محمدعلی وکیلی دعوا بر سرِ زمینِ بازی

نزاع ایران و آمریکا وارد مرحله جدیدی شده است. از وقتی ترامپ روی کار آمد، رویکردی بسیار خصمانه علیه ایران اتخاذ کرد. هر روز به ایران حمله می‌کرد و صدایش را بالاتر می‌بُرد. حدس می‌زدیم که دارد ایران را تحریک می‌کند تا از برجام خارج شود. افاقه که نکرد، خودش از برجام خارج شد. اما ایران همچنان در دایره دیپلماسی ماند و با وجود همه تحریک‏ها، تا کنون هوشمندانه حرکت کرده است. ایران در این مدت مقابل تهدید، تهدید کرده است؛ مقابل شرط‏گذاری برای مذاکره، شرط گذاشته است؛ مقابل تحرکات نظامی، آرایش دفاع نظامی گرفته است. خلاصه تا کنون در زمینِ بازی دیپلماسی، ما یک قدم جلوتر بوده‏ایم؛ چرا که آنها در حرکتی هنجارستیز، از برجام خارج شدند اما ما تا کنون با صبر و هوشمندی، رفتاری هنجارمند داشته‏ایم.
با این حال در مقابل قلدریِ آمریکا نیز دستپاچه نشدیم و کاملاً حرفه‏ای آرایش نظامی خود را متناسب وضعیت تغییر دادیم، چندان‏که مجبور شدند فعلاً ناوشان را دور از خلیج‏فارس نگه دارند.
آمریکا برای ورود ناوش به خلیج‏فارس، دو مانع اساسی داشت؛ مانع نظامی و مانع سیاسی. معتقدم از یک طرف آمریکا نتوانست با شانتاژهایی که کرد دنیا و افکار عمومی کشورش را برای این کار با خود همراه کند و از طرف دیگر، متوجه شد که محاسباتش از قدرت نظامی کشورمان اشتباه بوده است و آن را دست‌کم گرفته است.
با این حال، باوجود اینکه جنگی تمام عیار و بی‏سابقه اقتصادی علیه ما به راه انداخته و تمام هنجارهای جهانی را در این جنگ نقض کرده و مشکلات اقتصادی برای ما ایجاد کرده است اما تا کنون زمین بازی به نفعش رقم نخورده است و نتوانسته به اهدافش نزدیک شود. آمریکا از اول هدفش این بود؛ فشار اقتصادی وارد کند تا ایران پای مذاکره با ترامپ بنشیند. تجربه مکزیک و کره‏شمالی هم نشان داده است اصول سیاست در مذاکره با ترامپ اصلاً رعایت نمی‏شود. ترامپ در مذاکره فقط امتیاز می‏خواهد.


ترامپ گمان می‏کرد با فشار اقتصادی و تنش سیاسی- نظامی می‌تواند ایران را تسلیم کند. لذا با این هدف، با تحریکات بن زاید و نتانیاهو، به منطقه آمد. این دو البته هدف‏شان ایجاد درگیری نظامی میان ایران و آمریکا بود؛ چیزی که فرمانده ارتش آمریکا در منطقه صراحتاً گفته که به نفع آمریکا نیست. ترامپ شناختی از مردم ایران و رهبرانش اصلاً ندارد و به همین دلیل دو اشتباه بزرگ کرده است. اول اینکه گمان کرد می‏تواند با ایجاد تنش نظامی و حرکت ناوش، هم جنگ‏طلب‏های منطقه را سرکیسه کند و هم ایران را پای مذاکره (از نوع خودش) بیاورد و امتیازهای دلخواهش را از ایران بگیرد. او اصلاً فهمی از مناسبات پیچیده منطقه ندارد. اکنون پاسخ تحقیرکننده رهبر انقلاب، حسابی در ذوقش خورده است. نه‏تنها از ایران امتیاز نگرفت بلکه با دستپاچگی توئیت کرد که آمریکا نیز «آماده مذاکره نیست» و فراموش کرده بود که در این مدت، چه ادعاهایی مبنی بر آمادگی آمریکا برای مذاکره کرده بود. حال با این توئیت صراحتاً اعتراف کرد که هنوز به دیپلماسی اعتقاد ندارد. ایران شرط گفت‌وگو را بازگشت آمریکا به برجام و پایان‏دادن به جنگ اقتصادی آمریکا اعلام کرد. اما ترامپ با دستپاچگی اعلام کرد که آماده گفت‏وگو نیست. به نظرم همچنان ایران، عنصرِ مسئولِ این بازی بود و در زمین بازی دیپلماسی داشت با هیئت ژاپنی مذاکره می‏کرد. در این میان، اتفاقات مشکوک و هدفمندی در دریای عمان برای چند نفتکش افتاد.
به گمانم، دشمنان ایران در منطقه که از این زمین بازی راضی نیستند، در قصه نفتکش‏ها نقش دارند. آنان همه تلاش خود را می‏کنند تا زمین بازی، صحنه جنگ نظامی ایران و آمریکا شود.