روزنامه همدلی
1398/04/12
اروپا برای انصراف ایران از فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای شلخته عمل می‌کند مکرون در نقش پلیس خوب
همدلی| امیر حسین متحیر: انتشار خبر پیشی گرفتن ایران از ذخیره 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده، بازتاب بسیاری در غرب داشت. اروپا و آمریکا در واکنشی قابل پیش‌بینی، حتی ایران را تهدید کردند در صورت اصرار به این کار، باید تحریم‌های جدیدی را تحمل کند. از جمله انگلیس که اعلام کرد؛ از افزایش میزان ذخیره اورانیوم غنی شده در ایران عمیقاً نگران است و فوراً اقدام بعدی را بررسی می‌کند. رایزنی و مذاکره با آلمان و فرانسه به عنوان شرکای اروپایی ایران در برجام، در دستور کار دولت‌مردان انگلیسی قرار گرفت تا «فوراً» نسبت به اتخاذ سیاست جدید خود در خصوص کاهش تعهدات برجامی ایران، اقدام کند.با دیپلماسی اجازه نمی‌دهیم
پیش از این تصمیم جرمی هانت، وزیر امور خارجه انگلیس، نگرانی عمیق خود و کشورش را از عبور ذخایر اورانیوم غنی شده ایران از سقف تعیین شده در متن توافق برجام، ابراز کرده بود. با این حال جرمی هانت گفته است: «انگلیس به توافق هسته‌ای با ایران پایبند می‌ماند. همچنین از همه ابزارهای دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها در منطقه استفاده می‌کند.» او در خواسته‌ای مداخله‌جویانه و بی‌تفاوت نسبت به اینکه آمریکا و اروپا در ایفای نقش خود در برجام ضعیف عمل کرده‌اند، خودداری ایران را از هرگونه اقدامی که با متن برجام در مغایرت باشد، خواستار شد.
وزیر امور خارجه انگلیس که در مصاحبه با «اسکای‌نیوز» تاکید کرده بود که اگر ایران از برجام خارج شود، انگلیس نیز از آن خارج خواهد شد. پیش‌تر هم در گفت‌وگو با یک رسانه صهیونیستی گفته بود؛ در صورتی که ایران به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای پایبند نباشد، برایش تبعاتی به همراه خواهد داشت.
او علاقه‌مندی خودش در خصوص اینکه «ایران، غیرهسته‌ای باقی بماند» را مطرح کرده است؛ اما در خصوص اینکه ایران در واکنش به انفعال اروپا در کارآمدسازی برجام و نیز خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق هسته‌ای، تعهدات خود در برجام را کاهش داده است، عکس‌العملی نشان نداد.
دفتر نخست‌وزیر انگلیس هم در واکنش به این موضوع اعلام کرد: «همواره به روشنی گفته‌ایم که تعهد ما به برجام به پایبندی کامل ایران به مفاد این توافق بستگی دارد و ما از آنها می‌خواهیم تصمیم‌شان را لغو کنند.»
در این اعلام موضع هم در خصوص پایبندی چندساله ایران به مفاد برجام بدون اینکه اقدام مناسبی از سوی شرکای خود در برجام مشاهده کند، اشاره‌ای نشده است.
به هر حال انگلیس در تماس با دیگر کشورهای اروپایی عضو برجام خواست تا گام‌های بعدی را بررسی کند. گام‌هایی که در سخنان سیاست‌مآبانه، «ذیل توافق هسته‌ای» توصیف شده‌اند.
با این حال انگلیس احتمال واکنش نظامی علیه ایران را رد کرده است. وزیر امور خارجه این کشور اطلاع داده است: «در صورت اقدام نظامی آمریکا علیه ایران، لندن با واشنگتن همراهی نمی‌کند.» اقدامی که از سوی کارشناسان سیاست بین‌الملل رد شده و ایران حتی به طرح آن در خلال گفت‌وگوهای غیررسمی، واکنش‌های سختی نشان داده است.
دست انداختن یانکی‌ها
کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای که به نظر تند می‌نماید و حاکی از عصبانیت تصمیم‌گیران سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا از اقدام ایران در افزایش ذخیره بیش 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده است، بر احیای سیاست غنی‌سازی صفر در برابر ایران تاکید کرد. کاخ سفید بر این اساس به سیاست فشار حداکثری خود ادامه می‌دهد تا ایران در سیاست هسته‌ای فعلی خود تجدید نظر کند و به تعهدات خود در متن برجام پایبند بماند. در حالی این خواسته مطرح میشود که آمریکا علاوه بر اینکه هیچ‌گاه به صورت کامل تعهدات برجامی خود را انجام نداده بود؛ بلکه سال گذشته از آن خارج شد. از توافقی که در هماهنگی و همراهی دولت قبلی آمریکا تدوین شده بود.
