روزنامه فرهیختگان
1398/04/18
آقای جهانگیری! به این آمارها دقت کنید
مساله ارتباط صنعت با دانشگاه دیگر به یکی از قدیمی‌ترین و تکراری‌ترین موضوعات مرتبط با جامعه دانشگاهی تبدیل شده است؛ مبحثی که هر از گاهی از زبان مسئولان مختلف کشور مطرح میشود و چه مسئولانی که حوزه فعالیت‌شان آموزش عالی است و چه آنهایی که در خارج از این دایره فعالیت می‌کنند، به لزوم توجه و برقراری این ارتباط تاکید داشته و دارند. روز گذشته نیز اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور در نشست روسای دانشگاه‌ها بار دیگر این موضوع را مطرح کرده و گفته است: «اکنون صنعت دست نیاز خود را به سوی دانشگاه‌ها دراز کرده تا برای مسائل و مشکلات آن راهکار ارائه کند و همه دستگاه‌های دولتی باید دست دانشگاه‌ها را به گرمی بفشارند.» این اولین‌بار نیست که دومین فرد اجرایی کشور درباره استفاده از ظرفیت‌های دانشگاهی کشور صحبت می‌کند؛ چراکه او در دی‌ماه سال گذشته در جمع دانشگاهیان گفته بود: «دولت آمادگی و عزم جدی دارد تا از ظرفیت و توان دانشگاه برای حل مشکلات کشور استفاده کند.» و حالا بعد از گذشت 6 ماه از آن زمان، بار دیگر این مقام مسئول به لزوم ارتباط بین صنعت و دانشگاه برای رفع مشکلات و عبور از شرایط فعلی سخن به میان می‌آورد؛ البته این‌بار، دیگر هم‌قطاران جهانگیری نیز درباره ارتباط میان دو این نهاد سخن گفته و حتی آمارهای جالبی از پروژه‌های انجام‌شده میان صنعت و دانشگاه ارائه داده‌اند، به‌طوری که به گفته رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت قراردادهای امضاشده بین دانشگاه و صنعت براساس آمار در سال‌های ۹۲ تا ۹۶، سه‌برابر شده است، اما نکته جالب اینجاست که به اذعان خود این مسئول رقم این قراردادها تنها ۹۵۲ میلیاردتومان است؛ رقمی که با توجه به حجم بالای گردش مالی در حوزه صنعت کشور و همچنین نیاز این بخش، رقم بسیار ناچیزی محسوب میشود.مقوله ارتباط صنعت و دانشگاه و حرف‌های تکراری همیشگی! در جلسه روز گذشته معاون‌اول رئیس‌جمهور با روسای دانشگاه‌ها، محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اما از زاویه دیگری به مساله ارتباط صنعت و دانشگاه نگاه کرده و با بالا خواندن آمار بیکاری میان دانش‌آموختگان دانشگاهی، عدم‌تناسب محصولات دانش‌آموختگان با نیاز بازار کار استان‌ها را یکی از اساسی‌ترین مشکلات امروز کشور عنوان کرد. او همچنین نبود مهارت کافی میان دانشجویان و دانش‌آموزان را از دیگر دلایل رسیدن به شرایط فعلی در حوزه بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی عنوان می‌کند؛ مساله‌ای که با تحقق پیشنهاد مطرح‌شده از سوی رئیس دانشگاه الزهرا شاید بتوان به رفع آن کمی امید داشت؛ او که در همین جلسه راه‌اندازی دبیرخانه مرکزی ارتباط دانشگاه و صنعت را مطرح کرده بود، راه‌اندازی اندیشکده برای کار در حوزه علوم انسانی را نیز از دیگر الزامات رفع مشکل بیکاری دانسته است. نکته قابل‌تامل درباره نشست دیروز صحبت‌های احمد معتمدی، رئیس دانشگاه امیرکبیر است، فردی که ریاست یکی از دانشگاه‌های صنعتی کشور را برعهده دارد و از یکسان بودن شرایط ارتباط صنعت و دانشگاه در دو سال گذشته صحبت کرد. به گفته او هنوز سازوکار لازم برای برقراری ارتباط میان دانشگاه و صنعت شکل نگرفته و همین مساله باعث شده دانشگاه‌های کشور برخلاف دانشگاه‌های دیگر کشورها تقاضامحور نباشند. آن‌طور که احمدی در این نشست مطرح کرده، دانشگاه‌های صنعتی کشور منتظر دریافت نیاز از سوی بخش صنعت هستند و تنها در این صورت دانشگاه‌ها برای رفع مشکلات صنعت فعال خواهند شد.
