خطر دوگانگی

پیر محمد ملازهی ‪-‬ سفر نخست‌وزیر ژاپن اتفاقی است که برای اولین بار بعد از 40 سال رخ می‌دهد و به همین دلیل نظر دادن درباره عزیمت شینزو به تهران دشوار است. به هر حال ژاپن هم یکی از مهمترین کشورهای‌ آمریکا به شمار می‌رود و هم وابستگی‌ زیادی به لحاظ اقتصادی به حاشیه خلیج فارس دارد.
پس باید گفت، ژاپنی ها انگیزه بالایی برای میانجیگری دارند تا منطقه ای که به آن احتیاج دارند، فضایی آرام و بدون تنش را سپری کند. البته آنها با احتیاط زیادی درباره این سفر اظهارنظر می کنند تا در صورت به نتیجه نرسیدن رایزنی های نخست وزیرشان، وجهه و اعتبار کشورشان زیر سئوال نرود.
در واقع آقای آبه قصد دارد تا در این سفر ارزیابی کند که آیا اصلا دو کشور ایران و آمریکا تمایلی برای کاهش چالش های فی مابین هستند یا نه؟ واقعیت،‌اما این است که تنش بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده به حالتی خطرناک رسیده است. حالتی که هم برای دو کشور و البته هم برای جامعه جهانی پیامدهایی ضرر رسان خواهد داشت.
چرا که برخورد نظامی احتمالی کل اقتصاد ژاپن و کشورهای دیگر را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد. بنابراین آقای آبه تلاش خواهد کرد، فضایی پدید آید که اقلا فضا، از اینی که هم اکنون ملموس است،‌ بدتر نشود و از جنگ نظامی جلوگیری کند. باید در نظر داشت، نه ایران و مناسبات داخلی ایرانی ها این اجازه را می دهد که به مذاکره با آمریکا حتی فکر کنند و نه نگاه آمریکایی ها به جمهوری اسلامی به گونه ای است که بخواهند و بتوانند با ایران همنشینی را تجربه کنند. به همین دلیل، باید منتظر یکی دو روز آتی باشیم، تا ببینیم سفر آقای آبه به چه تصمیم ها و دست‌آوردهایی ختم خواهد شد. در ایران هم فضا به گونه ای است که در موضوع با مسایل بین الملل نوعی دو گانگی مشاهده می شود، حالا اگر قرار بر تصمیم گیری درباره ایالات متحده باشد که خب!‌ حساسیت ها و مخالف خوانی ها به اوج خود خواهند رسید.


در واقع در ایران دولت مستقر به لحاظ قانونی باید مناسبات بین المللی را به نوعی مدیریت کند تا از مصلحت نظام و منافع ملی نگهبانی کند. اما از سوی دیگر، دستگاه ها و نهادهای نزدیک به حاکمیت فعالیت هایی جدی دارند که اتفاقا سلیقه شان با آنچه مد نظر دولتی ها است، همخوان نیست که این دوگانگی در برهه های مختلف آسیب هایی جدی به دکترین سیاست خارجی وارد کرده است که اگر فکری به حال حلِ‌ مشکل نشود، قطعا از این پس هم مجبور به کنار آمدن با ناکامی و ناکارآمدی در رابطه با ارتباط با جهان خواهیم بود.
در پایان ذکر این نکته ضروری است، ایران در طول یکسال گذشته به طور جدی ای توامان هم تهدید و هم تحدید را به چشم دیده است. برای عبور از این فضایی که نگران کننده است، لازم است در بالاترین سطح نظام و کشور، تدبیر به خرج داده شود تا بلکه از این طریق،‌ جمهوری اسلامی در آغاز دهه پنجم حیات خود بتواند سیر در مسیر توسعه و البته آرامش را تجربه کند.