روزنامه ابتکار
1398/04/02
واگذاری ایران خودرو و سایپا تا سال 99 امکان‌پذیر است؟ جراحی خودروسازی با تیغ خصوصی‌سازی
کیمیا نجفیوقتی صحبت از مشکلات مردم درخصوص خودرو با توجه به اینکه دو خودروساز بزرگ کشور با هر قیمتی که می‌خواهند خودروهای خود را عرضه می‌کنند به میان می‌آید پاسخ واگذاری این دو خودروساز به بخش خصوصی میشود. شنیده‌ها حاکی از آن است که استارت واگذاری دو خودروساز بزرگ به بخش خصوصی زده شده است، حال با مطرح شدن چون‌وچراهای بیشماری که به میان می‌آید این مسئله را باید با دقت بررسی کرد.
بحث خصوصی‌سازی به یک چالش مهم برای بخش‌های مختلف تبدیل شده است. برخی از بخش‌هایی که برای واگذاری مدنظر قرار می‌دهند از لحاظ زمان، حجم و حواشی که وجود دارد خود بحث واگذاری را به بیراهه می‌کشاند. به عنوان مثال می‌توانیم به واگذاری باشگاه استقلال و پرسپولیس اشاره کنیم که مدت‌هاست به دلیل حواشی که دارد به نتیجه‌ای نرسیده است. این مسئله نشان می‌دهد نهادها برای واگذاری با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستند. از سویی دیگر مشکلاتی اخیرا گریبان صنعت خودروسازی را گرفته است که سبب شده بحث واگذاری آنها مطرح شود. در این میان رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت درخصوص احتمال ورشکستگی ایران خودرو و سایپا به دلیل زیان انباشته، اظهار کرد: «با توجه به برنامه‌ها و محصولات جدیدی که در نظر گرفته شده، اصلاح ساختار و فروش اموال مازاد این شرکت‌ها آغاز شده و در آینده این خودروسازان به شرکت‌های چابک و فعال تبدیل خواهند شد».
وی با بیان اینکه واگذاری اموال غیرتولیدی، شرکت‌های وابسته و خود شرکت‌های ایران خودرو و سایپا آغاز شده، اظهار کرد: «برنامه‌ریزی که برای واگذاری ایران خودرو و سایپا در نظر گرفته شده این است که واگذاری این دو خودروسازی تا سال ۱۳۹۹ انجام شود». داستان واگذاری صنعت خودروسازی سیل عظیمی از نظرات کارشناسان را به دنبال دارد. برخی از آنها معتقدند که درصورت واگذاری ممکن است این صنعت به صورت کامل ورشکست شود و در مقابل عده‌ای هم خصوصی‌سازی را قدم مثبتی در جهت بالا بردن میزان بهره‌وری می‌دانند. اما در این میان نکات بسیاری وجود دارد که برای هر گونه تصمیم‌گیری باید آنها را مدنظر قرار داد. به عنوان مثال وقتی به عملکرد این دو خودروساز در سال‌های اخیر نگاه می‌کنیم خواهیم دید که قسمت عظیمی از منابعی که در اختیار داشته‌اند را صرف هزینه‌های رفاهی مانند خرید ملک، استخدام نیروی با حقوق‌های بالا و... کرده‌اند. با این روش فعالیت را ادامه داده‌اند و اکنون که این صنعت با زیان روبه‌رو شده است، بحث واگذاری را برای سامان دادن آن مطرح می‌کنند. دراین میان بخشی که وارد میدان میشود، با اینگونه دارایی‌ها و نیروی کار مازاد چه کند؟ مسئولان جدید چگونه می‌توانند شرایط را بدون به وجود آمدن نارضایتی مدیریت کنند؟ امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو به مشکلات خصوصی‌سازی دو شرکت ایران خودرو و سایپا اشاره کرد و در این باره به «ابتکار» گفت: وقتی بحث خصوصی‌سازی به میان می‌آید باید بدانیم که چه بخشی می‌تواند داوطلب شود؟ از سوی دیگر باید مشخص شود که هدف از این واگذاری چیست؟ قطعا وقتی بحث خصوصی‌سازی به میان می‌آید هدف آن را افزایش بهره‌وری اعلام می‌کنند، یکی از عوامل بسیار مهم بهره‌وری، مدیریت منابع است. منابع انسانی این دو بخش در حال حاضر از لحاظ تعداد بسیار بالاتر از نرم‌های جهانی هستند، بنابراین با واگذاری قطعا مشکلاتی رخ خواهد داد.
