روزنامه خراسان

روایت آماری از بزرگ ترین زمین خوار ایران

گروه اندیشه - هنگامی که رضاخان در آبان‌ماه سال 1304 و در پی تصویب ماده واحده انقراض قاجاریه توسط مجلس شورای ملی، به رضاشاه تبدیل شد، ملک و املاکی نداشت و حتی در خانه‌ای اجاره‌ای زندگی می‌کرد. با این حال، حدود 16 سال بعد، در شهریور ماه سال 1320، وقتی چمدانش را می‌بست تا از تهران بگریزد و به دست نیروهای شوروی نیفتد، بزرگ ترین مالک ایران محسوب می‌شد. او در دوران سلطنت خود، بیش از هر چیز به جمع‌آوری و غصب ملک و املاک علاقه داشت و اگر بخواهیم در مقام قیاس برآییم، ملک و املاک برای رضاشاه به منزله علاقه به عیاشی و زنبارگی در پسرش، محمدرضا پهلوی بود.
تا هنگامی که رضاشاه در ایران بود و پنجه‌های دیکتاتوری، گلوی مردم را می‌فشرد و آزادیخواهان در گوشه زندان یا تبعید، می‌پوسیدند یا با آمپول هوای پزشک احمدی، دار فانی را وداع می‌گفتند، هیچ کس جرئت نداشت درباره عملکرد پهلوی اول در عرصه غصب اراضی، سخنی به میان بیاورد.
رعب و وحشتی که او بر جامعه حاکم کرده‌بود، برای هیچ‌کس، مجال اعتراض باقی نمی‌گذاشت. اما با فرار او در شهریور 1320، رازهای مگو، عیان و ناگفته‌ها و اسناد شگفت‌آوری درباره ابعاد زمین‌خواری و تصرفات غاصبانه رضاشاه، برملا شد.
تمام اراضی ،جزو املاک من است!


