روزنامه خراسان
1398/04/01
خراسان 71 ساله شد
جواد نوائیان رودسری- روزنامه خراسان، با زندگی خراسانی‌ها، پیوندی ناگسستنی دارد؛ چه در دوره مشروطه که از اسفند سال 1287، میان مردم پرشور این خطه، ولوله آزادی خواهی به پا کرد و با درج شعر «کار ایران باخداست»، اثر ملک‌الشعرای بهار، پرچم مبارزه با استبداد را همچنان برافراشته نگه داشت و چه از نخستین روز تیر سال 1328 که با انتشار نخستین شماره دور جدید خود به تریبون مردم مشهد مبدل و با کلام و درد دل‌های آن ها، هم‌نوا شد. اکنون 71 سال است که روزنامه خراسان به خراسانی‌ها وفادار است و خراسانی‌ها، دوستدار روزنامه خراسان هستند. طی بیش از هفت دهه‌ای که روزنامه به صورت مستمر، میزبان خانه‌های مردم خراسان بزرگ بوده‌است، تنها در ایام اوج‌گیری انقلاب اسلامی، آن‌هم، همراه و هم‌سو با دیگر مطبوعات کشور و در اعتراض به اقدامات ضدمردمی رژیم پهلوی، چند روزی خود را از دیدگان خوانندگانش پنهان کرد. امروز، نخستین روز تیر سال 1398، هفتاد و یکمین سالروز انتشار مستمر روزنامه خراسان است؛ روز روزنامه خراسان، بهانه‌ای است برای سخن گفتن از وقایع شیرینی که در پیشینه قدیمی‌ترین روزنامه محلی و همچنان فعال ایران رقم خورد و در تاریخ مطبوعات این خطه، جاودانه شد. امسال می‌خواهیم سری به اولین‌های خراسان بزنیم. نخستین‌هایی که شاید بسیاری از شما خوانندگان قدیمی و صمیمی از آن باخبر نباشید.امیدواریم که مورد توجه مخاطبان عزیز روزنامه قرار گیرد.نخستین مصاحبه
مصاحبه سهم مهمی در مندرجات یک روزنامه تأثیرگذار دارد. روزنامه خراسان، طی دوران 71 سال انتشار مستمر خود، با افراد سرشناس بسیاری مصاحبه و گفت‌وگو داشته است که در میان آن ها می‌توان به شهید نواب صفوی، عبدالکریم قاسم، محمدعلی کلی و ... اشاره کرد. اما نخستین مصاحبه این روزنامه با «سائیم آریکا»، مربی اهل ترکیه تیم ملی کشتی ایران انجام شد. وی که در مرداد سال 1328، برای برگزاری مسابقه استعدادیابی به مشهد آمده بود، دعوت خبرنگار خراسان را برای مصاحبه پذیرفت. این مصاحبه در شماره 26 روزنامه خراسان، مورخ شش مرداد 1328، درج و با استقبال مردم کشتی‌دوست خراسان روبه‌رو شد. او در این مصاحبه، تصریح کرد که از چهارم آبان سال 1326، به طور رسمی توسط فدراسیون کشتی ایران استخدام شده است. «آریکا» مشکل اصلی کشتی‌گیران خراسانی را، اضافه وزن یا سرِ وزن نبودن دانست.
نخستین شاگرد اول پسر
اجازه بدهید در میان نخستین‌های روزنامه خراسان، ابتدا به سراغ اولین شاگرد ممتازی برویم که نام و تصویرش، زینت بخش جریده مردمی خراسان شد؛ جمعه، سوم تیر سال 1328، روز مد نظر ماست؛ در صفحه چهار این روز، یعنی صفحه آخر سومین شماره روزنامه، زیر ستون پرخواننده «در کشور ما» که به اخبار سراسری اختصاص داشت، تصویر شاگرد اول مدرسه ملی سیروس مشهد، درج شد.
مهدی امیری، دانش‌آموز کلاس ششم این مدرسه بود که توانست با معدل 16.65، گوی سبقت را از دیگر رقبا برباید و شاگرد اول مدرسه شود. بد نیست بدانید که او همین چند سال پیش، در حالی که از 80 سالگی عبور کرده بود، با روزنامه خراسان گفت‌وگویی انجام داد و معلوم شد که در کارنامه درخشانش، سابقه آشنایی و شاگردی مرحوم عابدزاده را هم داشته است و خاطرات شیرینی از این شاگردی دارد.
