پرونده ساخت مستند درباره منافقین باز است

سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین:  این مستند سال گذشته در نهمین جشنواره عمار حضور داشت و دو اکران ویژه آن با استقبال خوبی روبه‌رو شد. محمدرضا هراتی، کارگردان مستند «سازمان» در گفت‌وگو با «جوان» به اهمیت توجه به گروه موسوم به مجاهدین خلق و فعالیت‌های تروریستی این گروه پرداخته است.
چند سالی است که موضوع فعالیت‌های منافقین در قالب سریال، فیلم سینمایی و مستند زیر ذره‌بین رفته، اهمیت پرداختن به این گروهک تروریستی و فعالیت‌هایش در چیست؟
جریان منافقین یا سازمان مجاهدین خلق، یک پرونده باز برای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود، چه در داخل و چه در بعد بین‌المللی و هر چقدر که به این گروه پرداخته شود با توجه به باز بودن پرونده، احتمال اینکه به داده‌های اطلاعاتی و تحلیل‌های جدید از فعالیت‌های آن‌ها برسیم زیاد است، البته این نکته را هم باید مفروض داشته باشیم که بهتر است پرداختن به این موضوع به مجموعه‌های فرهنگی واگذار شود که متولی آن باشند.
منظورتان از متولیان چیست؟


مجموعه‌هایی که به اسناد، پژوهش‌ها و تحلیل‌ها دسترسی دارند می‌توانند متولی کار باشند. اگر نخواهیم خیلی تخصصی نگاه کنیم و مخاطب عام و به خصوص جوانان با آن ارتباط برقرار کنند و مستند حرف بزنیم، باید کار پرداختن به موضوع متولی داشته باشد. چه بهتر است که این کار به دست کسانی انجام شود که کار پژوهشی انجام داده‌اند. مجموعه‌ای مثل مرکز اسناد انقلاب اسلامی هم دارای سند است و هم از نظرات کارشناسان استفاده می‌کند و مشاوره می‌دهد، برای همین است که وقتی شخصی مانند سیدمحمود رضوی می‌خواهد فیلم‌های «ماجرای نیمروز» یک و ۲ یا «سیانور» را بسازد به مرکز اسناد می‌آید و از اسناد و تحلیل‌های این مرکز استفاده می‌کند.
با توجه به سؤال قبلی می‌شود گفت که آثاری که با همکاری مراکزی مانند مرکز اسناد ساخته نشده‌اند، از نظر اسنادی و نوع پرداخت به منافقین دارای ایراداتی هستند؟! نمونه‌هایی از این ایرادات را بیان می‌کنید؟
بله، اما الان نمونه خاصی در ذهنم نیست. همان طور که گفتم پرونده منافقین هنوز باز است و شاید در یک فیلم یا سریال ارجاع به موضوع آن‌ها داده شود و بعد در مصاحبه‌هایی که ما با توابین و جداشدگان از منافقین داریم، نکات جدیدی بیان شده باشد که به ایجاد تحلیل‌های جدید کمک کند و فرض‌های جدیدی را به وجود آورد، برای همین می‌گویم بهتر است که در ساخت اثر درباره منافقین از اطلاعات مراکزی مانند مرکز اسناد انقلاب اسلامی که با حکم مستقیم امام خمینی (ره) شکل گرفته است تا اسناد و اطلاعات مربوط به انقلاب اسلامی را ثبت و ضبط کند، استفاده شود.
برای کسانی که مستند را دنبال می‌کنند، نام‌هایی مانند «اوج» یا «عمار» به عنوان مراکز تولید مستند اسامی‌ای آشناست، اما مرکز اسناد شاید به عنوان نهاد سازنده مستند، نام شناخته‌شده‌ای نباشد، چند وقت است که مستند تولید می‌کنید؟
ما در زمینه تولید محصولات فرهنگی جوان هستیم. مرکز اسناد انقلاب اسلامی رسالتی دارد که بر اساس آن سال‌هاست در حال فعالیت است. چند سال پیش بود که اعضای مرکز خدمت مقام معظم رهبری رفتند و حضرت آقا با توجه به نگاه آینده‌نگرشان، چند نکته‌ای را خطاب به مدیریت مرکز بیان فرمودند. بر اساس این فرمایشات بود که قرار شد مرکز برای ارتباط با نسل جوان‌تر و به خصوص متولدین دهه ۷۰ به بعد در قالب تولیدات هنری و فرهنگی برنامه داشته باشد، برای همین «موسسه فرهنگی- هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی» در مرکز اسناد شکل گرفت. این موسسه وظیفه تولید محتوا در قالب‌های مختلف سمعی و بصری و حتی محتوای مکتوب را دارد. تا به حال نیز بعضی از محصولات موسسه در قالب انیمیشن‌ها، اینفوگرافی‌ها، نماهنگ‌ها و کلیپ‌ها از صداوسیما پخش شده است.
