تیبا سرگردان میان پراید و ریو

وقتی در سال 1388 صحبت از تولید اولین خودروی ملی شد، بیشتر مردم ایران خندیدند. تا ده سال پیش، ما با اینکه در مسیر پیشرفت بودیم؛ اما هنوز در خیلی از موارد صنعت مان وابسته به کشورهای خارجی بود. ما با اتکا به دانش مهندسان و دیگر متخصصان داخلی توانستیم مسیر کشور از حالت وابستگی به خودکفایی تبدیل کنیم. تولید خودروی تیبا را می‌توان بخشی از این مسئله به حساب آورد. برای این می‌گوییم بخشی و صفت کامل را به کار نمی‌بریم، به این دلیل که تیبا در مهندسی ساخت ترکیبی از دانش متخصصان ایتالیایی و ژاپنی و ایرانی است. برای همین واقعاً نمی‌توان آن را هنوز یک خودروی کاملاً بومی به حساب آورد. هرچند که هنوز در رسانه‌ها به عنوان خودروی ملی معرفی می‌شود. البته تیبا در اوایل مینیاتور نامیده می‌شد؛ اما نام آن به تیبا تغییر پیدا کرد. با اینکه در تولید این خودرو از ناخالصی دانشی استفاده شده است؛ اما به خوبی توانسته با نمونه‌های مشابه داخلی خودش یعنی پراید و ریو رقابت کند. تیبا در واقع چیزی بین پراید و ریو است. نه آن‌چنان کوچک که به پراید شبیه باشد و نه آن‌چنان بزرگ که به ریو شباهت پیدا کند. همچنین بسیاری از ایرادهای پراید در این نوع مدل وجود ندارد و از طرفی چیزی هم‌تراز ریو هم نیست؛ اما همین به خوبی توانسته نظر بسیاری از جوانان را به خود جلب کند.
  چرا تیبا خودروی ملی شد؟
در سال 88 ما در اوج تولید محصولات ملی بودیم و بسیاری از مسئولان بر این مسئله تأکید می‌کردند. حالا نمی‌دانیم که آیا واقعاً پافشاری بر همین موضوع بود یا خیر، مسئولان سایپا به دنبال این بودند تا خط تولید خود را از مونتاژ به تولید خودرو تبدیل کنند. هرچند نتوانستند خیلی در این زمینه موفق باشند.
سایپا با شعار زیبای ایرانی اولین محصول بومی خود به نام تیبا را رونمایی کرد. البته در همان اوایل متوجه شدیم که در طراحی ظاهری این خودرو از مهندسان ایتالیایی و ژاپنی کمک گرفته شده است و همچنین قابلیت توانایی همانند آنچه در تبلیغ نمایش داده می‌شد، نیست. به هرحال ایرادهایی داشت؛ اما به دلیل داشتن قیمت مناسب و بهتر بودن کیفیت آن در برابر پراید، توجه نسل جوان را به سمت خود جلب کرد.به هرحال تیبا با این همه مسائل و با توجه به اینکه جزو اولین خودروهای تولید داخل با دانش مهندسان ایرانی بود، به اولین خودروی ملی تبدیل شد؛ اما سؤال اصلی این است که چنین خودرویی توانسته توقعات ملی را برآورده کند یا صرفاً فقط یک نام است و قصد یدک کشیدن طراحان داخلی را دارد؟این را ما نباید بگوییم، بلکه باید مشخصات این خودرو نشان دهد. با اینکه در طراحی این خودرو مهندسان خارجی هم نقش داشته‌اند و نمی‌توان آن را صددرصد بومی به حساب آورد؛ اما تا همین‌جا هم باید شکر کرد که صنعت خودروسازی ما چنین پیشرفتی داشته است.



  طراحی ظاهری
وقتی اسم خودروی ملی و آن هم در ایران می‌آید، همه توقع دارند که در ظاهر خودرو تاریخ کشور را مشاهده کنند؛ حداقل آرمی یا نشانی از پیشینیانمان که  چنین مسئله‌ای روی ظاهر خودرو تیبا وجود ندارد.با اینکه تیبا در سال 88 رونمایی و وارد بازار شد و از همه مهم‌تر اینکه طراحی آن با همکاری مهندسان ایتالیایی و ژاپنی انجام شد؛ اما از زمان آغاز طرح تا تکمیل آن حدود 20 سالی طول کشید.  با این حال ما در ظاهر خودرو علاوه بر یک سبک قدیمی، شاهد تناسب نداشتن المان‌ها به دلیل تغییر آن با تکنولوژی هستیم.تیبا از همان اول در جذب صددرصد خریداران به دلیل داشتن ظاهر نامناسب و نداشتن امکانات مناسب مشکل داشت؛ اما به هرحال به دلیل مناسب بودن قیمت و بالا بودن کیفیت آن نسبت به پراید، فروش نسبتاً خوبی را به دست آورد.با اینکه خطوط ظاهری جلو تیبا توانسته جلوه تهاجمی به آن بدهد؛ اما جلو پنجره کوچک و نامتناسب بودن آن با دیگر المان‌ها تو ذوق می‌زد. حداقل توقع داشتیم که در یک خودروی ملی که خودمان در طراحی آن هم نقش داشتیم، دیگر چنین مسائلی را شاهد نباشیم. البته در نمای جانبی به دلیل داشتن خطوط برجسته روی گلگیرها، نقش متفاوتی را شاهد هستیم که آن را هم می‌گویند امضای طراح ژاپنی است. در نمای عقب کمی می‌توان امیدوار بود. در واقع همه چیز تقریباً در سر جای خود قرار دارد. البته نباید این مسئله را کتمان کرد که در طراحی تیبا برخلاف پراید و دیگر نمونه‌های مشابه، طراحی مناسب‌تری را شاهد هستیم؛ اما وقتی اسم خودرویی ملی می‌شود، باید تفاوتی بین آن و بقیه مشاهده کرد که در ظاهر اولیه چنین چیز والایی وجود ندارد.