نخستین آگهی استخدام
آگهی استخدام یکی از مهم ترین مندرجات یک روزنامه، بوده و هست. افرادی که از معضل بیکاری رنج می‌برند، مطالعه روزنامه به ویژه بخش آگهی‌های استخدام را، یکی از راه‌های برون رفت از این بحران و نجات خودشان می‌دانند. اولین آگهی استخدام مندرج در روزنامه خراسان، روز چهارم مرداد 1328، در شماره 24 این جریده به چاپ رسید. این آگهی مربوط به استخدام در ارتش بود. لشکر 8 خراسان، برای جذب داوطلب استخدام در ارتش و طی دوره آموزشی در آموزشگاه‌های خود، به روزنامه خراسان آگهی داد. نکته قابل توجه در این آگهی، آن بود که بانوان دارای مدرک کلاس پنجم دبیرستان هم، می‌توانستند داوطلب استخدام در ارتش و کار در بهداری آن به عنوان پرستار شوند. طبق مندرجات آگهی، برای ورود به آموزشگاه گروهبانی توپخانه، سوار و پیاده، حداقل معلومات کلاس چهارم دبستان کافی بود.
نخستین آگهی حصر وراثت
تعجب نکنید! این‌که یک روزنامه در سال 1328، محل درج آگهی حصر وراثت باشد، مهم است! در آن زمان، معمولاً این آگهی‌ها در روزنامه‌هایی درج می‌شد که دادگستری تعیین می‌کرد؛ روزنامه‌هایی که ظاهراً باید به لحاظ قانونی، دارای ویژگی‌های خاصی می‌بودند. به هر حال، خراسان خیلی زود این ویژگی‌ها را پیدا کرد؛ روز 28 شهریور سال 1328، حدود سه ماه بعد از آغاز به کار روزنامه، نخستین آگهی حصر وراثت، مربوط به اموال مرحوم کربلایی اسدا... رجبی بود که در اول بهمن 1325، در محل اقامت دایمی خود واقع در قریه «سربیشه»، دارفانی را وداع گفت.
طبق مندرجات متن آگهی که توسط داوود ارشادی، رئیس وقت دادگاه بیرجند به روزنامه خراسان داده شده بود، معصومه اکبری، خورشید رجبی، محمد رجبی و شهربانو سهرابی، تنها وراث شناخته شده مرحوم اسدا... رجبی بودند.
نخستین مقاله با نام
در روزنامه خراسان تا دو سه دهه قبل، معمولا رسم نبود که نام خبرنگاران، نویسندگان یا مترجمانی را که کارمند روزنامه بودند، در کنار مطالبشان درج کنند. البته در این زمینه، استثنائاتی هم وجود داشت؛ مثلا تعدادی از مقالات دکتر شریعتی در روزنامه با نام وی درج شد. اما درخصوص «مقالات وارده»، وضع فرق می‌کرد؛ این مقالات را معمولاً صاحب‌نظران و اهل علم ساکن مشهد می‌نوشتند و در اختیار روزنامه قرار می‌دادند. وقتی صفحات خراسان قدیم را ورق می‌زنید، می‌توانید نام‌های بزرگی مانند زنده‌یاد دکتر غلامحسین یوسفی را در زمره نگارندگان مقالات وارده بیابید. نخستین مقاله وارده در روزنامه خراسان، در شماره 73 این جریده، مورخ 30 شهریور 1328 و با قلم زنده‌یاد دکتر حسین سامی‌راد، نخستین رئیس فقید دانشکده پزشکی مشهد با عنوان «تعلیم و تربیت نسل امروزی» منتشر شد.
نخستین شاگرد اول دختر
دختران و بانوان مشهدی به ویژه از دوره مشروطه به بعد، نشان دادند که در صورت وجود امکانات، می‌توانند در عرصه‌های مختلف علمی و فرهنگی، مانند آقایان و گاه حتی بهتر از آن ها، فعال باشند. نخستین آگهی شاگرد اولی مربوط به دانش‌آموزان دختر را در روزنامه خراسان، دبستان «بانوان» سفارش داد.
«دوشیزه هزاره»، نخستین دختر خانمی بود که به عنوان شاگرد اول معرفی شد. روزنامه خراسان، آگهی این موفقیت را در شماره 9 خود، مورخ 10 تیر 1328، در صفحه چهار و زیر عکس محوری این صفحه، درج کرد. با این که محل درج آگهی، بهتر از آگهی مربوط به دانش‌آموز پسر شاگرد اول بود اما چند ایراد عمده داشت؛ نخست این‌که بنا به مصالح و شاید فرهنگ رایج آن دوران، فقط نام خانوادگی دانش‌آموز را درج کرده بودند و دوم آن‌که معدل وی درج نشده بود.
سایر اخبار این روزنامه
