این زمینه به ایرنا گفت: «افزایش نقدینگی در جامعه به افزایش نرخ تورم به صورت طبیعی دامن می‌زند و این یک رابطه کاملا مستقیم است که هرچه افزایش نقدینگی تشدید شود به همان میزان هم نرخ تورم افزایش می‌یابد.»
فرشاد قاسمعلی، کارشناس مالی و بانکی، نیز در دی ماه سال 96، در قالب یادداشتی به ایرنا گفته بود: « نظریه مقداری پول، همبستگی بلندمدت قوی را میان رشد نقدینگی و تورم پیش‌بینی می‌کند؛ به این معنا که رشد پیوسته و زیاد حجم پول در اقتصاد موجب ایجاد تورم بالا میشود. بر این اساس نیز کنترل حجم پول به عنوان یکی از ابزارهای اصلی سیاست‌های پولی بانک مرکزی به منظور مهار تورم شناخته میشود». هر چند این کارشناس در ادامه اینطور گفت: « رشد نقدینگی هر چند می‌تواند باعث تورم شود ولی این رابطه یک به یک و متناسب نیست. یعنی ممکن است نرخ رشد دو متغیر متفاوت باشد که این به دلیل اجزای رشد نقدینگی (پایه پولی و ضریب فزاینده) بوده است؛ به طوری که هر گاه عامل رشد نقدینگی پایه پولی بوده رشد نقدینگی تاثیر بسزایی بر تورم داشته و هر گاه رشد نقدینگی در اثر رشد ضریب فزاینده بوده تاثیر چندانی بر تورم نداشته است».
وابستگی نقدینگی و تورم در اقتصاد تا جایی مطرح است که چند وقت گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس نیز بر این وابستگی اشاره کرده بود. دهم دی ماه سال 97 بود که مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی اعلام کرد، به طور کلی در خصوص روند فزاینده تورم در تابستان 1397 باید عنوان داشت که دو دسته عوامل بلندمدت و کوتاه‌مدت بر تورم تاثیرگذار بوده‌اند. در میان عوامل بلندمدت، رشد نقدینگی مهمترین عاملی است که باعث افزایش تورم شده و در میان عوامل کوتاه‌مدت نیز نرخ ارز به عنوان مهمترین عامل افزایش نرخ تورم شناخته میشود.
کنترل نقدینگی اتفاق خوبی است و در شرایطی که بسیاری از آگاهان اقتصادی، ریشه بسیاری از گرفتاری‌های جامعه را ناشی از رشد پول‌های سرگردان می‌دانند، بهترین خبر کنترل این حجم از نقدینگی است که در سال‌های اخیر به مرز هشدار رسیده است. اما از آنجایی که رابطه مستقیمی میان تورم و نقدینگی وجود دارد، درست است بگوییم، نقدینگی کنترل شده، اما تورم رشد کرده؟
هر چه که هست، به نظر می‌رسد که در زمینه کنترل نقدینگی، موضوعات وابسته به آن از جمله تورم جامانده است و این سوال را ایجاد کرده که چطور ممکن است جلوی رشد نقدینگی گرفته شود، اما تورم از این قافله جابماند؟
رشد تورم، ناشی از نقدینگی نیست
بهاءالدین حسینی هاشمی - میزان نقدینگی در پایان سال 97، به میزان 23 درصد رشد کرد. این در حالی است که در اواخر سال 96، نقدینگی رشدی 22 درصدی را تجریه کرد. بنابراین تنها یک درصد بر حجم نقدینگی در سال گذشته افزوده شد که این ناشی از سیاست‌های بانک مرکزی در کنترل نقدینگی بود. اگر چه با کنترل نقدینگی، تورم رشد کرد.
اما این رشد تورم ناشی از مسائل اقتصادی و سیاست‌های بانک مرکزی نبود. بلکه به دلیل اینکه ارزش پول ملی در مقابل ارز افت کرد و بسیاری از مسائل دیگر که ریشه غیر اقتصادی داشت، تورم رشد کرد. آنچه که باعث رشد تورم شد، رشد نقدینگی نبود، بلکه به دلیل کاهش تقاضا و رکود تورمی بنگاه‌های اقتصادی، شاهد رشد تورم بودیم که این موضوع ربطی به رشد نقدینگی ندارد. در چنین شرایطی که به دلیل مسائل غیر اقتصادی، تورم رشد کرده، بهترین راهکار این است تا فضای با ثبات اقتصادی ایجاد شود و برای افزایش تولید و عرضه محصولات، اقدام کرد. این بهترین راهکاری است که برای کنتر ل تورم می‌توان ارائه کرد. البته برای دستیابی به این هدف باید تا از بین رفتن تحریم‌ها صبر کرد و در حوزه واردات کالاها فعالیت کرد تا قیمت کالاها به دلیل کمبود عرضه، افزایش نیابد.
به نظر می‌رسد بانک مرکزی در زمینه کنترل نقدینگی عملکرد خوبی داشته و با سیاست‌های مناسب موفق شده تا نقدینگی را کنترل کند. برای کنترل نقدینگی، بانک مرکزی تا حدی توانسته بخش خصوصی را در زمینه استفاده از منابع بانکی به یک نظم برساند. از سوی دیگر بانک مرکزی از اضافه برداشت بانک‌ها نیز جلوگیری کرده و جلوی رشد نقدینگی را گرفته است.
در این زمینه اقدام دیگری نیز از سوی بانک مرکزی برای کنترل قیمت ارز صورت گرفته و به دلیل تامین ارز، قیمت دلار کاهش یافته است.
سایر اخبار این روزنامه
گزارش همدلی از برخورد خشن ماموران شهرداری با دستفروشان دستفروشان؛ زخمی فقر و قانون
گزارش «همدلی»، از دلایل به نتیجه نرسیدن سیاست‌های بانک مرکزی در زمینه کنترل حجم پول‌های سرگردان که در کنار کاهش نرخ تورم، اتفاق نیفتاده است
به بهانه ابلاغ جدید رسانه‌ای رئیس جمهور موج‌سوار حرفه‌ای رسانه در موج صدا و سیما غرق میشود
اصول‌گرایان از زیادی داوطلبان نامزدی می‌نالند و اصلاحطلبان از تعداد کم آنها تنزل رهبری در اصلاحطلبان
مرتضی مبلغ در گفت‌وگو با «همدلی» مطرح کرد: مشکل جدی اصلاحطلبان برای شرکت در انتخابات
بهترین کار «در این مقطع حساس کنونی» چیست؟
مجلس، تحزب؛ لازم و ملزوم
خودآگاهیِ ایران و عربستان
معصومه یزدانی در گفت و گو با همدلی: کثرت خط قرمزها، معضل ادبیات داستانی کودکان
محسن هجری در گفت‌وگو با همدلی: ادبیات داستانی نباید از الگوی سنتی استفاده کند