وی افزود: در این میان بخش جدیدی که تازه وارد میدان شده است، شاید به اجبار تعدیل نیرو داشته باشد که خود عاملی برای تنش‌های بعدی میشود. از سویی دیگر ممکن است که اقداماتی صورت گیرد تا این نیروی کار بتواند متفاوت کار کند، باید بدانیم که در این میان هم با تنش‌های کارگری و پرسنلی مواجه خواهیم شد. در این ماجرا می‌توان به عدم‌شفافیت در این بخش‌ها نیز اشاره کرد.
شرط موفقیت چیست؟
این کارشناس خودرو در ادامه از نوع فعالیت‌های بخش خصوصی گفت: با مطرح شدن ماجرای واگذاری سوال‌های بیشماری درخصوص اینکه چه بخش‌هایی می‌توانند به این مسئله ورود پیدا کنند به وجود می‌آید. اما قبل از هر چیزی من می‌گویم که چنین بخشی می‌تواند وجود داشته باشد، اما آیا دولت توانایی پذیرفتن چنین بخش خصوصی را دارد؟ این سوال مهم‌تری است که باید به آن توجه شود. شرط موفقیت این سناریو این است که دولت به بخش خصوصی واقعی اجازه دهد تا روش‌های مدیریتی خود را اعمال کند. اما باید بدانیم وقتی که بخش‌های خصوصی بخواهند روش خود را در اداره امور پیاده کنند طبیعی است که یک‌سری تنش‌ها ایجاد خواهد شد و این تنش‌ها در حجم بزرگ اقتصادی که خودروسازان به خود اختصاص داده‌اند حتما بزرگ‌تر می‌شوند.
کاکایی درخصوص واگذاری زمین و سوله‌های این دو شرکت گفت: هر کدام از این خودروسازیها بیش از 70 شرکت وابسته دارند و در این میان حجم بالایی سرمایه‌گذاری غیرمولد به خصوص در زمینه املاک انجام شده است. این مسئله را باید یادآوری کرد که وقتی پای بخش خصوصی واقعی به این ماجرا باز شود اولین کاری که انجام خواهد داد این است که سوله‌های خالی این دو شرکت را واگذار می‌کند. این مسائل تنش ایجاد می‌کند و من بعید می‌دانم که تحمل این تنش در جامعه وجود داشته باشد.
وی افزود: البته باید توجه شود که اگر بخش خصوصی شروع به فعالیت کند در مسیر راه نمی‌گذارند که ادامه فعالیت دهد، پس از آن یک‌سری واحدهای خصولتی‌هایی که رفتارهای بینابینی از خود نشان می‌دهند وارد میدان می‌شوند، معمولا اینگونه تیم‌ها برخلاف هدف اصلی خصوصی‌سازی میزان بهره‌وری را کاهش می‌دهند. تجربه‌های گذشته نتیجه منفی را نشان می‌دهد و من معتقدم به جای اینکه اینگونه مسائل را مطرح کنیم راهی بیاییم و کمی متفاوت‌تر برای این ماجرا برنامه‌ریزی کنیم. حدود 20 سال پیش بود که مقام معظم رهبری در اصل 44 فرمانی دادند که در این فرمان خودروسازی بسیار جدی پیگیری شد. اما متاسفانه تجربه در این سال‌‌ها نشان داده است که اکثر خودروسازی‌های ما با شکست روبه‌رو شده‌اند. متاسفانه من در این مدت ندیده‌ام که یک شرکت صنعتی بزرگ پس از خصوصی‌سازی میزان بهره‌وری را افزایش داده باشد. این مسئله نشان می‌دهد که روش خصوصی‌سازی ما صحیح نیست.