  طراحی داخلی
به عنوان یک ایرانی وقتی سوار بر خودروی ملی می‌شوید، حداقل توقع تفاوت‌هایی در ظاهر داخلی خودرو را دارید. متأسفانه چنین چیزی چه در طراحی داخلی و چه در جنس متریال به کار گرفته شده رعایت نشده است.تیبا را خودروی قرضی می‌نامند. برای اینکه بیشتر قطعات و بخش‌های طراحی آن از پراید و رنو قرض گرفته شده است. البته به هرحال طراحان سعی کرده‌اند تا کمی حالت داخلی آن را مدرن‌تر کنند؛ اما ظاهر آنچه باید باشد و توجه شما را جلب کند، نیست.کیفیت پایین متریال مانند داشبورد و استفاده از قطعات پراید و ریو مانند دستگیره پنجره‌ها و صندلی عملاً تصویر خودروی ملی را از ذهن خواهد ریخت. به هرحال بعد از ناامیدی از ظاهر (هرچند واقعاً بخش‌هایی مانند طراحی جانبی آن کاملاً متفاوت و به روز بود) چشم امیدی به داخل این خودرو داشتیم که آن‌چنان چنگی به دل نمی‌زند.کیسه هوا، ترمز ABS، پخش MP3، شیشه‌های جلو برقی، آینه‌های برقی، مه شکن جلو عقب، غربیلک فرمان نرم از امکاناتی است که سایپا برای این خودرو بیان کرده است.

  فنی خودرو
از نظر فنی کمی تیبا امیدوار کننده است. البته باز هم باید بگوییم که ما قطعه بومی در تولید این خودرو نمی‌بینیم. پیشرانه 4 سیلندر 1.5 لیتری همان موتور پراید است؛ فقط با این تفاوت که قدرت آن تغییراتی داشته و به اصلاح قدرتمندتر شده است. در حالت کلی، تیبا از نظر فنی و قدرت موتور نسبت به پراید پیشرفته‌تر شده تا حدی برخی شتاب آن را هم‌تراز با پژو 206 تیپ 2 می‌دانند.از نظر مصرف سوخت، تیبا به صورت میانگین در هر 100 کیلومتر، 1.7 لیتر می‌سوزاند؛ البته در نقاط شهری، این مصرف گاهی به 9 لیتر هم می‌رسد که می‌تواند رقم بالایی باشد. در مجموع مقدار قابل قبولی است. نکته دیگر، داشتن استاندارد یورو 4 در آلایندگی است. این می‌تواند نکته بسیار مثبت این خودرو با توجه به قدیمی بودن طرح و استفاده از قطعات دیگر خودروها باشد.

  دیگر موارد تیبا
به هرحال برای اینکه بفهمیم که آیا این خودروی ملی توانسته توقعات ملی را برآورده کند یا خیر، باید دیگر موارد را هم بررسی کنیم. سروصدای زیاد در هنگام رانندگی مانند آنچه در بعضی پرایدها وجود دارد، شما در تیبا هم می‌شنوید. استفاده از لاستیک‌های باکیفیت پایین باعث شده تا روی کنترل سرعت و ترمز اثر منفی بگذارد.از نظر ترمز، تیبا توانسته نسبت به پراید عملکرد قابل قبولی داشته باشد. صفحه‌های دیسکی در جلو و عقب باعث بهبود عملکرد ترمز این خودرو شده است. این می‌تواند نقطه عطفی نسبت به بقیه خودروها باشد.متأسفانه مشکلی که این روزها و البته در اوایل گریبان بیشتر دارندگان تیبا را می‌گرفت، نبود وسایل یدکی این خودرو بود.

  آیا تیبا را بخریم؟
ما نمی‌توانیم به شما امرونهی کنیم که تیبا را بخرید یا نخرید. به هرحال این خودرو در نگاه اول با تصور شعار خود یعنی «زیبای ایرانی» که در سایت‌ها ثبت شده است، فاصله بسیار زیادی دارد. شاید فقط مشارکت در طراحی ظاهری و تغییر ساختار فنی را  بتوان از نتایج  همکاری مهندسان ایرانی به حساب آورد؛ در واقع  تیبا را می توان یک خودروی نسبتاً خارجی به حساب آورد.محصولات سایپا بگیر و نگیر دارد؛ یعنی یک سال کیفیت محصولات آن خیلی خوب است و یک سال هرچه تولید می‌شود، فقط اعتراضات را به همراه خواهد داشت. اگر به نظرها توجه کنید، برخی راضی هستند و برخی دیگر با نفرین آن را بدرقه می‌کنند.از نظر کلی، تیبا با اینکه ایراداتی در بخش ظاهری و فنی دارد؛ اما به خوبی توانسته عملکرد قابل توجهی را نسبت به پراید و ریو به دست بیاورد. موتور آن دارای شتاب بسیار بالایی است. همان‌طور هم که در بالا نوشتیم، تیبا را بین پراید و ریو می‌دانند و برای آن‌هایی که هزینه بالایی در خرید ندارند و از طرفی به دنبال خودروی با ظاهری نسبتاً شیکی هستند، تیبا می‌تواند بهترین گزینه باشد.