روزنامه همدلی
1398/04/09
تردید‌ها به نقش آفرینی جدید اروپا در برجام
دکتر صلاح الدین هرسنی - بالاخره در یک اقدام دیرهنگام تروئیکای اروپایی برجام قرار است که خط اعتباری چند میلیون یورویی را به منظور تسهیل تجارت میان اتحادیه اروپا و ایران راهاندازی کنند. در نگاه نخست اگر چه راهاندازی این خط اعتباری بیانگر حسن نیت اروپا در حفظ برجام است، اما با توجه به شرایط فعلی حاکم بر برجام به نظر نمی‌رسد که بتوان امیدی به تداوم این نقش‌آفرینی جدید اروپا در برجام داشت. به عبارت دیگر، نقش‌یابی جدید اروپا در حفظ برجام بدون چالش نخواهد بود. در این ارتباط، اولین چالش در ارتباط با مواضع واشنگتن و سیاست یکجانبه آن در خروج از برجام است. همانگونه که از مواضع کنونی واشنگتن در قبال راهاندازی اینستکس پیداست، واشنگتن اقدام تروئیکای اروپایی و تعقیب راهبرد چند جانبه چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس، اتحادیه اروپا و ایران را خلاف و مغایر با سیاست و راهبرد یکجانبه خود می‌داند. به همین جهت در مورد ثبت و راهاندازی اینستکس و سازوکارهای مشابه نظیر گشایش خط اعتباری به تروئیکای اروپایی هشدار خواهد داد. واشنگتن در گذشته نیز این هشدار را به تروئیکای اروپایی برجام داده بود و قویاً اعلام کرده بود که اگر آنها بکوشند سیاست مستقلی را در قبال ایران اتخاذ کنند یا تحریم‌ها علیه ایران را دور بزنند، با جریمه‌ها و تنبیهات سنگین مواجه خواهند شد. حال تحت این شرایط اگر چه سیاست یکجانبه واشنگتن در قبال سیاست چندجانبه سایر طرف‌های توافق به ویژه تروئیکای اروپایی برجام ناکام مانده است، اما با توجه به سطح علائق و مناسبات مشترک واشنگتن و اروپا در حوزه‌های راهبردی، اقتصادی و تجاری به نظر نمی‌رسد که ما شاهد تغییر رویکرد اروپا در قبال ایران باشیم. بنابر این با توجه به رفتار‌های سینوسی و پاندولی تروئیکای اروپایی نمیتوان انتظار داشت که آنها در درازمدت، راهبرد ثابتی را در قبال ایران و مناسبات معطوف به اینستکس و خط اعتباری اتخاذ کند. اما چالش دوم مربوط به اقدامات و شرایط آمادگی ایران در حفظ مناسبات تجاری با اروپا در قالب اینستکس یا خطوط اعتباری است. واقعیت آن است که اجرایی شدن مناسبات اینستکس و هرگونه گشایش خطوط اعتباری در روابط ایران و اروپا به زمان بیشتری نیاز دارد و ایران نیز در راستای ضرورت همکاری با اروپا باید ساختاری مشابه را در ایران تاسیس و راهاندازی کند. حال آنگونه که وزرای خارجی انگلستان، فرانسه و آلمان اعلام کرده‌اند، اینستکس بر مبنای استانداردهای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم عمل خواهد کرد، لذا آنها از ایران می‌خواهند که همه عناصر برنامه اقدام FATF را به اجرا در آورند. حال با توجه به خواسته اروپا و همچنین مسبوق به سابقه بودن رفتار ایران در به چالش کشاندن خواسته‌های اروپا، این پرسش به میان می‌آید که آیا این خواسته اروپا همانند تصویب لوایح FATF با سد بزرگی چون اصول‌گرایان در ایران مواجه نمی‌شود و از کجا معلوم است که اصول‌گرایان و جریان موسوم به دلواپس، تاسیس سازوکاری مشابه در ایران را آغاز پروژه نفوذ غرب و نماد مداخله‌گرایی تدریجی اروپا ندانند؟ اما مهم‌ترین چالش موجود در روابط ایران و اروپا در قالب اینستکس مربوط به برنامه موشکی بالستیکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران است. در حقیقت برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران موجب نزدیکی دیدگاه‌های اروپا و آمریکا شده است، به‌ویژه آنکه در وقت حاضر نیز اتهامات ادعایی برخی از کشورهای اروپایی مبنی بر عملیات تروریستی در خاک اروپا به نگرانی‌های واشنگتن و اروپا نیز افزوده شده است. در این ارتباط هم واشنگتن و هم اروپا نسبت به برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. آنگونه که مقامات اروپایی گفته‌اند، برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران به گونه‌ای که می‌تواند منجر به توسعه بحران در هندسه ژئو پولیتیکی غرب آسیا از یک طرف و تهدیدی جدی برای حیات سرزمینی آنها و متحدانشان از سوی دیگر باشد. حال هر گونه تداوم همکاری در قالب برنامه اینستکس و خطوط اعتباری تابعی از رفتار ایران است، به این معنی که تا چه اندازه تهران حاضر به جرح و تعدیل رفتار‌های خود در برنامه‌های موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای است؟ و آیا ایران اساسا می‌تواند با توجه به این نیاز به این حسن نیت اروپا پاسخ دهد؟
سایر اخبار این روزنامه
محمودصادقی در گفت و گو با همدلی: بعضی به ارزش دیپلماسی پی نبرده‌اند
جمشید پژویان در گفتوگو با «همدلی»، از دلایل ناموفق ماندن سیاست دولت‌ها برای افزایش اشتغال، گفت
اروپا با انجام اولین تراکنش در اینستکس به اقدامات ایران واکنش عملی نشان داد اینستکس اثرگذار
حشمت‌الله فلاحت پیشه در گفتوگو با همدلی با اشاره به اولین تراکنش مالی در اینستکس:
مکتوبات مجازی علیرضا زاکانی برای ابراز وجود روح عبید حلول کرده است
دکتر رضا سیمبر در گفتوگو با «همدلی»: امروز کاخ سفید به دنبال اشاعه ارزش‌های لیبرال نیست
همدلی دلیل رویکرد و توجه مردم به سلبریتی‌ها را در موارد خاص بررسی می‌کند سلبریتی‌های موج‌سوار
«صلح دموکراتیک» غرب، جهان را به جایی «امن برای دموکراسی» تبدیل کرده است؟
ضرورت تغییر سیاست‌های اقتصادی
جریان سوم ایران ؛ جریان سوم شهروندی
تردید‌ها به نقش آفرینی جدید اروپا در برجام
