روزنامه آرمان امروز
1398/03/23
سفر آبه و پژواکهای آن در ۳ سطح تحلیل
سفر شینزو آبه به ایران در سطوح تحلیلی متفاوتی قابل بررسی است. در سطح تحلیل کلان، نخستین سفر نخست وزیر ژاپن از مجموعه نخست وزیرانی است که بعد از انقلاب اسلامی به قدرت رسیده است. به عبارت دیگر در سطح تحلیل کلان اهمیت این سفر از یک جهت به سفر نخست وزیر ژاپن به ایران بعد از وقوع انقلاب اسلامی باز میگردد چرا که سابقه دیپلماتیک ایران و ژاپن سابقهای گسترده است، اما پس از انقلاب اسلامی هیچگاه منجر به سفر نخست وزیر ژاپن به ایران نشده است. دومین عامل اهمیت در سطح تحلیل کلان به ارتباط میان شینزو آبه و دونالد ترامپ برمیگردد. سفر اخیر ترامپ به ژاپن نشان داد که بالاترین سطح تشریفات و استقبال از رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا توسط هیأت حاکمه ژاپن صورت پذیرفته است. بدین ترتیب باید بگوییم که ارتباط شینزو آبه یا آبه شینزو با ترامپ بسیار تنگاتنگ به تصویر کشیده شد. سومین عامل و فکت در سطح تحلیل کلان به سفر شینزو آبه به تهران بعد از دیدار دکتر ظریف و ارتباط مثبت وی با نخست وزیر ژاپن در سفر دیپلماتیک اخیرش به ژاپن برمیگردد. بعد از سفر ظریف بود که ترامپ به ژاپن رفت و ارتباط قوی آبه و ترامپ نیز به نمایش گذاشته شد. در همان جا بود که ترامپ اعلام کرد ایران روابط خوبی با ژاپن دارد و چون این روابط مستحکم است و ژاپن نیز ارتباط قوی با آمریکا دارد، فلذاست که ما درخواست ایرانیان را برای ارتباط با آمریکا از طریق ژاپن پذیرا هستیم. این نکته؛ نکته مغفولی است که آیا واقعا اینگونه بوده است؟ ایران درخواست داشته که آبه در این زمینه وارد عمل شود یا اینکه ترامپ با ارجاع آن، حداقل به صورت تلویحی در پی نمایش درآوردن خواست ایران برای ارتباط با آمریکا از طریق ژاپن برآمده است. این نکتهای است که کمتر بدان پرداخته میشود. لذا در سطح تحلیل کلان چهارمین مولفه به رابطه ایران و ژاپن و ارتباطی که ملتهای دو کشور و حکومت مردان ایران و ژاپن با یکدیگر در دهههای گذشته داشتهاند باز میگردد و این نیز نشان دهنده اهمیت سفر آبه به تهران میشود. مولفه بعدی به اهمیت ژاپن در سپهر شرکای کلیدی ایالت متحده آمریکا در نظام بینالملل بر میگردد که ژاپن اکنون در حال تبدیل شدن به یک شریک حیاتی برای آمریکا در آسیای جنوب شرقی است. این از اهمیت ژاپن برای آمریکا نشان دارد به گونهای که ژاپن را باید لبه آسیایی آمریکا دانست. فلذا از این جهت نیز در سطح تحلیل کلان با توجه به التهابات موجود در خلیج فارس و بالاگرفتن بحران روابط ایران و آمریکا در منطقه و نظام بینالملل، سفر آبه را از اهمیت دوصد چندان برخوردار میکند. در سطح تحلیل میانی باید به نکات دیگری توجه کرد. اینکه ایران هماکنون در چارچوب موضعگیری رهبری نظام جمهوری اسلامی به عنوان اصلیترین مقام تصمیمگیرنده و شاید بتوان گفت تنها مقام تصمیمگیرنده در عرصه سیاسی ایران چه مذاکره و چه پذیرفتن میانجی رد شده است. لذا سیاست اعلامی ایران از منظر رسمی و از موضع رهبری نظام جمهوری اسلامی و در پایگاه قدرت حاکمیتی و حکومتی رد هرگونه مذاکره و میانجی است. فلذا مطرح شدن سفر آبه به تهران به عنوان میانجی میتواند تا حدودی توقعات فزاینده از این سفر را بالابرده و از طرف دیگر اینگونه القا کند که ایران یک سیاست اعلامی در این