«همدلی»، از ماجرای ورود حوزه علمیه قزوین به فعالیت‌های تجاری گزارش می‌دهد «حوزه» سرگرم اقتصاد جامعه درگیر فقر فرهنگی

همدلی| گروه اقتصادی، فاطمه آقایی‌فرد: «حوزه علمیه قزوین، شرکت واردات فولاد تاسیس کرده است.»، این جمله، توئیت یکی از کاربران است که این‌روزها در فضای مجازی ترند شده است.
ماجرا از این قرار است که خبرنگار یکی از رسانه‌ها که در توییتر با اکانت شاهرخ ابراهیمی، فعالیت می‌کند، ظاهرا به آگهی تاسیس شرکتی برخورد کرده که در آن به موضوع تاسیس شرکت واردات انواع فولادهای آلیاژی با مشارکت موسسه مدیریت حوزه علمیه قزوین اشاره شده؛ در توضیح این آگهی این‌طور آمده است: «شرکت بیدستان کالای استیل، از سال 1383 تاسیس شده و موضوع تاسیس این شرکت، واردات انواع فولادهای آلیاژی است.
این شرکت در سال گذشته نیز در چند نوبت از ارز نیمایی استفاده کرده. اعضای هیات مدیران این شرکت، نمایندگانی از سمت موسسه حوزه علمیه قزوین، شرکت تولیدی الکل و مواد غذایی بیدستان و شرکت گسترش صنایع چاپ و بسته‌بندی البرز صنعت هستند و توسط نمایندگانی از این‌ها مدیریت می‌شود.» حالا چند روزی می‌شود که این توییت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود.
اما آن‌چه که باعث تعجب عده زیادی از کاربران شده، تاسیس شرکتی برای فعالیت‌های تجاری نیست، بلکه، این خبر برای همه افرادی که پیگیر اخبار اقتصادی هستند، سوالاتی از این قبیل ایجاد کرده که واردات فولادهای آلیاژی و عرضه آن‌ها در سطح کشور، چه ربطی به حوزه‌های علمیه دارد؟ یعنی وقتی نام حوزه علمیه به عنوان یکی از نهادهای فعال در زمینه تجاری ذکر می‌شود، باید پرسید که آیا وجود توجیه اقتصادی کافیست تا در جاهایی مانند حوزه علمیه، به تجارت پرداخت؟ از حجم بالای واکنش‌ها به این توییت، می‌توان به خوبی فهمید که خبر ذهن بسیاری از مردم را مشغول کرده است؛ «حوزه‌های علمیه چرا باید مشغول کارهای اقتصادی باشند؟»، «این چه وضعی است که در قزوین به راه افتاده؟»، «حوزه علمیه قزوین شرکت واردات فولاد تاسیس می‌کند، به گفته فرمانده نیروی هوایی ارتش، نیروی هوایی در ساختن مسجد پیشتاز است، طبق آمار بانک مرکزی، یک موسسه خیریه، میلیون‌ها دلار ارز دولتی گرفته!». هر چند برخی از اظهارنظرها نیز حکایت از این دارد که در جایی که سهامدار شرکت تولیدی الکل و مواد غذایی بیدستان، حوزه علمیه قم است، ورود این حوزه به تجارت و بازرگانی، اتفاقی نیست که این چنین جنجال ایجاد کند.


تماس‌ها به نتیجه نمی‌رسد
خبرنگار «همدلی» برای بررسی این موضوع چندین بار با حوزه علمیه قزوین و حتی شرکت الکل و مواد غذایی بیدستان تماس گرفت. بعد از توضیح این ماجرا و ذکر این نکته که ماجرای ورود حوزه علمیه قزوین به فعالیت‌های اقتصادی حسابی خبرساز شده و این موضوع در فضای مجازی ذهن بسیاری را درگیر کرده است، این سوال مطرح شد که ارتباط حوزه علمیه قزوین، با فولاد چیست و در جایی که باید حوزه به فعالیت‌های فرهنگی بپردازد چه اتفاقی افتاده که فعالیت‌های اقتصادی هر چند با مجوز رسمی و قانونی، انجام می‌شود؟.
