روزنامه ابتکار
1398/03/22
شینزو آبه؛ مفسر تفاهم
علی آهنگر- کفشهای خود را در حیاط خانه درآورید، آنگاه به خانه ژاپنی وارد شوید. زیرا آنها هم مثل ما با کفشی که در کوچه و خیابان راه رفتهاند وارد خانه نمیشوند.ژاپن هم درست بهمانند ما سرزمین شعر، افسانههای باستانی، ادبیات و هنر است. کلمات ساده و زیبای برف، ماه و شکوفههای گیلاس در شعر و هنر ژاپنی نقشی اساطیری و بنیادین دارد. این کلمات در فرهنگ ژاپنی نشانگر زیباییهای چهارفصل است.
«یاشیرو یوکی او» عقیده دارد که یکی از ویژگیهای هنرهای زیبای ژاپن در این عبارت شعرگونه خلاصه میشود که میگوید: «در هنگام دیدن برف، ماه و شکوفههای گیلاس، دل انسان از همیشه بیشتر یک دوست صمیمی میطلبد.» یاشیرو میگوید در این فرهنگ دوست را میتوان به مفهوم وسیعتر آن یعنی بهطورکلی انسان معرفی کرد.
بهعلاوه، در ژاپن کلمات برف، مهتاب و شکوفههای گیلاس را که نشاندهنده زیباییهای گوناگون چهارفصل است، بهعنوان واژههایی که بیانگر تمام زیباییهای طبیعت تا تمام پدیدهها و موجودات روی زمین و حتی احساسات انسانی است، به کار میبرند. دوگن و ریوکان از شاعرانی هستند که در عهد باستان این فرهنگ ستودنی را برای مردم ژاپن به میراث نهادهاند.
برخاسته از همین فرهنگ شعرگونه است که ژاپنیها سرزمینشان را خاستگاه خورشید مینامند. آنها باور دارند که آفتاب نخستبار هر روز از این نقطه برمیخیزد و جهان را از نور و گرمای خویش بهرهور میسازد. بر همین باور است که کشورشان را نیهون یا نیپون به معنی «سرزمین آفتاب تابان» میخوانند.
ارتباط نوستالوژیک و خاطرهانگیز ژاپن با ایران به دوران مشروطیت برمیگردد. در ژاپن مبارزه برای قانون اساسی و مجلس که در اواخر قرن نوزدهم به پا شده بود سرانجام در 1889 نتیجه داد و نخستین قانون اساسی کشور که به «قانون اساسی میجی» معروف است در دوران امپراطوری او به ملت اعطا شد. این اقدام ژاپنیها از جمله منابع تاثیرگذار در برپایی انقلاب مشروطیت در ایران شمرده میشود.
هنوز اتقلاب مشروطه ایران پا نگرفته بود که نخستین سیاحت سیاسی بلندپایهترین مقامات آن روز ایران به ژاپن انجام شد. اتابک اعظم که از صدارت عزل شده بود به همراه مخبرالسلطنه و تعدادی دیگر به بهانه سفر حج و با کسب اجازه از مظفرالدین شاه عازم سفر دور دنیا میشوند. کتاب سفرنامه مکه به قلم زیبای مخبرالسلطنه حاصل سفری است که اتابک اعظم و هیئت همراه در سال 1904 به ژاپن داشتند. در این زمان امپراطور میجی حاکم ژاپن بود.
دوران امپراطور میجی دوران افتخار و پیشرفت ژاپن شد. پیشرفتی که حیرت هیئت ایرانی را برانگیخت. اتابک از وزیر خارجه ژاپن پرسید پیشرفت را از کجا شروع کردید؟ او پاسخ داد: «چون دست به کار زدیم دیدیم مرد کار نداریم. از جوانهای برگزیده به اروپا و آمریکا فرستادیم، در هر رشته علمی و صنعتی تکمیل شدند؛ سپس به تشکیلات پرداختیم و هر گونه مدرسه در کشور ساختیم.»
