دليل «نه گفتن» مردم به انتخابات

آرمان - محمدحسین لطف‌الهی: نگاه اصولگرایان به انتخابات به عنوان راهی برای انتخاب راه و روش اداره کشور و اشخاص حاکم بر سرنوشت مردم در جامعه همواره نگاهی خاص بوده است. در همین راستا نیز شائبه‌هایی درباره برخورداری از شرایط برابر با اصلاح‌طلبان وجود داشته است و برخی برای توضیح چگونگی شرکت این جریان در انتخابات از واژه دوپینگ استفاده کرده‌اند که استفاده از ابزارهای عمومی نظیر صداوسیما و کنار زدن رقیب از آن جمله است و در مجموع از هر راهی تلاش می‌کنند به عنوان تنها جریان حاضر در انتخابات، جریان پیروز لقب بگیرند. روز گذشته سیدحسین نقوی حسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در این خصوص به تابناک گفت: «طبیعی است که مردم به اصولگر‌ایان رأی بدهند، چون اگر به اصولگرایان رأی ندهند، به چه کسی می‌خواهند رأی بدهند؟ باید به اصولگرا‌ها رأی بدهند». او دلیل اظهارات خود را نیز اینگونه توصیف می‌کند که اصلاح‌طلبان عملکرد موفقی نداشتند و در نتیجه تنها گزینه باقی مانده برای مردم اصولگرایان هستند. این نگاه اما بر اساس آمارهای موجود در انتخابات‌های چند دوره اخیر چندان اعتباری ندارد؛ چرا که در چهار انتخابات اخیر در کشور رفتار مردم و رأی آن‌ها نه رأی ایجابی برای جریان اعتدالگرایی و اصلاح‌طلبان شناخته نشده، بلکه رأیی سلبی علیه جریان اصولگرایی بوده و با توجه به متر و معیارهای این جریان سیاسی، بعید است مشکل مردم با آن‌ها حل شده باشد.
چرا مردم به اصولگرایان «نه» می‌گویند؟
انتخابات سال 1392 در حالی برگزار شد که وقایع دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، فضای سیاسی کشور را متشنج کرده و جو خاصی را در میان مردم ایجاد کرده بود. در این شرایط با توجه به شرایط سخت کشور و نیاز به گذر از آن فضا، رهبران سیاسی از جمله آیت‌ا... هاشمی و رئیس دولت اصلاحات از مردم درخواست کردند که به کاندیدایی اعتدالگرا رأی دهند و این ائتلاف میان اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان به انتخاب حسن روحانی انجامید. چندی بعد انتخابات دور دهم مجلس شورای اسلامی برگزار شد و مردم با رأی دادن به لیستی واحد، که بسیاری از کاندیداها برای جامعه ناشناخته بودند، مانع از ورود سردمداران اصولگرایی به مجلس شدند؛ آن هم در حالی که در بسیاری از حوزه‌های انتخابیه به دلایل گوناگون عملاً کاندیدای اصلاح‌طلبی وجود نداشت. در انتخابات‌های ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی شهر و روستا در سال 96 نیز همین سناریوها تکرار شد تا اصولگرایان چهارباره در انتخابات‌ها شکستی سنگین را تجربه کنند. پس از این وقایع این جریان تلاش دارد که با اتخاذ رویکردی مشابه و سلبی نسبت به عملکرد اصلاح‌طلبان خود را به رأس دستگاه‌های انتخابی کشور بازگرداند، اما این خیال بدون در نظر گرفتن دلایل نه گفتن مردم به اصولگرایان ممکن نخواهد شد. یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر باعث مخالفت مردم با جریان اصولگرایی بوده، نگاه تندروانه این جریان به سیاست خارجی و اتخاذ سیاست‌های تنش زا به جای سیاست‌های تنش‌زداست. عدم تمایل مردم ایران به ورود به جنگ با قدرت‌های جهانی و تمایل به آرامش و سیاست خارجی تنش زدا باعث شده است که حتی اصولگرایان تلاش کنند در مقاطعی نظرات خود را پنهان کنند تا بتوانند آرای مردم را به خود جلب کنند. اوج این جریان را در سال 96 و در میان کاندیداهای اصولگرای موجود شاهد بودیم که به رغم وجود سه کاندیدای اصولگرا در عرصه انتخابات، هیچ کدام از آن‌ها به موضع‌گیری مستقیم علیه برجام برنخاست. مسأله دیگری نیز که همواره برای مردم اهمیت داشته اما اصولگرایان توجهی به آن ندارند، نسبت این جریان با آزادی‌های مشروع و دموکراسی خواهی است. نشریه پرتو سخن، ارگان نزدیکان آیت‌ا... مصباح یزدی در هفتم دی ماه سال 1384 به نقل از این رهبر جریان اصولگرایی می‌نویسد: «در حکومت اسلامی رای مردم هیچ اعتبار شرعی و قانونی ندارد نه در اصل انتخاب نوع نظام سیاسی کشورشان و نه در اعتبار قانون اساسی و نه در انتخاب ریاست جمهوری و انتخاب خبرگان و رهبری ملاک اعتبار قانونی تنها یک چیز است و آن رضایت ولایت فقیه است. اگر در جمهوری اسلامی تا کنون سخن از انتخابات بوده است، صرفا به این دلیل است که ولی فقیه مصلحت دیده است فعلا انتخابات باشد و نظر مردم هم گرفته شود».
اصولگرایی بدون دوپینگ


از انتخابات مجلس هفتم به این سو، پیروزی جریان اصولگرایی در انتخابات همواره منوط به تصمیمات رقیب بوده است. این رویه تا انتخابات مجلس نهم ادامه داشت و در نهایت با کاهش محسوس مشارکت در انتخابات مجلس نهم، منتخبان با آرای بسیار اندک به مجلس راه یافتند. در انتخابات مجلس دهم این رویه با حضور دولتی اعتدالگرا کمرنگ‌تر شد و اصلاح‌طلبان با ارائه فراخوان و لیست یکپارچه، موفق به پیروزی در انتخابات شدند. به طور کلی مسأله این است که شاید مردم از عملکرد اصلاح‌طلبان راضی نباشند و راضی به حضور در انتخابات نشوند اما مشکل آن‌ها با اصولگرایان ریشه‌ای است و ریزش آرا در سبد رأی اصلاح‌طلبان به رشد آرا در سبد رأی اصولگرایان منجر نمی‌شود.
چرخش قدرت یا الیگارشی؟
نقوی حسینی در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد که وقتی اصلاح‌طلبان موفق نشوند، مردم رأی خود را به اصولگرا‌ها می‌دهند و زمانی هم که اصولگرایان موفق نیستند، رأی‌ها به سمت اصلاح‌طلبان می‌رود و این پروسه همچنان ادامه خواهد داشت و انتقال قدرت در جناح‌ها تکرار می‌شود، که البته در همه جای دنیا نیز به همین صورت است. این اظهارات که به منظور تحسین چرخش قدرت است اما چندان دقیق نیست و چرخش قدرت میان افرادی خاص از دو جناح مشخص را چرخش قدرت نمی‌گویند.