دو راهکار برای حل مشکلات
کاکایی از دو راهکار برای حل مشکلات گفت: من معتقدم که قبل از عملیاتی کردن خصوصی‌سازی باید دو عمل مهم در دستور کار قرار گیرد. یکی اینکه حتما باید یک تیم اقتصاددان و متخصص به این ماجرا ورود پیدا کند تا ببیند که روش درست چه می‌تواند باشد. نکته دیگر که باید به آن توجه کرد این است که اگر قرار است خودروسازیها خصوصی شوند باید به شکل لایهلایه انجام شوند تا در عمل سوال‌های پیشآمده را بتوان پاسخ داد.
این کارشناس خودرو به چگونگی دارایی‌ها اشاره کرد و گفت: زمین‌ها و یک‌سری دارایی وجود دارد که نسبت به واگذاری آنها باید توجه داشت. این واگذاری‌ها باید به‌گونه ای باشد که رانتی ایجاد نشود. خودروسازان در کشور سرمایه‌گذاری‌های متعددی انجام داده‌اند، اگر امروز اعلام کنند که فلان خودروسازی ورشکسته شده است یکی از اتفاقاتی که جدای از مشکلات درون خودروسازی، به وجود می‌آید تنش بزرگی است که در بازار زمین و مسکن شکل می‌گیرد و آن هم به دلیل این است که تعداد زیادی از زمین‌هایی که در مناطق صنعتی دیده میشود به دلیل وجود همین خودروسازیها رونق گرفته‌اند. وی درخصوص حجم بزرگ صنعت خودروسازی در اقتصاد ایران گفت: این صنعت طبق ارقام سال 96 حدود 70 هزار میلیارد تومان گردش سرمایه داشته و اکنون با توجه به تورم موجود به بیش از 200 هزار میلیارد تومان رسیده است. این صنعت بیش از آنچه که تصور می‌کنیم بزرگ است و اگر این صنعت با بی‌دقتی واگذار شود تبعات سنگینی برای منابع انسانی، بازار خودرو، بازار ملک و بازار سرمایه خواهد داشت. در این میان ضروری است که دولت یک برنامه دقیقی برای این صنعت داشته باشد تا بتواند یک خصوصی‌سازی واقعی اتفاق بیفتد.
کاکایی خاطرنشان کرد: من معتقدم این اقدام شکست خواهد خورد. ما باید بدانیم که خصوصی کردن یک بخش هدف اصلی نیست، عبارت بهره‌وری و رقابت‌پذیری است که هدف اصلی به شمار می‌رود و در این راستا باید برنامه‌ریزی شود. این دو خودروساز در سال‌های گذشته هم آمدند که خصوصی شوند اما چرا همهچیز به یکباره تغییر کرد و اکنون با همین سهام هم نمی‌توانند رفتار خصوصی داشته باشند؟ من معتقدم مشکلات در صنعت خودرو با کلمه خصوصی‌سازی حل نخواهد شد.
سایر اخبار این روزنامه
مراسم پیاده‌روی اربعین حسینی به صورت مشترک برای ثبت جهانی به یونسکو می‌رود
اربعین میلیونی در انتظار ثبت جهانی
حهانبخش محبی‌نیا
پس و پیش سقوط پهپاد جاسوسی آمریکا
واگذاری ایران خودرو و سایپا تا سال 99 امکان‌پذیر است؟
جراحی خودروسازی با تیغ خصوصی‌سازی
با آغاز تابستان، «محدوده کنترل آلودگی هوا» جایگزین «زوج و فرد» و پارک حاشیه‌ای منطقه 2 تهران هوشمند شد
نایب رئیس مجلس:
ایران برای مقابله با فساد FATF داخلی ایجاد کند
احمد توکلی:
از دستور کار خارج شدن پالرمو و CFT به معنای بایگانی شدن آنها نیست
رئیس ایالات متحده آمریکا بار دیگر برای مذاکرات بدون پیش‌شرط با ایران اعلام آمادگی کرد
رئیس‌جمهوری در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی:
اصلاح ساختار بودجه نباید بر زندگی مردم تاثیر منفی داشته باشد
رئیس قوه قضائیه:
پرچم عدالت‌خواهی و مبارزه با ظلم و فساد را امام برافراشت
تیم ملی والیبال به‌راحتی استرالیا را هم شکست داد
سخنگوی قوه قضائیه:
از شنبه آینده ساختار جدیدی در قوه قضائیه اجرا میشود
ماجرای ملاقات نمایندگان مجلس با بابک زنجانی
