روزنامه همدلی
1398/04/05
تحلیل و بررسی همدلی از اقدام آمریکا در توسعه تحریم‌ها علیه ایران عبور از خط قرمز
همدلی| ما عادت کرده‌ایم؛ عادت هر روزه ما شنیدن اخباری از ینگه دنیاست که ما را تهدید و تحریم می‌کند و در اولین واکنش خنده‌های ما و جوک‌های ما و بعد از چند روز راهپیمایی ما را در پی دارد. این دور تسلسل همچنان ادامه دارد. مدت‌هاست که ادامه دارد و انگار نمی‌خواهد کوتاه بیاید. تا کی این بازی ادامه دارد؛ بازی‌ای که از حالت سرخوشانه به مضحکانه تبدیل شده است. دیگر این بحث و نظرها، این کش و واکش‌ها، این کنش و واکنش‌ها، این گفتن و شنیدن‌ها، دیگر تمام اینها تکراری شده‌اند. دیگر اینکه بشنویم بخشی دیگر از ایران تحریم شد، اینکه بشنویم این تحریم‌ها اثری در ایران ندارد، اینکه بشنویم آماده جنگ هستیم و آماده دفاع، دیگر بخشی از ادبیات روزانه ما شده است. می‌خواهیم خبر خوب بشنویم یا لااقل خبر بد به گوشمان نرسد؛ اما چاره چیست که طرف ما یک آمریکاست با جاه‌طلبی‌هایی که خود را در آن محق می‌داند و کوتاه نمی‌آید.تحریم‌هایی از سر ناچاری
آمریکا از حدود 39 سال قبل و با آغاز جریان اشغال سفارت این کشور در تهران، تحریم‌های خود علیه ایران را آغاز کرد. قانون داماتو در دوران ریاست جمهوری کلینتون، سرآغاز تحریم‌های بسیار گسترده‌تری که بود در آن از پای انداختن ایران هدف اصلی تعیین شده بود. بوش و پسر و اوباما همه‌نوع تحریم را ادامه دادند تا اینکه برجام به عنوان آب سردی روی آتش، به مقابله با برخی از تحریم‌های اصلی رفت؛ اما ندانستیم که این آتش، زیر خاکستر مدفون است و با وزش باد موافق از سوی ترامپ، دوباره زبانه می‌کشد و باز هم تحریم و تحریم تا آنجا که «چیزی برای تحریم وجود ندارد». این را عباس موسوی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان گفته است. در واکنش به اطلاعیه کاخ سفید مبنی بر اینکه تحریم‌های جدید علیه ایران در راه است.
شاید به دلیل دست‌تنگی و فقر انتخاب سازمان و نهاد باشد که آمریکا به سمت تحریم افراد و چهره‌ها روی آورده است. خبر دوشنبه شب هر چند در پاسخ به سرنگونی پهپاد «گلوبال هاوک» قابل انتظار، اما در عین حال شگفت‌آور بود: «آمریکا آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، دفتر مقام معظم رهبری، سردار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران و سردار پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران و پنج نفر از فرماندهان نیروی دریایی سپاه را تحریم کرده است.»
این پنج نفر دیگر هم فرماندهان پنج منطقه نیروی دریایی سپاه پاسداران شامل سردار عباس غلامشاهی، سردار رمضان زیراهی، سردار یدالله بادین، سردار منصور روانکار و سردار علی عظمایی میشود.
تحریم محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان هم هنوز محل تردید و شک است. ابتدا نام او هم جزو تحریم‌‌شده‌ها قرار داشت، ولی ساعاتی بعد و با انتشار واکنش‌های منفی، این خبر تکذیب شد؛ هرچند نمی‌توان خیلی به سخنانی که این روزها از کاخ سفید درز می‌کند، اعتماد کافی داشت.
