«ابتکار» دلایل تمایل افراد به احتکار خانه را بررسی می‌کند کشف سلاطین خانه‌های خالی

کیمیا نجفی
چه بخواهیم و چه نخواهیم اقتصاد ما بیماری‌ای به نام «سلطان» دارد و به نظر می‌رسد که دوایی برای این درد وجود نداشته، چراکه با حذف اندکی از آنها به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم و این بازی همچنان ادامه دارد. یک روز سلطان سکه به صحنه می‌آید و روز بعد سلطان گوشت خودی نشان می‌دهد و انگار این نمایش تمامی ندارد. اکنون هم که از سلطان خانه‌های خالی رونمایی شده که سوژه‌ای مناسب برای بحث و بررسی رسانه‌ها است.
پایان سلاطین در اقتصاد ایران به یک رویا تبدیل شده است، در این میان افرادی با سرمایه‌های کلانی که در اختیار دارند به دنبال فرصتی هستند تا از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. هنگامی که کشور درگیر بحران، چالش، ابهام و ناکارآمدی باشد این افراد به موقع خود را می‌رسانند و شرایط را آن‏طور که باب میل‌شان است تغییر می‌دهند و حالا چه اهمیتی دارد که در این میان اقتصاد را هم به زوال بکشند، چراکه تنها به دنبال سودی بیشتر در یک آشفته‏بازار هستند و هنگامی که زمینه فراهم شود از هیچ تلاشی دریغ نخواهند کرد. همانطور که قبلا هم اشاره شد اکنون قرعه به نام سلاطین خانه‌های خالی افتاده است تا تیتر خبر رسانه‌ها شود، البته بماند که باید منتظر ظهور بیشتر این سلاطین در بخش‌های مختلف اقتصاد باشیم. اما اکنون دور، دور بازار مسکن بوده و این سلاطین می‌توانند آن‏طور که می‌خواهند در این میدان بتازند. اخیرا زهرا سعیدی‌مبارکه، عضوکمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است که طبق اطلاعات واصله فردی در شهرری صاحب 700 خانه است و مالیات این سرمایه را هم نمی‌پردازد. این ارقام کم نیستند و طبق بررسی‌ها متوجه شدیم در تهران 7 هزار و 500 خانه ساخته شده و فردی در تهران 2 هزار و 500 مسکن ساخته، ولی وارد بازار مسکن نکرده است. انتشار این خبر نظرات متفاوتی را در پی داشت. مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس مسکن با اشاره به احتمال ایجاد جو روانی در بازار مسکن به واسطه اینگونه اخبار به «ابتکار» گفت: پیش آمدن اینگونه مسائل در اقتصاد طیف عظیمی خریدار دارد و انتشار خبرهایی از این قبیل به سرعت شیوع پیدا کرده و پذیرش می‌شود. در این میان گمان می‌کنند که راه‌حل معضلات به وجود آمده پیدا شده است. به نوعی مقصری برای آشفتگی‌ها پیدا می‌کنند و می‌گویند سلاطینی در بازار ارز، خودرو، کالاهای اساسی و .. وجود دارند، بنابراین مشکلات موجود با پیدا شدن این سلاطین حل خواهد شد. این روش ساده‌سازی مسائل است و اینکه آیا چنین افرادی وجود دارد که این حجم واحد مسکونی را دارد یا خیر باید بررسی شود.
وی افزود: حال فرض را بر این بگذاریم که چنین سلطانی وجود دارد، در این میان باید بگویم که مالکیت مسئله‌ای نیست که زیر سوال برود چراکه داشتن خانه فی‌النفسه جرم به حساب نمی‌آید. اگر این حجم از خانه توسط مالک به بازار عرضه شود که نباید بر آن خرده گرفت. اما اگر این‌ خانه‌ها احتکار شده است بحث کاملا متفاوت می‌شود و باید راهکارهایی را درنظر بگیریم تا سوداگری را کاهش دهیم.


این کارشناس مسکن نداشتن هزینه نگهداری از خانه را دلیلی برای افزایش سوداگری دانست و در این‌باره گفت: در ایران نگهداری خانه عملی است بدون عوارض و همچنین بسیار ارزان است. این مسئله را عامه مردم پذیرفته‌اند، به همین دلیل افراد ترغیب می‌شوند خانه‌های بیشتری را نگهداری کنند. حال این نگهداری می‌تواند به عنوان خانه دوم، خانه ویلایی و یا خانه‌های خالی باشد. اگر نگهداری از خانه‌ها دارای هزینه باشد قطعا چنین اتفاقاتی رخ نمی‌دهد.
