یازدهمین دوره «حراج تهران» برگزار می‌شود فراز و فرودهای یک حراج هنری

گروه فرهنگ - کمتر از یک هفته تا برگزاری یازدهمین دوره «حراج تهران» باقی مانده است. این حراج که از سال 7 سال پیش کار خود را آغاز کرده است، تاکنون با همه حواشی توانسته 10 حراج را در این مدت برگزار کند. در ادامه نگاهی آماری و اجمالی به دوره‌های گذشته این حراج خواهیم داشت.
تا کنون 10 دوره از عمر «حراج تهران» می‌گذرد. این مجموعه از سال 1391 به صورت نهادی مستقل و خصوصی شکل گرفت. چهار دوره نخست این حراج در چهارسال پیاپی با عنوان «هنر مدرن و معاصر ایران» برگزار شد اما از سال 95، این حراج به دو بخش «هنر کلاسیک و مدرن ایران» و «هنر معاصر ایران» تقسیم شد که یکی در تیر ماه و دیگری در دی‌ماه میزبان علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در این بخش بود.
دوم خرداد سال 91، اولین دوره این حراج در تهران با هدف معرفی بهترین نمونه‌های هنر مدرن و معاصر ایران، از هنرمندان پیشگام و نام‌آشنا گرفته تا جوانان، به مجموعه‌داران هنری و مخاطبان جهانی برگزار شد و توانست با فروش 114 اثر به رقم دو میلیارد و صد و پنجاه میلیون تومان دست پیدا کند. در این دوره تابلویی از سهراب سپهری توانست با فروش 190 میلیون تومانی به عنوان گران‌ترین اثر، رکورددار شود. سیدمحمد احصایی و پرویز تناولی در جایگاه‌های بعدی ایستادند.
چکش دوره دوم، 8 تیر سال بعد به صدا درآمد. این دوره با جهشی سه برابری، در مجموع توانست به رقم 6 میلیارد و 545 میلیون تومان دست پیدا کند که حاصل فروش 82 اثر بود. در این دوره نیز رکورددار، سهراب سپهری بود. تابلویی از مجموعه «تنه درختان» این شاعر و نقاش توانست با قیمتی دو برابر قیمت پیش‌بینی‌شده و به مبلغ 700 میلیون تومان به فروش برسد. جایگاه دوم به‌صورت مشترک به اثر دیگری از سپهری و اثری از تناولی تعلق گرفت و محمد احصایی در رتبه سوم گران‌ترین آثار ایستاد.


دهم خرداد 1393، سومین دوره حراج تهران برگزار شد. شیب رشد مجموع فروش همچنان مانند دوره گذشته ادامه داشت و دوره سوم هم توانست به رقمی دوبرابر دوره سوم دست پیدا کند. در دوره سوم مجموع فروش به 13 میلیارد و 257 میلیون تومان رسید. آثار شاعر کاشانی این بار از دو دوره گذشته قدرتمندتر ظاهر شدند و توانستند رتبه اول و دوم را با قیمت‌های یک میلیارد و 800 میلیون تومان و یک میلیارد و 600 میلیون تومان از آن خود کنند. در این حراج 90 اثر به فروش رسید اما اثری از رضا کیانیان، که از دوره نخست نیز اجرای این مراسم بر عهده‌ داشت، بحث‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخت.
چهارمین دوره از حراج تهران همچنان با ارائه آثار مدرن و معاصر ایران در تاریخ نهم خرداد 1394 چکش خورد. آثار سپهری علاقه‌ای به ترک جایگاه نخست نداشتند و اثر این هنرمند با قیمت 2 میلیارد و 800 میلیون تومان در میان 126 اثر ارائه‌شده رقیبان را کنار زد و بالاترین فروش را به خود اختصاص داد. رتبه دوم هم مانند دو سال گذشته در اختیار اثر دیگری از سپهری قرار گرفت. منوچهر بکتایی اما در جایگاه سوم ایستاد. در این دوره، آثار کلاسیک نیز به جمع آثار ارائه‌شده اضافه شدند. بنابر آمار این آثار یعنی 8 درصد کل آثار حراج، توانستند 6 درصد از فروش را از آن خود کنند. گرچه شیب رشد فروش آثار کمی نسبت به دور قبل کمتر شد اما حراج سوم توانست به رقم قابل قبول 21 میلیارد و 400 میلیون تومان دست پیدا کند.
با ورود آثار کلاسیک به حراج و استقبال قابل توجه از آن‌ها، از سال 95 حراج تهران از یک دوره در سال با عنوان «هنر مدرن و معاصر ایران» به دو دوره به عنوان‌های «هنر کلاسیک و مدرن ایران» و «هنر معاصر ایران» تبدیل شد. بنابراین پنجمین دوره حراج تهران، متعلق به آثار بخش کلاسیک و مدرن ایرانی بود که با فروش 80 اثر، در مجموع 25 میلیارد و 362 میلیون تومان فروخت! رتبه‌بندی آثار بر اساس قیمت به‌فروش رفته مانند سال گذشته بود با این تفاوت که اثر نخست سهراب 3 میلیارد تومان فروش رفت!