کاخ سفید دوشنبه شب، برای اولین بار در تاریخ سیاسی جهان، رهبر مذهبی و معنوی و همچنین وزیر امور خارجه یک کشور را تحریم کرد و دقایقی بعد، درخواست مذاکره با همان کشور را مطرح کرد. کاخ سفید دقیقاً می‌خواهد با چه کسی مذاکره کند؟ با چهره‌ای که خود تحریمش کرده و زیر نظر شخصیتی که باز هم تحریم شده از سوی آمریکاست.
باز هم شاهد تناقض در گفتار رئیس جمهور آمریکا و کاخ سفید هستیم.
تحریم‌ها شامل چه موضوعاتی هستند؟
عصر دوشنبه به وقت تهران، ترامپ با نوشتن توئیتی اعلام کرد؛ در حال اعمال تحریم‌هایی علیه ایران در واکنش به ساقط شدن پهپاد آمریکایی هستیم. پیش‌تر کاخ سفید از آماده شدن این تحریم‌ها از چند هفته پیش خبر داد.
ساعاتی بعد از انتشار اخبار نخستین، استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا تحریم آیت‌الله خامنه‌ای، دفتر رهبر معظم انقلاب، و ۸ فرمانده ارشد سپاه را اعلام کرد.
منوچین از دستور ترامپ برای تحریم محمدجواد ظریف تا اواخر این هفته [یکشنبه آینده] خبر داد و گفت: ممکن است تا آخر هفته همه چیز برعکس شود. وزیر خزانه‌داری آمریکا کمی سپس گفته خود را اصلاح کرد؛ «گزارش مبنی بر اینکه ظریف تحریم شد، درست نیست».
آنطور که کاخ سفید اعلام کرده؛ برخی از این تحریم‌ها مدت‌هاست در جریان هستند، اما برخی از آنها به دلیل اقدامات اخیر ایران از جمله سرنگونی پهپاد آمریکایی و زیر آتش گرفتن نفتکش‌ها در دریای عمان (آنطور که آمریکایی‌ها عنوان می‌کنند) در نظر گرفته شده است.
کاخ سفید همچنین اذعان کرده است که آمریکا با اعمال این تحریم‌ها می‌خواهد ایران دست از تروریسم بردارد و مانع دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای شود. برای این‌کار نیاز به ضربه زدن مالی هستند و مدعی‌اند؛ تحریم‌های جدید علیه ایران «میلیاردها دلار» از دارایی‌های ایران را مسدود می‌کند.
بحث مالی تحریم‌ها، واکنش‌های منفی زیادی در فضای مجازی ایجاد کرده است؛ مانند این نظر که از سوی یکی از کاربران بیان شده است؛ «برخلاف ادعای وزیر خزانه‌داری آمریکا که تحریم‌های جدید آمریکا، میلیاردها دلار از دارایی‌های ایران رو مسدود می‌کنه، این فهرست جدید هیچ تحریم جدید اقتصادی علیه ایران رو شامل نمیشه! چرا که ترامپ عملاً کل اقتصاد ایران رو تحریم کرده و هیچ برگه جدیدی برای رو کردن نداره!»
محمدجواد ظریف که از سوی حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور کشورمان به «ماندلا»ی ایران تشبیه شده است، در دیپلماسی توئیتری خود اعضای تیم «ب» در کاخ سفید را متهم به این کرد که آنها به فکر منافع آمریکا نیستند، از دیپلماسی متنفرند و تشنه جنگ هستند. اشاره ظریف به تلاش‌ها در میان برخی تصمیم‌گیران دولت آمریکا می‌پردازد که بی‌حوصله و خصمانه، به دنبال «از پای انداختن» جمهوری اسلامی ایران هستند، هرچند ادعا می‌کنند؛ به دنبال براندازی نیستند.
