به بهانه 12 ژوئن روز جهانی مبارزه با کار کودکان کودکان کار همچنان کار می‌کنند

عادل جهان‌آرای-‌ روزنامه نگار:‌ در میان مناسبت‌های تقویم جهانی یک روز هم به کودکانی تعلق گرفت که به جای بازی‌های کودکانه و رفتن به مدرسه و درس خواندن، مجبورند در کارگاه‌ها یا کارخانه‌ها کار کنند، کاری که بیشتر به بیگاری شبیه است. کودکان کار بی‌تردید اصطلاحی است که در جهان امروز و خصوصا بعد از صنعتی شدن جهان به ادبیات اجتماعی بشری اضافه شده است.
با این حال واقعیت این است که در طول تاریخ کودکان همیشه بخشی از نیروی کار و چه بسا سرمایه‌ای خانواده‌ها بودند. خانواده‌هایی که فرزندان بیشتری داشتند، می‌توانستند از امکانات بهتری برای زیست روزانه خود بهره‌مند شوند. این وضعیت بیشتر در جوامع روستایی و خصوصا جوامع کشاورزی و دامداری مرسوم بود. هنوز هم در بسیاری از کشورها کودکان صبح‌ها به جای درس خواندن باید یا به مزرعه بروند یا دنبال گله‌ها و رمه‌ها روان شوند. اما در جوامع شهری این اصطلاح با رویکرد متفاوتی دیده می‌شود. بعد از آنکه نظام کشاورزی روستایی یا چگونگی کسب درآمد تغییر کرد و روستایی‌ها روانه شهرها شدند، به مرور کودکان برای ایفای همان نقش اولیه زندگی پدرانشان، مجبور شدند که جذب کارگاه‌ها یا کارخانه‌ها شوند. اما این وضعیت با مخالفت بخشی از وجدان جمعی بشری روبه‌رو شد.
در این زمینه کتاب‌ها یا مقالات متعدد به همراه برگزاری جلسات فراوان در کشورهای مختلف، سال‌هاست که رواج دارد، اما در حقیقت آن بخشی از کودکانی که واقعا باید از کارگاه‌ها بیرون بیایند، همچنان در اقصا نقاط جهان و از جمله در ایران مشغول کارند. وجدان‌هایی که باید به جای ترک کار کودکان برای آنها امکانات تحصیل و رفاه فراهم کنند، عملا به شعارهای توخالی و همایش‌های رنگارنگ دلخوش هستند. کودکان کار این روزها نه تنها در کارخانه‌ها که روانه خیابان‌ها شده‌اند تا به جای اصطلاح «کودکان کار»، «کودکان خیابانی» را یدک بکشند. این اصطلاح بیش از کودکان کار، باعث رنج و عذاب بیشتر این قشر از جامعه می‌شود.
یکی از راهکارهای برون‌رفت از این وضعیت و رهایی کودکان کار یا کودکان خیابانی که برای کسب درآمد، عرض و طول خیابان‌ها را می‌پیمایند ایجاد امکانات لازم برای آنها از سوی دولت‌ها یا مجامع جهانی است.


اما این مهم نه تنها به درستی در کشورهای دیگر انجام نمی‌شود، بلکه در کشور ما نیز محلی از اعراب هم ندارد. در هیچ بخش از هزینه‌هایی که دولت به عنوان بودجه هر ساله پیشنهاد می‌کند، چیزی به عنوان حمایت از کودکان کار یا بهتر شدن وضعیت زندگی آنها دیده نمی‌شود.
کودکان کار و خصوصا خانواده‌های آنها گویا فقط باید به این روزها مثل 12ژوئن‌ روز جهانی مبارزه با کار کودکان‌ دلخوش باشند که شاید گاهی عکسی از آنها روی جلد نشریات کاغذی حک شود یا تصویربرداری محل زیست یا چگونگی زندگی آنها را به تصویر بکشد.