در حوزه مستند به غیر از «سازمان» چه کاری تولید کرده‌اید؟
یکی از خروجی‌های ما در حوزه مستند «اتحاد شوم» بود. این مستند فتنه ۸۸ را از نگاه رسانه‌های خارجی و گزارش‌های آنها، تحلیل می‌کرد. کار دیگری نیز که با موضوع فتنه انجام دادیم، «زلزله اقتصادی» بود که مسائل اقتصادی و مالی مرتبط با فتنه ۸۸ و ضرر و زیان آن بر اقتصاد کشور بیان می‌شد. این مستند از آن جهت اهمیت داشت که تا پیش از آن بیشتر مسائل و لطمات سیاسی پیرامون فتنه بررسی می‌شد و مسئله اقتصادی مغفول باقی مانده بود. در مستند داستانی «سازمان» منافقین و فعالیت‌های آن در یک ریل‌گذاری درست بررسی شده است که بیننده از دیدنش خسته نشود.
آیا در این مستند از تصاویر دیده‌نشده هم استفاده کردید؟
نه تصویر دیده نشده به آن معنا نداریم، اما تصاویر کمتر دیده شده وجود دارد.
چرا مثل شبکه‌هایی مانند «من و تو»، از تصاویر دیده‌نشده استفاده نکردید؟
شبکه‌های خارجی فارسی‌زبان برای نمایش تصاویر یک کار روانشناسانه می‌کنند و آن تصویر را در قالب یک داستان نمایش می‌دهند، اما ضعف بزرگ ما در داخل این است که حتی تصاویر و اسناد دیده نشده را به خشک‌ترین شکل ممکن نمایش می‌دهیم، این در حالی است که مخاطب ایرانی به شنیدن داستان علاقه دارد و دوست دارد اطلاعات را در قالب یک داستان دریافت کند. به نظرم اگر ما تنها ۱۰۰ سند از منافقین داشته باشیم می‌شود با آن ۱۰۰ مستند جذاب ساخت. ما در مستند «سازمان» می‌خواستیم اطلاعات را در قالب یک داستان مستند بیان کنیم و دنبال پخش تصاویر دیده‌نشده نبودیم، البته در این مستند از مصاحبه‌های اختصاصی مرکز اسناد استفاده شده است.
در سازمان چه نکاتی درباره منافقین را بررسی کرده‌اید؟
دو نکته مهم در این مستند وجود دارد؛ ابتدا پرداختن به منابع مالی و مسائل اقتصادی این گروه تروریستی است که فکر می‌کنم برای اولین بار مطرح شد. اینکه چه شخصیت‌هایی در ابتدای فعالیت این گروه حضور داشتند و بعد‌ها به آن پیوستند؛ پرداختن به «تقی شهرام» و «موسی خیابانی» که هر کدام تئوریسین فعالیت‌های منافقین بودند و اشخاص عادی نبودند. به نظرم هر چقدر اهمیت این موضوع بیشتر پررنگ شود، کار بزرگ جمهوری اسلامی در مقابله با آن‌ها بیشتر دیده می‌شود. موضوع مهم دیگر نیز نشان دادن صبر انقلابی و اسلامی امام خمینی (ره) در برخورد با منافقین بود تا شاید آن‌ها از راه اشتباه خود برگردند. این صبر دهان خیلی‌ها که شاید امروز می‌خواستند رفتار جمهوری اسلامی با منافقین را نقد کنند، می‌بندد.
چقدر برای ساخت «سازمان» زمان صرف کردید؟
حدود ۵ /۱ سال پژوهش و ساخت طول کشید.
مرکز باز هم برای ساخت مستند سراغ منافقین می‌رود؟
چند کار در دست تولید داریم که هنوز موضوعات و زاویه ورود آن‌ها به بحث منافقین محفوظ است.