جنگ میشود؟
نمی‌شود به گفته آمریکایی‌ها خیلی اعتماد کرد. ایرانی‌ها هم نشان داده‌اند که سیاسی‌بازی را خوب بلد شده‌اند. پس ارائه نظر قاطع و صریح در خصوص اینکه بین این دو کشور نزاع و درگیری صورت می‌گیرد یا نه، کاری سخت و تا حدودی نشدنی است. هر چند الان به جرات می‌توان گفت که حداقل تا رئیس جمهور ماندن ترامپ و فعالیت اعضای فعلی کاخ سفید، عملاً احتمال هرگونه دیپلماسی ایران و آمریکا از بین رفته است. این گروه البته از عدم تمایل برای درگیر شدن در جنگ با ایران می‌گویند. ترامپ مدعی است که اختیار لازم برای حمله به ایران بدون مجوز کنگره را در اختیار دارد؛ اما تصمیم گرفته که این کار را انجام ندهد.
ترامپ که پیش از این بابت عدم شلیک به هواپیمای جاسوسی آمریکا بر فراز آب‌های ایران که حامل بیش از 20سرنشین بود، به صورت شفاهی از تهران قدردانی کرده بود و ادعا کرد که هدف به سه نقطه در ایران را برای حفظ جان 150نفر ملغی کرده است، بروز جنگ را محتمل می‌داند، به شرطی که فعالیت‌های دیپلماسی کاملاً قطع شود. او در توئیتی اذعان کرده است: «برخلاف چیزی که گفته میشود، من هرگز حمله علیه ایران را «لغو» نکردم، من فقط اجرای آن را در زمان کنونی متوقف کردم!»
سیگنال‌ها و پالس‌های ارسالی از سوی واشنگتن به تهران هم از این سیاست «پنهان‌سازی تصمیم» پیروی می‌کند. جان بولتون، ضدایرانی‌ترین چهره کاخ سفید و دستیار رئیس جمهور آمریکا در امور امنیت ملی، همچنان اصرار دارد که ایران باید از تلاش برای رسیدن به سلاح اتمی دست بردارد. تلاشی که هیچ‌گاه از سوی هیچ نهاد و شخصیت بین‌المللی از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آن را تایید نکرده‌اند.
واکنش ایران چه بود؟
باز هم یکی از قوی‌ترین دفاعیات از جمهوری اسلامی ایران در تقابل لفظی با آمریکا، از لندن بیرون آمد. عطاءالله مهاجرانی، سیاستمدار اصلاح‌طلب مقیم انگلستان، در توئیتر نوشت: «پریشانی ترامپ!؟ 1- خروج از برجام و همزمان انتقاد از ایران که چرا به برجام پایبند نیست 2- اعلام سپاه به عنوان سازمان تروریستی دولتی، و اکنون تحریم فرماندهان سپاه 3- اعلام و پافشاری بر مذاکره بدون قید و شرط، و اکنون تحریم ظریف. روانشناسان دانشگاه جان هاپکینز، می‌گویند پریشان حال است.»
رئیس جمهور روحانی هم واکنش قابل انتظاری به این موضوع داشت. وی با خضوعی که هر از چندگاهی در او دیده، گه‌گاهی هم از او دور میشود، در اولین سخنانش در واکنش به تحریم‌های جدید آمریکا، با گفتن اینکه؛ دست سپاه و وزارت دفاع را در سرنگونی پهپاد جاسوسی می‌بوسیم، تلکیف همه را روشن کرد که دولت پای این اقدام نظامی ایران می‌ایستد. روحانی همچنین تاکید کرد که آمریکایی‌ها در همه داستان‌ها سرخورده شده بودند و اخیراً سردرگم هم شدند. کارهای عجیب و غریبی می‌کنند که به معنای شکست قطعی آمریکاست و در این زمینه تردید ندارم وگرنه هیچ آدم عاقلی این کار را انجام نمی‌دهد.
روحانی به تحریم مقام معظم رهبری هم واکنش نشان داد با طرح سوالی گفت: اموال رهبری را می‌خواهند تصرف کنند؟ اموال رهبری یک حسینیه است و یک خانه ساده. این اقدام یعنی دشمن در یک رفتار غیرعادی قرار گرفته است.