فنی و مهندسی‌ها؛ بیکارترین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در کنار اظهارنظرهای مطرح‌شده در این نشست و مراسم پیشین و حتی آتی، اگر نگاهی به آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران درخصوص بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی طی 10 سال گذشته داشته باشیم، متوجه می‌شویم که دولت در عمل هیچ تلاشی برای ایجاد ارتباط میان صنعت و دانشگاه نکرده است و همه اظهارنظرها در حد حرف باقی مانده است، چراکه از میان اطلاعات مربوط به بیکاری 21 رشته دانشگاهی که از سوی این مرکز منتشر شده، سیر بیکاری در میان رشته‌های فنی و مهندسی نسبت به سایر گروه‌های آزمایشی شیب تندتری داشته و بسیاری از دانشجویانی که به امید مهندس شدن یا رسیدن به مراکز صنعتی کشور خود را به دانشگاه‌ها رسانده‌اند، در طول 10 سال گذشته در زمره بیکارترین فارغ‌التحصیلان قرار گرفته‌اند. موضوعی که طبیعتا درصورت تحقق وعده‌ها مبنی‌بر ایجاد ارتباط صنعت و دانشگاه، باید وضعیت دیگری به خود می‌گرفت. به‌عبارت دقیق‌تر در سال 87 تنها 117 هزار و 717 نفر از فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی و حرفه‌های مهندسی نتوانسته بودند برای خود شغلی دست و پا کنند که این رقم در سال 96 به 325 هزار و 437 نفر رسیده است؛ یعنی بیکاری در این رشته‌ها 176 درصد رشد داشته است! درحالی که قطعا در همین بازه زمانی 10 ساله نیاز صنایع نیز رشد چشمگیری داشته است و درصورت فراهم بودن زیرساخت‌های لازم قطعا باید به جای وجود رشد بیکاری، شاهد کاهش تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار در این رشته‌ها می‌بودیم. موضوع قابل‌توجه درباره آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار در حوزه بیکاری فارغ‌التحصیلان این است که هرچه بیکاری در رشته‌های فنی و مهندسی و رشته‌هایی که بازار کاری‌شان در حوزه صنعت است، طی 10 سال گذشته بالا رفته؛ اما در حوزه‌های دیگر کاهش چشمگیری یافته است، به‌طور مثال تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار در رشته روزنامه‌نگاری و اطلاع‌رسانی در سال 87، پنج هزار و 306 نفر بوده که این تعداد در سال 96 به سه هزار و 236 نفر رسیده است، یعنی رشد بیکاری در این رشته تنها 63 درصد بوده است. همچنین در ذیل نگاهی به بیکاری در 6 رشته دیگر داریم.
رشد 135 درصدی بیکاری بین فارغ‌التحصیلان رشته بازرگانی فارغ‌التحصیلان این رشته دانشگاهی هم که به تبع جزء نیروهای کار بخش‌های مختلف صنعتی محسوب می‌شوند، طی 10 سال گذشته نه‌تنها نتوانسته‌اند در زمره پرکارترین رشته‌ها قرار بگیرند بلکه بیکاری میان آنها رشد چشمگیری نیز داشته است؛ چراکه براساس آمار در سال 87، تنها 112 هزار و 280 نفر از آنها جزء بیکاران کشور محسوب می‌شدند، اما در سال 96 این تعداد به 264 هزار و 233 نفر رسیده است که با یک حساب سرانگشتی می‌توان به رشد 135 درصدی بیکاری میان فارغ‌التحصیلان این رشته دانشگاهی رسید.