سلطان‏محمدی به ریشه مشکلات اشاره کرد و گفت: مشکلاتی که ریشه‌های تعریف شده و مشخصی دارند را نمی‌توان با پیدا کردن یک مقصر نادیده گرفت. یک روز می‌گوییم دلالان بازار را آشفته کرده‌اند، روز بعد پای سایت‌های مجازی را به میان می‏کشیم و حالا هم که حرف سلاطین بر سر زبان‌ها می‌افتد، اینگونه حرف‌ها بی‌پایه است و نمی‌توان متکی به آن بود. ریشه مشکلاتی که در حوزه مسکن داریم به دلیل تصمیمات نادرست اقتصادی است که در گذشته اتخاذ کرده‌ایم. ما باید به دنبال این ریشه‌ها باشیم تا بتوانیم مشکلات را کنترل و در نهایت حذف کنیم.
سوداگری بر گرانی دامن می‌زند
حسام عقبایی، نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک و کارشناس مسکن نیز درخصوص انتشار خبر شناسایی سلطان مسکن با ۲۵۰۰ واحد خالی در تهران به «ابتکار» گفت: درخصوص مستند بودن و نبودن این خبر اطلاع چندانی ندارم تا آنجایی که می‌دانم این اطلاعات توسط یک نماینده مجلس مطرح شده است. اما اگر این جریان را بر فرض صحت بگذاریم باید بگویم که در هر صورت احتکار و سوداگری در حوزه مسکن یکی از عواملی است که موج گرانی را دامن می‌زند و بخش عمده گرانی مسکن و اجاره‌بها نتیجه اینگونه سوداگری‌ها و عدم توجه به این مسائل است. من معتقدم که به واسطه مسائل قانونی باید از چنین افعالی که توسط برخی از افراد سرمایه‌دار و بعضا بانک‌ها صورت می‌گیرد جلوگیری شود.
عقبایی به راهکارهایی برای کنترل سوداگری در بازار مسکن اشاره کرد و در این‌باره گفت: بهترین راه نظارت و کنترل در بازار مسکن همین قانون مالیات عایدی بر مسکن و مالیات بر خانه‌های خالی است که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود و باید زیرساخت‌ها و منابع شناسایی آنها مشخص باشد تا دولت بتواند درخصوص‌ وصول مالیات و هزینه کردن آن در راه تنظیم بازار اقدام کند. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که متاسفانه توجه ویژه‌ای در خصوص مالیات بر خانه‌های خالی و یا مالیات عایدی بر سرمایه وجود ندارد و به همین دلیل است که روند سوداگرایانه در بازار مسکن وجود دارد. این درحالی است که قدرت خرید در بازار توسط مصرف‌کنندگان واقعی کاهش پیدا کرده و عمده‌ خریدها توسط سرمایه‌دارانی است که در جهت موج گرانی مسکن گام برمی‌دارند.
این کارشناس مسکن انتشار خبرهای اینچنینی را راهی برای شفاف‌سازی در بخش اقتصاد دانست و بیان کرد: من معتقدم که انتشار این خبر در صورت واقعی بودن نمی‌تواند به بازار مسکن ضربه‌ای وارد کند چراکه در جهت شفاف کردن بازار است. هرقدر که بخش مسکن در ابعاد سوداگری، خانه‌های خالی و سوداگران شفاف‌سازی وجود داشته باشد یقینا می‌توانیم بازار قابل کنترل‌تری داشته باشیم. بنابراین اگر این خبر صحت داشته باشد که نشان دهد در جهت اختلال در نظم بازار مسکن است قاعدتا شفاف‌سازی در این زمینه نهاد‌های مسئول را آگاه می‌کند تا پیگیری لازم را داشته باشند و بانک اطلاعاتی خودشان را قوی‌تر کنند.
عقبایی درخصوص غیرمنطقی بودن این حجم از خانه‌ برای یک فرد گفت: طبق اخبار منتشر شده درباره‌ سلاطین مسکن و تعداد واحدهای مسکونی، ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که این تعداد از واحدهای مسکونی حجم قابل توجهی از مسکن تهران را در بر گرفته است. اما اگر بخواهیم نگاهی واقع‌گرایانه داشته باشیم باید بگوییم که این تعداد برای یک فرد حجم غیرمنطقی بوده که حتما رویکردهای سودجویانه در آن نهفته است.