یکی از روش‌هایی که رضاشاه برای غصب املاک به کار می‌بست، حفر چاه در اراضی مرغوب بود. گروهی از نظامیان او مأموریت داشتند که موقعیت املاک ارزشمند را به وی اطلاع دهند.
 شاه بلافاصله دستور می‌دادکه بررسی شود آیا آن ملک صاحب دارد یا نه؟ اگر صاحب می‌داشت، دستور می‌داد در ملک چاهی حفر کنند و اگر چاه به آب می‌رسید، طی دستوری، فرمان ثبت ملک به نام خودش را صادر می‌کرد و می‌گفت: «اراضی جزو املاک است و معنی این کلمه این است که تمام اراضی از آن من است و مالک، شاه است[!]» به این ترتیب، مالک بخت برگشته مجبور بود با قیمتی بسیار نازل، تن به فروش زمین دهد. بعد از شهریور 1320، روزنامه «داد» در گزارشی تفصیلی درباره زمین‌خوارگی رضاشاه نوشت: «دولت در شهرستان گرگان، 125 پارچه قریه و قصبه مهم که اغلب آن قرای شش دانگی بوده، داشته[است]. وزیر دارایی وقت، مثل این که از کیسه‌ فتوت خودش بخشش می‌کند، تمام این 125 پارچه خالصه‌ دولت را فقط و فقط در مقابل هفتاد و پنج هزار تومان به شاه سابق (رضا‌شاه) انتقال داده که تنها سه دانگ قصبه‌ مهم کردکوی و مزارع تابعه‌ آن که از جمله‌ 125 پارچه مورد انتقال بود، بیش از 225 هزار تومان، یعنی سه برابر وجهی که برای 125 پارچه داده شده، ارزش داشته است.»
هجوم به املاک دولتی
پهلوی اول، تنها به انحصار مالکیت زمین فکر نمی‌کرد؛ او به انحصار کشاورزی و محصولات آن نیز می‌اندیشید. به عنوان نمونه، به بهانه از بین بردن مالاریا، انحصار کشت برنج در لنجان اصفهان را از آن خود کرد. رضاشاه به دنبال مصادره خالصجات دولتی هم بود. در سال 1310 و پس از آن، با تصویب صوری چند قانون در مجلس شورای ملی فرمایشی، دست پهلوی در غارت منابع بیت‌المال بیشتر باز شد: «در مهرماه 1310، قانون مستغلات انتقالی و خالصه؛ در دی ‌ماه 1312 ش قانون فروش خالصات؛ در فروردین 1316 قانون مربوط به خالصات خوزستان و در آبان ماه 1316، قانون فروش خالصات اطراف تهران به تصویب رسید و به مرحله‌ اجرا گذاشته شد.»
ارقام شگفت آور تصاحب ها
اسنادی که در دوران سلطنت رضاشاه به نام او صادر شد، در سال 1320، به رقم شگفت‌آور 44 هزار سند رسید و آمار رعایایی که مانند بردگان روی زمین‌های پهلوی اول کار می‌کردند و جرئت نفس کشیدن هم نداشتند، از مرز 254 هزار و 585 نفر گذشت؛ افراد بخت‌برگشته‌ای که بخش مهمی از درآمد سالانه آن ها به جیب رضاشاه می‌رفت و مبدل به بخشی از سرمایه سرسام‌آور سالانه او می‌شد. گزارش‌هایی که پس از فرار وی در شهریور 1320 به دست آمد، نشان می‌داد که او سالانه حدود 65 میلیون دلار را در حساب خودش، نزد یکی از بانک‌های لندن، سپرده‌گذاری می‌کرد. افزون بر این، مؤید احمدی، یکی از وکلای دوره سیزدهم مجلس شورای ملی، در گزارش مفصل خود به مجلس، با اسناد معتبر نشان داد که رضاشاه، طی دوران سلطنتش، هر سال مبلغ 12 هزار لیره استرلینگ از شرکت نفت انگلیس و ایران، بابت عبور لوله‌های نفت از اراضی متعلق به وی در خوزستان، دریافت می‌کرده است. پهلوی اول که هنگام تصاحب سلطنت، آهی در بساط نداشت، هنگام فرار از ایران، مالک دو هزار و 167 روستا در سراسر ایران بود؛ روستاهایی که از نظر جایگاه و اراضی زراعی، در بهترین نقاط کشور قرار داشت.
منابع:
محمود طلوعی، پدر و پسر، ناگفته‌ها از زندگی در روزگار پهلوی‌ها، نشر علم، تهران 1372
نعمت‌ا... قاضی (شکیب)، علل سقوط حکومت رضا‌شاه، نشر آثار، تهران 1372
گذشته چراغ راه آینده است، پژوهش از جامی، ققنوس، تهران 1377
جهانگیر آموزگار، فراز و فرود خاندان پهلوی، ترجمه‌ اردشیر لطفیان، مرکز ترجمه و نشر کتاب، تهران 1376
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اخبار ویژه (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
روایت آماری از بزرگ ترین زمین خوار ایران واکنش چریک پیر اصلاحات به ایده حجاریان آخرین خبر، حامی رسانه ای شرکت های خلاق آیت ا... جوادی آملی: فردوسی ایران اسلامی را در سایه توحید و ولایت زنده نگه داشت ماجرای ادعای انحلال «جمنا» و فعالیت «شاجا» «گریس» بهانه هدف «کشتی ارواح» دزدان دریایی جبل الطارق بهت زدگان! پژو ۳۰۱ با فرمول ایرانی مسیر دلار پس از گشایش جدید نوکیسه مثل «مهرافزون» شناگر ماهر مثل «مهری» قدیمی‌ترین‌جنگل‌کره زمین، ایرانی ماند راز عشق خیابانی یک زن در کنج زندان اجاره خواستگار برای کسب آبـرو!