فارغ‌التحصیلان مهندسی و رشد بیکاری 176 درصدی! مهندسی و حرفه‌های مربوط به این رشته که قطعا یکی از مهم‌ترین رشته‌های دانشگاهی مرتبط با صنعت محسوب می‌شوند هم به‌رغم تاکیدات مسئولان مختلف بر لزوم ایجاد ارتباط میان صنعت و دانشگاه رشد بیکاری بالایی را میان فارغ‌التحصیلانش طی 10 سال گذشته تجربه کرده است، به‌طوری که در سال 87 تنها 117 هزار و 717 نفر از فارغ‌التحصیلان این رشته بیکار بوده‌اند، اما این رقم در سال 96 به 325 هزار و 437 نفر رسیده است که نشان از رشد 176 درصدی بیکاری میان آنها دارد. بیکاری میان فارغ‌التحصیلان رشته صنعت 44 درصد رشد کرد تعداد بیکاران رشته صنعت و فرآوری نیز براساس آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار در سال 87 رقم قابل‌توجهی بوده است؛ به‌طوری که در آن سال 12 هزار و 712 نفر از فارغ‌التحصیلان این رشته بیکار بودند و بعد از گذشت 9 سال یعنی در سال 96 این رقم به 18 هزار و 394 نفر رسیده است؛ هرچند بیکاری میان فارغ‌التحصیلان این رشته تنها 44 درصد رشد داشته است، اما قطعا با توجه به دربرگیری طیف بالایی از رشته‌های صنعتی، این آمار نشان‌دهنده عدم‌وجود ارتباط میان بخش‌های صنعتی با جامعه دانشگاهی کشور است.
رشد 368 درصدی بیکاری بین فارغ‌التحصیلان معماری! معماری و ساختمان‌سازی نیز که در مقطعی یکی از پرطرفدار‌ترین رشته‌های دانشگاهی محسوب می‌شد، این روزها حال خوشی ندارد و به‌رغم وجود ظرفیت بالا برای اشتغالزایی فارغ‌التحصیلان این رشته، بیکاری در آنها هم طی 9 سال گذشته رشد کرده است، چراکه در سال 87 تنها 37 هزار و 915 نفر از فارغ‌التحصیلان این رشته در دایره بیکاران تعریف می‌شدند، اما تا 2 سال گذشته 177 هزار و ۲۶۶ نفر از آنها بیکار بودند و نمی‌توانستند از طریق مدرک دانشگاهی‌شان برای خود کسب درآمد داشته باشند و این بدان معنی است که بیکاری در این رشته 368 درصد رشد کرده است. بیکاری در فارغ‌التحصیلان کشاورزی 77 درصد رشد کرده است وضعیت اشتغال میان فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی و جنگلداری هرچند اوضاع خوبی ندارد، اما به نسبت برخی رشته‌ها مانند معماری، شرایط بهتری دارد. درحقیقت در سال 87 تنها 29 هزار و 883 نفر از کسانی که در رشته‌های مختلف کشاورزی فارغ‌التحصیل شده بودند، نتوانستند برای خود شغلی فراهم کنند، اما این میزان در سال 96 به 52 هزار و 554 نفر رسیده است؛ یعنی میان این قشر از فارغ‌التحصیلان نیز بیکاری رشد 77 درصدی داشته است، اما باز هم می‌توان گفت وضعیت بهتری نسبت به سایر رشته‌های مرتبط با صنعت دارد.
رشد ۶۳ درصدی بیکاری میان فارغ‌التحصیلان علوم ارتباطات نکته قابل‌تامل درباره بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی این است که به‌رغم بالا بودن این رقم بین رشته‌های صنعتی، اما وضعیت در برخی رشته‌ها مانند علوم ارتباطات و اطلاع‌رسانی بسیار بهتر بوده تا جایی که می‌توان گفت تقریبا اکثر دانشجویانی که در این رشته تحصیل می‌کنند، می‌توانند در آینده برای خود شغلی فراهم کنند، به‌طوری که سال 87، پنج هزار و 306 نفر از فارغ‌التحصیلان این رشته بدون شغل بوده که این تعداد در سال 96 به سه هزار و ۲۳۴ نفر رسیده است، یعنی رشد بیکاری در این رشته تنها 63 درصد بوده است.