در بخشی از متن بیانیه کاخ سفید در واکنش به اقدام هسته‌ای و برجامی ایران، آمده است: «این اشتباه بود که در چارچوب توافق هسته‌ای ایران، به ایران اجازه غنی‌سازی در هرگونه سطحی داده شود. شکی نیست که حتی پیش از آن که توافق حاصل شود، ایران مفاد آن را نقض می‌کرد. ما باید استاندارد قدیمی غنی‌سازی صفر برای جلوگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای را در قبال ایران احیا کنیم. آمریکا و متحدانش هرگز اجازه نخواهند داد که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.»
در حالی این بیانیه از تلاش آمریکا و متحدانش برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نام برده است که ایران، بارها خود را از این اتهام مبرا دانسته و حتی با استناد به استفتای مقام معظم رهبری به عنوان بالاترین مرجع دینی ایران، استفاده از سلاح‌های اتمی از منظر دین حرام است و ایران به عنوان نظامی دینی، به خود حق استفاده از سلاح هسته‌ای را نمی‌دهد.
وزارت امور خارجه آمریکا هم در اقدامی موازی با کاخ سفید، دست به انتشار بیانیه دیگری زد و در آن گفت: «هیچ توافق هسته‌ای هرگز نباید به ایران اجازه غنی‌سازی در هر حدی را بدهد. شورای امنیت سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۶ میلادی به بعد شش قطعنامه تصویب کرد که ایران را به تعلیق همه فعالیت‌های غنی‌سازی و بازیافت ملزم کرد. این در آن زمان یک استاندارد درست بود، الان هم یک استاندارد درست است.»
دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به بیانیه‌های آمریکایی (مشخصاً بیانیه کاخ سفید) کوتاه‌ترین و در عین حال بهترین جواب را داد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در صفحه شخصی خود در توئیتر واژه «جدی؟» را نوشت تا با این کار هم ساعت‌ها تلاش و فکر کاخ سفید در نوشتن بیانیه را به باد هوا دهد و هم اینکه به تمسخر اظهار نظر آمریکا در خصوص اتفاقی در برجام بپردازد که بیش از یک سال قبل از آن خارج شده‌اند. «جدی؟» از این پس جای ویژه‌ای در ادبیات سیاسی کشورها خواهد داشت تا با استفاده از آن به ادعاهای کذب و نیز گفته‌ّهای ناشی از بی‌مسئولیتی و بی‌تعهدی در دنیای سیاست و دیپلماسی، پاسخ داده شود.
گزینه مذاکره همچنان روی میز آمریکا
البته این بیانیه‌ها تنها واکنش‌های کاخ سفید به افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده در ایران نبود. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا که در نمایش رفتارهای پوپولیستی، نمونه‌ای بی‌رقیب در آمریکاست، گفت: «ایران دارد با آتش بازی می‌کند». مفهوم ساطع‌شده از عبارت «بازی با آتش» در ادبیات سیاست خارجی، تهدید به واکنش‌های سخت از نوع درگیری‌های نظامی است؛ اما از آنجا که ترامپ تعادلی در گفته‌های خود برقرار نمی‌کند، از امیدواری رسیدن روزی می‌گوید که ایران با بازگشت به میز مذاکره اعلام کند؛ آماده توافق با آمریکا است. امری که از نظر ایران بارها رد شده و حتی رهبر انقلاب آن را غیرممکن دانسته است.
رابطه تحریم و افزایش ذخیره اورانیوم‌غنی شده
کش و قوس‌ها در تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی خود، اکثر تحولات بین‌المللی را به حاشیه رانده است. همانطور که پیش‌تر گفتیم، انگلیس بیشترین واکنش را به این تصمیم گرفته است. هر چند اروپا با برگزاری کمیسیون مشترک دوازدهم برجام، از اینستکس دلخواه خود رونمایی و ایران را تشویق کرد تا زمان بهبود اوضاع، تصمیمی برای اقدامات بعدی اتخاذ نکند. در آخرین اقدام، اتحادیه اروپا هم در واکنش به ایران برای افزایش اورانیوم غنی شده، توصیه کرده تا ایران از از گام‌های بیشتری که منجر به تضعیف برجام میشود، پرهیز کند. باز هم در این توصیه‌ها از ناکافی بودن فعالیت‌های برجامی اروپا و نیز خروج آمریکا از این توافق مهم هسته‌ای، هیچ نشانه‌ای دیده نمی‌شود و در اروپا کسی نیست که به خود اروپا یا آمریکا در خصوص برجام، توصیه کارساز ارائه کند. زیرا آن‌چنان که میخائیل اولیانوف، دیپلمات ارشد روسیه گفته است: «افزایش ذخایر اورانیوم ایران نتیجه اعمال تحریم‌های آمریکاست.»
نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین (پایتخت اتریش) همچنین گفته است: «افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده در ایران، نقض برجام نیست، هرچند انحراف از تعهدات داوطلبانه تهران است.»
وزیر امور خارجه کشورمان هم به این موضوع تاکید دارد و با پافشاری روی این اصل که «برجام را نقض نکرده‌ایم» گفته است: «ضمن محفوظ بودن حقوقمان، به کشورهای E3+2 چند هفته فرصت دادیم. ما پس از ۶۰ روز نهایتاً دست به اقدام زدیم. به محض آن که کشورهای اروپایی به تعهدات خود عمل کنند، ایران متقابلاً اقدامات معکوس به عمل خواهد آورد.»