امپراتور میجی پس از 45 سال در 1912 درگذشت و نتوانست شاهد جنگ جهانی اول باشد. جنگی که ژاپن در آن در کنار متفقین قرار گرفت و با آلمانها که رقیب اقتصادی و تجاریشان بودند جنگید. ژاپن در جنگ جهانی دوم در کنار آلمان و ایتالیا قرار گرفت. بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی مهر پایانی بر جنگ جهانی دوم و البته بر ژاپن جنگجو زد.
از این پس ژاپن آن چنان زیست که مورد حیرت عالم شد. با آنکه پس از جنگ یکبار دیگر قدرت جهانی بزرگی شد، ولی رفتارش آن گونه نیست که از یک قدرت جهانی انتظار میرود. گاه حتی به نظر میرسد که اصلا نمیخواهند به جهان تعلق داشته باشند.
سردرگمی بینالمللی از رفتار ژاپن در نکته رازگونهای وجود دارد که «تفاهم متقابل» نامیده میشود.
تفاهم در زبان مفسران، سخنگویان و مقامهای ژاپنی پیچیده است. عبارت «واکات کوداسای Wakatre Kudasai» یعنی «لطفا بفهمید که چه میگویم» در استراتژی ژاپن معنایی بس عمیق و پیچیده دارد.
لطفا بفهمید که چه میگویم. تفاهم و توافق در اینجا یک معنی دارند. در فرهنگ ژاپن «فهم» راستین اشخاص یا اشیاء یا جریانات به این معنا است که مادام که امکان تغییردادن شرایط محیطی فراهم نیست، آنها را آنگونه که هستند بپذیرید.
شینزو آبه به عنوان میهمانی گرانقدر و ارجمند، حالا پا به کشوری نهاده است که از قضا خاستگاه خورشید است. شینزو آبه آمده است تا با آمدنش سرگذشت کشوری را در پیش چشم ما مجسم سازد که میخواست با قدرت نظامیانش در قرن نوزدهم و بیستم بر جهان اطرافش حاکم باشد اما نشد. این کشور حالا با صنعت و تکنولوژی به جهانی سیطره افکنده است که گویی اصلا به آن تعلقی ندارد. شینزو آبه پیش از آنکه یک میانجی باشد، یک فرهنگ، یک تاریخ و یک سرگذشت است. شینزو آبه با خود کلمات عمیق فرهنگی و تاریخی کشورش، برف، ماه و شکوفههای گیلاس و نیز واژه رازناک «تفاهم» آورده است.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
بازگشت نزار زاکا به لبنان با وساطت سیدحسن نصرالله انجام شد
آزادی زاکا برمحور حسننیت و نزدیکی ملتها
ژوبین صفاری
عواقب یک انحصارطلبی خطرناک
آیا عملکرد جریانهای سیاسی باعث رشد دوباره عوامگرایی میشود؟
خطر پوپولیسم بیخ گوش انتخابات
پس از وزیر خارجه آلمان، نخست وزیر ژاپن امروز به تهران میآید
مسابقه میانجیگری غرب و شرق
«ابتکار» از تلاش برای بازگرداندن اعتماد عمومی به مسئولان و شفافسازی از اموالشان گزارش میدهد
نگرانیها از کاهش تراز آبی دریاچه ارومیه پس از تولد دوباره آن به واسطه سیلابها شدت گرفته است
برخی از گالریهای هنری هفته آتی تهران مرور شد
هفته گرم هنرهای تجسمی
«ابتکار» از بازار فروش موی سر در ایران گزارش میدهد
دو تار مو دارم، میخری؟
برخی در اروپا علاقهمند به نقض برجام از سوی ایران هستند
«ابتکار» دغدغه اتحادیه قهوهخانهداران و سفرهخانهداران سنتی را بررسی میکند
چوب قوانین لای چرخ قهوهخانهها، اقدامات رئیس اتحادیه در رفع موانع
شینزو آبه؛ مفسر تفاهم
تاریخ در ترکیه: به مثابه دانش یا رهیافت توسعه