سد بانکی در برابر یارانه‌های پنهان

آرمان- سوسن یحیی‌پور: سال گذشته خبرگزاری فرانسه طی گزارشی بخش بانکی، بحران ارزی و کنترل دولتی را مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد ایران خواند. کارشناسان اقتصادی نیز ضمن تایید این مطلب معتقدند با بروز بحران در نظام بانکی ایران شاهد افزایش اضافه برداشت بانک‌ها و متعاقب آن بالا رفتن نرخ تورم در اقتصاد بوده‌ایم. در همین راستا، اقتصاددانان برای اصلاح نظام بانکی نسخه‌های متعددی را پیچیده‌اند. خوشبختانه از سال گذشته نیز همزمان با تغییر و تحولات ایجاد شده در بانک مرکزی، اصلاحات گوناگونی از قبیل اصلاح قانون چک، ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح، نظارت بر نرخ سود سپرده بانکی و ... در دستور کار این نهاد قرار گرفته است. امسال نیز تاکیدات بسیاری بر فروش اموال مازاد بانک‌ها شده است. در همین زمینه، فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی، در ابتدای خردادماه سال جاری طی جلسه‌ای با مدیران عامل بانک‌های دولتی، تاکید کرد که برنامه واگذاری اموال و دارایی‌های مازاد بانک‌ها باید تا انتهای سال جاری به سرانجام برسد. او از مدیران عامل بانک‌های دولتی خواست تا برنامه مدون واگذاری‌ها شامل زمان‌بندی و شیوه‌های واگذاری اموال و دارایی‌های مازاد خود را ارائه دهند. افزون بر این، اخیرا عباس معمارنژاد، معاون امور بانک، بیمه و شرکت‌های دولتی وزیر اقتصاد، گفته است که بانک‌های دولتی و خصوصی شده‌ای که هنوز تحت نظارت وزارت اقتصاد هستند، بر اساس برآوردهای صورت گرفته بین 70 تا 100 هزار میلیارد تومان اموال مازاد در اختیار دارند. البته در حالی اموال مازاد بانک‌ها 100 هزار میلیارد تومان اعلام شده که براساس گفته‌های معمارنژاد، طی یک سال گذشته تنها 12 هزار میلیارد تومان از اموال مازاد بانک‌ها با برنامه‌ای که وزارت اقتصاد از بانک‌ها گرفته، فروخته شده است. جدای از این دستور که بخشی از مشکلات بانک‌ها را حل و فصل خواهد کرد. اخیرا اصلاح نظام کارمزد بانکی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفته است. در همین زمینه، خبرگزاری‌های رسمی هفته گذشته خبری را منتشر کردند مبنی بر اینکه برخی بانک‌های کشور با ارسال پیامک‌ به مشتریان اعلام کردند که جهت سرویس پیامک بانکی در سال ۹۸، مبلغی معادل ۱۲۰ هزار ریال را ظرف هفته آینده از حساب آنها برداشت می‌کنند. بر این اساس، هر یک از مشتریان که با مراجعه به شعبه، درخواست ارسال پیامک واریز و یا برداشت وجه از حساب خود را ارائه داده باشند، اکنون باید بابت دریافت این خدمات، ۱۲۰ هزار ریال بپردازند. این درحالیست که پیش از این، هزینه ارسال پیامک از سوی نظام بانکی ۱۰ هزار تومان بوده است که امسال به ۱۲ هزار تومان رسیده است. یک روز بعد از انتشار این خبر بود که بانک‌های خصوصی به آن واکنش نشان داده و اعلام کردند که ارسال پیامک به مشتریان را گران نکرده‌اند. خبرگزاری میزان به نقل از علیرضا قیطاسی دبیر شورای هماهنگی بانک‌ها در مورد افزایش 20 درصدی کارمزد پیامک‌های بانکی اظهار کرد: در بانک‌های عضو شورای هماهنگی متشکل از بانک‌های دولتی از جمله بانک ملی، سپه، ملت، صادرات، تجارت، کشاورزی، مسکن، رفاه کارگران، صنعت و معدن، توسعه صادرات، توسعه تعاون، پست بانک ایران و صندوق کارآفرینی امید هیچ‌گونه افزایش قیمتی در رابطه با کارمزد ارسال پیامک به مشتریان اعمال نشده و طبق روال گذشته در حال انجام است. همچنین جمشیدی دبیر کانون بانک‌های خصوصی نیز در زمینه افزایش کارمزد ارسال پیامک به مشتریان خاطرنشان کرد: هیچ‌گونه افزایش کارمزدی درباره ارسال پیامک‌های بانکی از سوی بانک‌های خصوصی گزارش نشده است. او در ادامه بیان کرد: ما درخواستی به بانک مرکزی در مورد افزایش کارمزد ارسال پیامک به مشتریان داشته‌ایم و طبق بند ۴ ماده ۲۰ قانون عملیات بانکی بدون ربا تعیین هرگونه کارمزد برعهده شورای پول و بانک مرکزی است و بانک‌ها بدون مجوز نمی‌توانند برای هرگونه افزایش کارمزد اقدام کنند.
یارانه پنهان بانک‌ها به مردم
به نظر می‌رسد با افزایش کارمزد بانکی از سوی تعدادی از بانک‌ها، اصلاح نظام کارمزد توسط بانک مرکزی آغاز شده است. روندی که ممکن است با انتقاداتی از سوی عموم مردم مواجه شود، اما با این حال مسئولان بانکی می‌گویند افزایش کارمزد با کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی همراه می‌شود و درنهایت به نفع تولید کشور خواهد بود. در این راستا، محمدرضا حسین‌زاده، مدیرعامل بانک ملی ایران، در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به پرداخت یارانه پنهان بانک‌ها به مردم، گفت: بانک‌ها در حال حاضر در ازای خدماتی که به مشتریان می‌دهند، کارمزدی دریافت نمی‌کنند و حتی قیمت تمام‌شده آن را نیز نمی‌توانند از مشتری بگیرند و این در حالی است که هر تراکنشی که ما به مردم ارائه می‌دهیم، حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ تومان برای ما هزینه دارد. حسین‌زاده با بیان اینکه از سال گذشته با تصویب بانک مرکزی برای بخشی از این خدمات می‌توانیم ۲۵ تومان کارمزد بگیریم، تصریح کرد: به این ترتیب، بانک‌ها به مردم برای خدمات بانکی یارانه می‌دهند و حال تصور کنید که روزی ۷۰ میلیون تراکنش در بانک ملی انجام می‌شود که نیاز به تجهیزات، امکانات، نیروی انسانی و فناوری دارد و از سوی دیگر شبانه‌روز نیز مورد آماج حملات سایبری از بیرون مرز واقع می‌شویم و باید امنیت آن را افزایش دهیم. او خاطرنشان کرد: در حال حاضر ما یارانه زیادی به مردم می‌دهیم، اما باید در مسیری که دنیا حرکت می‌کند، حرکت کنیم، یعنی خدماتی که بانک‌ها ارائه می‌دهند، باید کارمزدمحور باشد. در این صورت، قطعا بانک‌ها می‌توانند سود تسهیلات‌شان را حداقل برای تولیدکننده کاهش دهند، اما اکنون این اتفاق نمی‌افتد، چراکه دخل و خرج بانک‌ها با هم نمی‌خواند.