او نظرش درباره مذاکره را هم این‌گونه خطاب به آمریکایی‌ها بیان کرد: اگر به دنبال مذاکره بودید؛ چرا همزمان وزیر خارجه ما را می‌خواستید تحریم کنید؟ خودتان نخواستید مذاکره کنید و امضای خودتان را باطل کردید.
دیگر واکنش‌ها در ایران هم شکل و فرمی یکسان دارند؛ برشمردن بدعهدی‌ها و جنایات آمریکایی‌ها، محکومیت چندباره تحریم‌ها و تاکیدهای چندباره بر مقاومت در قابل رفتارهای آمریکا. همچنین نمانیدگان مردم در خانه ملت، قانونی برای مقابله با تحریم‌ها آمریکا و بی‌اثر کردن آنها به تصویب رساندند.
واکنش جهان چه خواهد بود؟
دعوت به خویشتنداری، پایبندی به توافقات و تعهدات قبلی و پرهیز از واکنش‌های احساسی، توصیه همیشگی کشورهای مختلف در تنازعات بین‌المللی است. اما این بار نسخه‌ای که آمریکا (بخوانید ترامپ) برای خلیج فارس پیچیده است، شاید کشورهای مختلف را بر آن دارد تا سمت‌وسوی رفتار دیپلماتیک خود را کمی تغییر دهند.
ترامپ با صراحت لهجه‌ای که فقط در این دیده میشود، می‌گوید: «چین ۹۱درصد و ژاپن ۶۲ درصد و همچنین بسیاری دیگر از کشورها، نفت خود را از تنگه هرمز می‌گیرند. چرا ما برای سال‌های طولانی از خطوط کشتیرانی دیگر کشورها در ازای هیچ‌چیز، محافظت می‌کنیم؟ تمام این کشورها باید خودشان از کشتی‌هایشان در این مسیر خطرناک حفاظت کنند. ما حتی احتیاج نداریم آنجا باشیم، چراکه با فاصله زیاد به بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی در جهان تبدیل شده‌ایم.»
این گفته‌ها به این معنا نیست که آمریکا به زودی خلیج فارس را خالی از نیروهای خود خواهد کرد، بلکه نشان‌دهنده اشتهای سیری‌ناپذیر ترامپ برای اخذ منابع مالی گسترده در ازای ادعای واهی محافظت از بستر انرژی جهان است که بی‌تردید باید در انتظار اقدام بعدی کشورهایی باشیم که در این مصاحبه از آنها یاد شده است و نیز کشورهایی که عمده نفت خود را از خلیج فارس تامین می‌کنند. این اقدامات می‌تواند عامل تاثیرگذاری در نوع برخورد آینده ایران و آمریکا باشد.
سایر اخبار این روزنامه
تحریم، اصول سیاست آمریکا
تحلیل و بررسی همدلی از اقدام آمریکا در توسعه تحریم‌ها علیه ایران عبور از خط قرمز
گزارش همدلی از واکنش‌ها به مامور خاطی نیروی انتظامی در برخورد با یک دختر را بررسی کرد
«همدلی»، در گفت‌وگو با کارشناسان اقتصادی، شرایط بحرانی یکی از پرحاشیه‌ترین بازارهای اقتصاد را ارزیابی کرد
بررسی پدیده گسترش اخبار غلط در فضای رسانه‌ای آمریکا کدام فیک نیوز است؟
علی بیگدلی در گفت و گو با همدلی: ترامپ در کاخ سفید می‌ماند
اعتراض رئیس جمهور به منتقدان برجام؛ چه کسی «شب عروسی» را به کام مردم تلخ کرد
تحریم، اصول سیاست آمریکا
پلیس باید به وظایف ذاتی و اصلی خود برگردد
بازی و اعتراض