زمینه دارد و یک سیاست اعمالی و این نکته بار دیگر مطرح شود که ایران مانند قبل از امضای برجام، پنهانی در حال گشایش راههای مذاکره با ایالات متحده آمریکا از طریق میانجیهای گوناگون است ولی در سیاستهای اعلامی آن را بیان نمیکند. این میتواند در آینده در صورت پذیرش میانجی و انجام مذاکره و آشکار شدن مذاکرات احتمالی مخفیانه در این زمینه ابهت نظام جمهوری اسلامی در بیان صادقانه سیاستها در حوزه سیاستهای اعلامی و اعمالی را کاملا زیر سوال ببرد. چرا که در دفعات گذشته نیز این چندین بار تکرار شده و تا حدودی بهواسطه ایدئولوژیک بودن نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر عنصر صداقت و عدم اتکا به دوگانگیها و چندگانگیهای سیاسی در موضع حکومتی میتواند ناقض و ضربه زننده به جایگاه مشروعیت نظام جمهوری اسلامی در عرصه داخلی، منطقهای و بینالمللی باشد که این میتواند آثار منفی زیادی را به عنوان پیامدهای آن در سطح تحلیل میانی دارا باشد. از طرف دیگر در سطح تحلیل میانی پذیرش سفر نخست وزیر ژاپن به تهران به عنوان میانجی در حدود بالایی از اقدام توقعات فزاینده از این سفر را افزایش میدهد و در صورت شکست این سفر با توجه به جایگاه نخست وزیر ژاپن و عواملی که در سطح تحلیل کلان بیان شد موجب خواهد شد که آمریکاییها به راحتی بتوانند نسبت به گذشته قبل از سفر اجماع بینالمللی بر علیه ایران را نه تنها بین دوسوی اقیانوس بین آمریکا و اروپا بلکه میان آمریکا و کشورهای آسیایی نیز فراهم و چین و روسیه را نیز در انزوا در جهت حمایت احتمالی از ایران قرار دهند. در سطح تحلیل خرد سفر آبه به تهران با توجه به آنچه که در سطوح دوگانه کلان و میان گفته شد توقعات را افزایش داده و در عین حال امیدواریها را بسیار بالا برده است. اکنون در جامعه سخن از احتمال مذاکره بین ایران و آمریکا به طور رسمی پس از سفر آبه بین طبقات گوناگون اجتماعی چه در میان افکار عمومی نخبگان و چه در میان افکار عمومی تودهها بهوجود آمده و بدین ترتیب زمینههایی را نشان میدهد که جامعه ملی از نوعی مذاکره حمایت میکند و این خود میتواند یک نوع نظرسنجی غیر مستقیم محسوب شود. فلذا در سطح تحلیل خرد اگر آبه به تهران بیاید و نتایج ملموس از سفر او حاصل نشود موجب ناامیدی جامعه خواهد بود. چرا که در این سطح به فوریت خروجیها و پیامدهای خود را به نمایش خواهد گذاشت و میتواند در هفتههای آینده موجب تکانههای شدید در حوزه اقتصاد، سیاست و مسائل اجتماعی در جامعه شود. به گونهای که اگر این سفر موفق باشد این تکانهها در مسیر مثبت و اگر این سفر با عدم موفقیت روبهرو شود در مسیر منفی حرکت کند.
* آیندهپژوه سیاسی
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
قانون ديرهنگام
تهران مقصد سفرهای دیپلماتیک
قالیباف درصدد تبری جستن از اصولگرایان است
شینزو آبه حامل پیامهایی به تهران است
روایتی از یک راهاندازی ۲۰۰ شرکت صوری
بقایی به زندان برگشت؛ مشایی کو؟
خریداران سکه مشمول مالیات مقطوع شدند
مستند «چرخش» به کارگردانی بهروز افخمی!
انتقاد از سياست خارجي در دو مجلس
سفر آبه و پژواکهای آن در ۳ سطح تحلیل
یاد د اشـتهـای اخـتصـاصـی
تسریع روند تصمیمگیری با سفر آبه
معاون موگرینی به ایران میآید
موافقت نماینده اصولگرا با رفراندوم
امنیت تجاری؛ اولویت آبه در سفر به تهران
سفر آبه، آغاز یک ماموریت