گاهی موثر و گاهی مضر!

طی چند سال اخیر روش‌های جدید و متفاوتی برای کاهش اضطراب و تنش روزانه به بازار معرفی شده‌اند؛ از دفاتر رنگ‌آمیزی برای بزرگ سالان تا پتوهایی با وزن نزدیک به 10 کیلو. ادعاها درباره این وسایل هم البته بسیار است. برخی مدعی کاهش اضطراب و افزایش تمرکزند و برخی مدعی بهبود خواب و کاهش دردهای مزمن به کمک این محصولات می‌شوند؛ اما واقعیت این محصولات چیست؟ در ادامه این مطلب به میزان تاثیر چهار محصول پرفروش سال‌های اخیر بر کاهش اضطراب پرداخته‌ایم.         1-دفترهای رنگ‌آمیزی اولین دفاتر رنگ‌آمیزی برای بزرگ سالان با هدف کمک به آن‌ها برای کاهش اضطراب و کسب آرامش حدود هفت سال (سال 2012) پیش منتشر شد. استقبال از این دفاتر آن قدر زیاد بود که  در 2015 دو دفتر از این سبک جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های سال در سایت آمازون شدند البته استقبال از این دفترها نتیجه‌ای جانبی نیز داشت و «فابرکاستل» تولیدکننده معروف مدادرنگی در سال 2016 اعلام کرد که نیاز بازار به مدادرنگی به قدری افزایش یافته که او توان پاسخ گویی به این نیاز را ندارد. علاوه بر بازار مدادرنگی، بازار مرتبط با اپلیکیشن‌های رنگ‌آمیزی نیز بخش دیگری بود که به واسطه این محبوبیت در سال‌های اخیر رشد زیادی یافته است.    متخصصان چه می‌گویند؟ تمرکز بر فعالیتی چون رنگ‌آمیزی برای بسیاری از افراد آرامش‌بخش است، این واقعیتی است که نمی‌توان آن را انکار کرد. بر این مبنا در برخی موقعیت‌ها استفاده از این روش مناسب است. موقعیت‌هایی که فرد ناچار از تحمل میزان زیادی از استرس است مانند روزهای قبل و بعد از عمل‌های جراحی، بیماری یا حتی شب امتحان، می‌توان از چنین روشی برای کاهش استرس کمک گرفت اما در مقابل برای موقعیت‌هایی که فرد می‌تواند نقش فعال‌تری برعهده داشته باشد، استفاده از این روش توصیه نمی‌شود چون باعث کاهش توانمندی‌ فرد خواهد شد.   2-اسپینر این اسباب‌بازی‌های چرخان در سال 2017 میلادی به بازار معرفی شده و به سرعت محبوبیت زیادی پیدا کردند. بسیاری این اسباب‌بازی را از جهاتی مشابه یویو در نظر می‌گیرند؛ وسیله‌ای که اساس آن بر چرخش قرار گرفته و افراد قرار است با تلاشی اندک آن را بچرخانند و از این فعالیت احساس آرامش کنند. محبوبیت این وسیله در عرض چند ماه اوج گرفت. البته بعد از چند ماه این اسباب‌بازی با کاهش فروش مواجه شد و الان دیگر آن محبوبیت استثنایی را ندارد اما هنوز در بازار، مشتری خودش را دارد.    متخصصان چه می‌گویند؟ ادعاها درباره این سری محصولات زیاد است. از کاهش استرس و اضطراب تا کمک به ترک سیگار، افزایش تمرکز و البته کاهش علایم اختلال بیش فعالی. شاید بحث‌برانگیزترین ادعا در این دسته کمک به کاهش علایم اختلال بیش فعالی از طریق افزایش تمرکز بود، ادعایی که نه تنها تا به امروز نتوانسته تایید شود که در یک مطالعه در دانشگاه بین‌المللی فلوریدا که در سال 2018 انجام شده است، مشخص شد که استفاده از این وسیله می‌تواند قدرت تمرکز در کودکان بیش فعال را کاهش دهد! اما آیا این وسیله می‌تواند به کاهش اضطراب منجر شود؟ در این باره نیز واکنش‌ها بسیار متفاوت است، برخی این چرخاندن را آرامش‌بخش گزارش کرده‌ و برخی هیچ تاثیری از آن ندیده‌اند.  