مدیر روابط عمومی شرکت الکل و مواد غذایی بیدستان، در واکنش به این سوال، گفت: «این فعالیت به صورت قانونی انجام می‌شود و ما در این زمینه صحبت خاصی با رسانه‌ها نداریم.» این تنها توضیحی بود که از سوی یک مسئول این شرکت ارائه شد و مدیر عامل این شرکت نیز حاضر نشد در این زمینه توضیحی بدهد. از سوی دیگر علی‌رغم بارها تماس با حوزه علمیه قزوین نیز کسی پاسخ‌گو نبود.
فقر فرهنگی و بار مالی
اما نکته قابل‌توجهی که وجود دارد این است که حوزه علمیه و روحانیت، از عناصر مهم و اصلی مولد فرهنگ در کشور هستند و در این زمینه‌ها آنقدر مسئولیت سنگین بر عهده آن‌ها است که بعید به نظر می‌رسد فرصتی برای انجام فعالیت‌های جانبی، از قبیل ورود به اقتصاد را داشته باشند. از سوی دیگر، در جایی که حال و روز اقتصاد با فعالیت زیر نظر اقتصاددانان و افراد با تجربه فعالیت‌های تجاری، با این همه بحران و چالش درگیر است، به‌نظر می‌رسد که دخالت حوزه در این زمینه‌ها که تجربه کافی در فعالیت‌های تجاری ندارند، نتیجه‌ای جز بار اقتصادی منفی به کشور نداشته باشد.
در این زمینه برخی از اظهارنظرهای کارشناسی نیز نشان می‌دهد که به دلیل عدم پرداخت مالیات توسط حوزه‌ها به دولت، فعالیت‌های اقتصادی این نهادها جز بار منفی چیز دیگری را به اقتصاد تحمیل نمی‌کند. یکی از نکات قابل‌توجه دیگر این است که در شرایط حاضر که کشور با کمبود درآمدهای نفتی مواجه شده، آیا این چنین فعالیت‌هایی مخصوصا وقتی بر‌اساس گزارش‌ها، ردیف بودجه مشخصی را نیز به خود اختصاص می‌دهند، میزان اوضاع کسری بودجه را بحرانی‌تر نمی‌کند. چرا که وقتی هنوز پای یک میلیون بشکه صادرات نفت در روز در میان بود، برخی از گزارش‌ها نشان می‌داد که بودجه سال جاری با کمبود 40 هزار میلیارد تومان منابع رو به رو شده بود و در این زمینه بسیاری از آگاهان اقتصادی به دولت پیشنهاد می‌دادند تا اوضاع درآمدهای مالیاتی را ساماندهی کرده و قوانین سخت‌تری برای فرارهای مالیاتی اتخاذ کند. هر چه که هست، به نظر می‌رسد که دخالت حوزه علمیه در اقتصاد علاوه بر اینکه کشور را دچار فقر فرهنگی می‌کند، جز بار مالی چیزی برای اقتصاد ندارد و نتیجه خوبی از این فعالیت‌ها نمی‌توان انتظار داشت.
در عین حال نباید فراموش کنیم، شان و جایگاه حوزه از گستره مادیات بسیار فراتر است و چه بسا مردم ایران به حوزه‌های علمیه به مثابه مکانی برای رها شدن از علقه‌های مادی و رسیدن به معنویت نگاه می‌کنند، نکته‌ای که می‌توان در سخنان مقام معظم رهبری نسبت به حوزه و طلاب برداشت کرد که در جمع طلاب فرمودند:«همان دریاچه زلال آرامى است که توفان هاى مادّیگرى، سکون و طمانینه الهى آن را آشفته نکرده است. صفاى طلبگى، همان معنویّت و حجره ساده، تواضع و کم توقّعى آن است، یا خانه‏اى که از حجره، چندان بهتر نیست. به همین دلیل است که بنده در دل خود، این جمع را بسیار ارج مى‏نهم و قدر مى‏دانم و از خدا مى‏خواهم که آنچه رضاى او و به سود این جمع و حوزه‏هاى علمیّه و طبعاً به سود جهان اسلام است، در این فضا منعکس کند و به دل‌ها و گوش‌ها برساند.»