دی‏ماه همان سال، دومین مرحله از حراج تهران در قالب دوره ششم، برگزار شد. در این مرحله آثار هنرمندان جوان‌تر نیز حضور داشتند. در این دوره 120 اثر، در مجموع ١٢ میلیارد و ٢٣٣ میلیون تومان به فروش رسید. در این دوره رتبه اول در اختیار اثری از فرهاد مشیری به قیمت 850 میلیون تومان قرار گرفت. اثری از بهمن محصص دوم شد و اثر دیگری از مشیری در جایگاه سوم قرار گرفت.
تابستان 96، حراج تهران برای بار دوم میزبان آثار کلاسیک و مدرن ایران شد. در این دوره 72 اثر به فروش رسید که باز هم رتبه اول متعلق به یک نقاشی از سهراب سپهری بود. این اثر سه میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به فروش رسید. پرویز تناولی و بهمن محصص در جایگاه دوم و سوم ایستادند. خرید اثری از کمال‌المک توسط موزه هنرهای معاصر تهران در این حراج، چند روزی به سوژه داغ رسانه‌ها تبدیل شده بود. رقم کل فروش در این دوره به ۲۶ میلیارد و ۱۱۳ میلیون تومان رسید که نسبت به دوره مشابه در سال گذشته کمتر از یک میلیارد تومان افزایش داشت.
دوره هشتم نیز مشابه دوره ششم، در دی‌ماه برگزار شد که با فروش 119 اثر به مبلغ نهایی فروش ١۴ میلیارد و ٩۵٢ میلیون تومان رسید. بالاترین رقم فروش این دوره مربوط به اثری از منیر فرمانفرماییان با قیمت یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان بود. بسیاری از آثار این دوره متعلق به دوره 80 و 90 شمسی بود و بازه سنی هنرمندان نیز از سال ١٣١٠ تا ١٣٧١ را در بر‌می‌گرفت.
دوره نهم حراج تهران، تیرماه 1397 برگزار شد. این دوره هم‌زمان با نوسانات‌شدید ارز بود که پیش‌بینی‌ها را درباره نتیجه آن دشوار می‌کرد. در این حراجی نیز مانند تمام دوره‌هایی که اثری از سپهری حضور داشت، مقام اول به اثر این شاعر فقید تعلق گرفت. در این دوره، اثر سپهری پنج میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به فروش رسید. در این دوره قرار بود 80 اثر به نمایش درآید اما دو اثر از علی‌اکبر صادقی و بهجت صدر از حراج خارج شدند. دلیل هم درخواست تصحیح قیمت توسط صاحبان اثر به دلیل نوسانات قیمت دلار عنوان شد که میسر نبود. در این دور، دو موضوع در ارتباط با این حراج، در شبکه‌های اجتماعی داغ شد، یکی لزوم اهمیت به پولشویی و دیگری توجه به تشخیص اصالت آثار ارائه‌شده در حراج بود. دوره نهم در مجموع توانست ۳۱ میلیارد و ۳۷۸ میلیون تومان بفروشد.
دهمین دوره نیز دی‏ماه سال گذشته برگزار شد. در این دوره ۱۱۴ اثر از بیش از ۱۰۰ هنرمند چکش خورد و در مجموع به رقم ۳۴ میلیارد و ۴۰۳ میلیون تومان رسید. در میان آثاری که برای فروش در این رویداد عرضه شدند، ۱۴ اثر مجسمه، ۷۵ اثر نقاشی، ۶ اثر عکس و ۱۹ اثر نقاشی‌خط به چشم می‌خورد. همچنین در میان ۱۰۵ هنرمند حاضر در این دوره حراج تهران با رویکرد معاصر، ۱۶ هنرمند درگذشته‌اند و ۸۹ هنرمند در قید حیات بودند.
حالا قرار است روز جمعه، یازدهمین دوره حراج تهران برگزار شود. در این دوره آثار 60 هنرمند حضور دارند که در مجموع شامل 80 اثر خواهد بود.
آثار هنرمندانی چون منیر شاهرودی فرمانفرماییان، محمد احصایی، حسین زنده‌رودی، پرویز تناولی، منصور قندریز، سهراب سپهری، محمود فرشچیان، آیدین آغداشلو، صادق تبریزی، کوروش شیشه‌گران، ابوالقاسم سعیدی، مسعود عربشاهی و... در این دوره حضور دارد.
آثار حراج تیرماه ۹۸ شامل ۷۵ اثر نقاشی و پنج مجسمه می‌شود که این مجموعه آثار بیانگر تحولات سبک‌شناختی و زیبایی‌شناختی هنر ایران در طول یک قرن گذشته است که گرایش‌ها و رویکردهای متنوعی را ذیل عنوان هنر کلاسیک و هنر مدرن دربرمی‌گیرد. نمایشگاه این آثار روز 12 و 13 تیر از ساعت 16 الی 20 در هتل پارسیان آزادی برگزار خواهد شد.
حال پس از این نگاه کلی، باید منتظر ماند دید آیا سرمایه‌گذاری در حوزه هنرهای تجسمی، می‌تواند بخشی از سرمایه‌گذاری در حوزه ارز و سکه را سمت خود بکشاند و باعث رونق در این بخش از اقتصاد شود؟