پتوهای سنگین این پتوها پیش از این به عنوان محصولی کمکی برای کودکان در طیف اوتیسم استفاده می‌شد اما در سال 2017، روان‌شناسی اهل لهستان به فکر تولید پتوهای سنگین با قیمت مناسب و برای مخاطبان گسترده‌تری افتاد. این پتوها به صورت معمول بین دو تا 10 کیلو وزن دارند. در انتخاب این پتوها توصیه می‌شود افراد از پتویی با وزنی معادل حدود 10 درصد وزن خود، استفاده کنند.     متخصصان چه می‌گویند؟ فروشندگان این محصولات مدعی‌اند استفاده از این پتوها باعث بهبود خواب در افراد در چند گروه از افراد می‌شود؛ افرادی که از بی‌خوابی رنج می‌برند، افراد افسرده و البته افرادی که مضطرب هستند. تا به امروز غالب مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است، توسط تولیدکنندگان این نوع از پتوها بوده و بر این مبنا اعتبار زیادی نمی‌توان برای آن‌ها در نظر گرفت. اما مطالعات در زمینه‌های دیگر نشان می‌دهد احساس فشار این پتوها شبیه احساس در آغوش گرفته شدن است و از این نظر می‌تواند احساس خوشایندی ایجاد می‌کند. در عین حال گاهی اوقات برای افرادی که از دردهای مزمن رنج می‌برند، خوابیدن در شکلی ثابت به صورتی که فرد امکان جابه‌جایی نداشته باشد، می‌تواند کمک کننده باشد. این پتوها تا به امروز برای موقعیت‌هایی چون کشیدن دندان عقل استفاده شده و در کنترل اضطراب مفید گزارش شده است.     4-خمیر جادویی یا اسلایم تاریخچه اسلایم به دهه هفتاد میلادی باز می‌گردد اما می‌توان از کشف دوباره آن در سال 2017 صحبت کرد. استقبال از این محصول در این سال آن قدر زیاد شد که طبق ادعای برخی سایت‌ها، در بازار آمریکا، برای مدتی کمبود چسب (یکی از مواد تشکیل دهنده اصلی یکی از انواع آن) پیش آمد. در 2017 یکی از کلید واژه‌های اصلی جست وجو شده در گوگل نیز روش ساخت اسلایم بود. البته این اواخر درباره سلامت این محصول و این که برخی از انواع آن سمی است، خبرهای زیادی منتشر شده اما به هر صورت هنوز هم این محصول فروش قابل توجهی دارد.    متخصصان چه می‌گویند؟ طرفداران خمیرجادویی مدعی هستند که بازی با آن، اضطراب را کم می‌کند. درباره آرامش‌بخش بودن بازی با اسلایم می‌توان به دو نکته اشاره کرد؛ اول این که حرکت دست افراد مضطرب به صورت معمول زیاد است و بر این مبنا بازی کردن با چیزی نرم توسط دست‌ها می‌تواند احساس خوشایندی در این افراد ایجاد کند. از سوی دیگر بسیاری از این خمیرها معطر هستند و مطالعات نیز از تاثیر مثبت رایحه‌های خوشبو بر کاهش اضطراب حکایت دارند. بر این اساس شاید چندان عجیب نیست که افراد از بازی کردن با این خمیرها لذت می‌برند اما به رغم همه این موارد، نباید فراموش کرد که این تاثیر موقت است و تنها در کوتاه مدت کمک‌رسان است.