آتش‌بیاران معرکه
اقدام اخیر ایران، واکنش‌های پرشمار دیگری را در پی داشته است. از جمله اینکه عادل الجبیر، وزیر مشاور خارجی عربستان که کشورش ایران را رقیب شماره یک خود در منطقه می‌داند، از جامعه بین‌الملل خواست تا فشار حداکثری بر ایران وارد کند تا به توافق هسته‌ای پایبند بماند. شاید منظور این چهره جنجالی سیاست خارجی عربستان سعودی، همان اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران باشد.
نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی هم از کشورهای اروپایی درخواست کرد تا تحریم‌هایی را علیه ایران به دلیل عبور از میزان مجاز غنی‌سازی اورانیم ذیل برجام، اعمال کنند.
تحریم‌هایی که روز گذشته از زبان مقامات انگلیسی هم عنوان شدند و حتی از فرصت 65 روزه ایران برای بازگشت به برجام مانند آنچه پیش از 18 اردیبهشت امسال در آن قرار داشت، سخن به میان آمد که در صورت عدم تحقق، تحریم‌های هسته‌ای اروپا علیه ایران بازخواهند شد.
اما تهدید تحریم از آنجا کارساز نیست که رحمانی‌فضلی، وزیر کشور از دپوی ۵میلیون تن کالای اساسی در بنادر ایران خبر داد که به معنای استمرار قدرت فعلی بازار در تامین نیازهای ایران است.
ماموریت دوجانبه برای امانوئل
اروپا در فعالیت دیگر خود، با دانستن اینکه ایرانی‌ها به تهدید تحریم واکنشی نشان نمی‌دهند و اعتنایی به آن نمی‌کنند، دیپلماسی را در دستور کار قرار داده است. هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، ندرو موریسون، معاون وزارت خارجه بریتانیا در امور خاورمیانه، مانوئل بن، مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور فرانسه و هلگا اشمید، معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از بلندپایه‌ترین مقامات سیاسی شرکای اروپایی ایران در برجام بودند که گفت‌وگوهایی با مسئولین سیاست خارجی ایران در حوزه برجام و کاهش تعهدات برجامی ایران انجام دادند. همچنین نشست فوق‌العاده دوازدهمین کمیسیون مشترک برجام در وین به خواست اروپاییها برگزار شد تا در این مشوق‌هایی به ایران برای صرف‌نظر کردن از تصمیم برجامی خود بگیرد. حالا فرانسه که دیگر کشور قدرتمند اروپایی حاضر در برجام است، برای آنکه فعالیت دیپلماتیک خود را در این زمینه تقویت کند، قصد دارد برنامه سفر رئیس جمهور مکرون به تهران را محقق کند. این تصمیم در پی اظهار نظر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا رسانه‌ای شده است که در آن از علاقه‌مندی مکرون به سفر به تهران، خبر داده بود.
رئیس جمهور فرانسه در پایان اجلاس گروه ۲۰ در اوساکای ژاپن در جمع خبرنگاران به موضوع ایران اشاره کرد و گفت: شرایط حساس اغلب به ایجاد تنش منتهی میشود که در کوتاه‌مدت می‌تواند نتیجه به‌دست آمده آن را تهدید کند، بنابراین نقشی که فرانسه در چنین شرایطی ایفا می‌کند، دقیقاً ایجاد شرایطی برای کاهش تنش است.
حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم کاخ الیزه، چه زمانی چمدان‌های رئیس جمهور جوان فرانسه برای سفر به ایران را می‌بندد، سفری که پیش از اعلام خبر اقدام ایران در افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده، برنامه‌ریزی و رسانه‌ای شده بود.
فرانسه که در جریان مذاکرات برجام، نقش پلیس بد را بازی می‌کرد، حالا آماده است نقش پلیس خوب برای حفظ برجام را ایفا کند.
سایر اخبار این روزنامه
فراز و فرودهای لیبرالیزم در ایران در گفت‌وگو با مصطفی مهرآیین: لیبرالیزم در ایران شوخی است
همدلی موضوع فروش مو از سوی بسیاری زنان برای تامین مخارج زندگی را بررسی می‌کند تیغ فقر بر گیسوان زنان
اروپا برای انصراف ایران از فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای شلخته عمل می‌کند مکرون در نقش پلیس خوب
برکناری مدیرکل زندان‌های استان تهران واکنش به یک قتل
بهرام امیر احمدیان در گفت و گو با همدلی: اروپاییها منافع‌شان را فدای ایران نمی‌کنند
اژدهای هفت سری که خبرنگاران را می‌بلعد
نفت در چنگالِ سیاست و سیاسیون
چرا خاورمیانه این‌قدر مهم است؟
تاثیر با تاخیر و سناریوهای ناشناخته پیش روی ایران
فاطمه راکعی در گفت و گو با همدلی: امکان تخطئه اصلاحات صفر است
