روزنامه فرهیختگان
1398/03/22
افزایش شهریه دانشگاه آزاد ۱۹ درصد کمتر از تورم
«شهریه دانشگاه افزایش یافت»؛ شاید این خبری باشد که در آغاز سال تحصیلی، دانشجویان و خانواده‌هایشان را نگران کند. اما تورم، افزایش حقوق اعضای هیات‌علمی، افزایش هزینه‌های کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و... دانشگاه‌ها را مجبور به افزایش شهریه کرده و همه‌ساله دانشگاه‌ها برای شروع سال تحصیلی شهریه خود را درصدی افزایش داده و پس از ابلاغ به واحدهای دانشگاهی آن را اجرایی می‌کنند. در سوی مقابل دانشجویی که علاوه‌بر شهریه با هزینه‌های کمرشکن دیگری نیز برای ادامه تحصیل روبه‌رو است، چشم به «میزان» این افزیش شهریه داشته و هرچه این «میزان افزایش» کمتر باشد، دغدغه او کمتر است. این افزایش شهریه هم فقط مختص دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه‌های غیردولتی نیست. شاید در روزگاری نه‌چندان دور تنها دانشگاه‌های غیردولتی دانشگاه‌های پولی محسوب می‌شدند، اما چند سالی است که دیگر دانشگاه‌های دولتی هم با وجود ارتزاق از بودجه دولتی، رقیب جدی دانشگاه‌های غیردولتی در دریافت پول از دانشجویانشان شده‌اند. در حال حاضر انواع مختلفی از دانشگاه در کشور ما فعالیت می‌کنند که ازجمله آنها پردیس‌ها و دانشگاه‌های غیرانتفاعی، واحدهای علمی- کاربردی،پیام نور و دانشگاه‌های سراسری هستند. در این میان آنچه اهمیت دارد هزینه تحصیل است که بین این گروه‌ها متفاوت است. دانشگاه آزاد اسلامی یکی از این دانشگاه‌هاست که هرساله به‌مثابه سایر دانشگاه‌ها مجبور به افزایش شهریه است. دو هفته پیش بود که دکترمحمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در حاشیه نشست شورای دانشگاه استان تهران در جمع خبرنگاران حاضر شد و از افزایش 10 تا 15 درصدی شهریه خبر داد. به گفته او، با توجه به میزان تورم و افزایش ۱۸ درصدی حقوق کارمندان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها لازم است که نیاز‌ها از طریق افزایش شهریه‌ها جبران شود. مسئولان این دانشگاه اما یک نکته را مدنظر قرار داده‌اند؛ آنها این میزان را با توجه به سطوح مختلف دانشگاه، نوع دانشگاه و نوع رشته در نظر گرفته‌اند. با توجه به سطوح مختلف دانشگاه‌ها سعی شده با یک طرح چهارمرحله‌ای در دانشگاه‌های مختلف این افزایش اجرا شود که البته نتایج قطعی بعد از تصمیم استان‌ها نسبت به نوع رشته و محل دانشگاه صادر میشود. طهرانچی یک خبر خوب هم برای افرادی که به دلیل مشکل مالی ترک تحصیل کردند، داشت. او به دانشجویاتی که به‌خاطر مشکل مالی ترک تحصیل کرده و در مقطع تحصیلی به مشکل بر خورده بودند، گفت که تا شهریور وقت دارند به واحدهای دانشگاهی‌شان مراجعه و مشکل مالی خود را حل کنند. او البته به تمام استان‌ها نیز ابلاغ کرده است که با این دانشجویان همکاری‌های لازم را داشته باشند. افزایش متعارف یکی از سوالاتی که شاید ذهن بعضی از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی را درگیر کرده باشد، میزان افزایش شهریه در سال‌های قبل است. شهریه دانشگاه امسال به‌طور متوسط ۱۵ درصد زیاد شد و این در حالی است که سال گذشته شهریه متغیر برای دانشجویان ورودی ۹۶ و ماقبل آن افزایش ۱۰درصدی را به دنبال داشت، اما دانشجویانی که در خارج از زمان مقرر انتخاب‌واحد را انجام داده بودند، با ۱۲/۵ درصد افزایش شهریه مواجه شدند. سال 95 هم افزایش 10 درصدی برای شهریه مصوب شد؛ به این صورت که قرار شد شهریه ثابت و متغیر دانشجویان رشته‌های غیرپزشکی که از مهر ۹۶ وارد دانشگاه می‌شوند، نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزایش پیدا کند. حال شاید این سوال مطرح شود که ملاک این میزان افزایش چیست؟ افزایش 15 درصدی امسال در مقابل افزایش 10 یا 12.5 درصد سال‌های گذشته در حالی است که براساس شاخص‌های موجود نرخ تورم سالیانه در کشور خصوصا در سنوات اخیر قابل‌توجه و بر عملکرد همه نهادها و بنگاه‌ها و دستگاه‌ها اثرگذار بوده است. مرکز آمار نرخ تورم سال 95 را 9 درصد و نرخ تورم سال 96 را 6.9 درصد اعلام کرد. همچنین سال گذشته نرخ تورم به 9.26 درصد رسید، این در حالی است که امسال نرخ تورم افزایش پیدا کرد و در روز پایانی اردیبهشت نرخ تورم 34.2 درصد اعلام شد. نکته جالب اینکه سال 93 یعنی در دوره مدیریت قبلی دانشگاه آزاد اسلامی یعنی همان زمان که نرخ تورم بسیار پایین‌تر از امسال بود، رئیس دانشگاه وقت افزایش 15 درصدی را برای شهریه دانشجویان این دانشگاه اعلام کرد، بنابراین به نظر می‌رسد امسال این دانشگاه با توجه به نرخ تورم 34.2 درصدی تلاش کرده شهریه خود را حتی کمتر از میزان متعارف افزایش دهد. از تخفیف‌های دانشجویی تا انواع وام‌ها درست است که دانشگاه آزاد اسلامی امسال افزایش 10 تا 15 درصدی را مصوب کرده، اما تمهیداتی را نیز برای دانشجویانش در نظر گرفته است تا هیچ دانشجویی به دلیل مشکلات مالی مجبور به ترک تحصیل نشود. روزهای آخر اردیبهشت بود که رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بخشنامه معافیت شهریه برای دانشجویان بازمانده از تحصیل را ابلاغ کرد. براساس این بخشنامه، دانشجویانی که ترک تحصیل کرده‌اند (موارد مربوط به وقفه تحصیلی، عدم مراجعه و انصراف از تحصیل) و هنوز واحدهای درسی (به استثنای پایان‌نامه و رساله) باقیمانده داشته و قصد بازگشت به تحصیل را دارند، از پرداخت شهریه نیمسال‌های وقفه معاف شدند تا بتوانند با پرداخت شهریه نیمسال‌های باقیمانده ادامه تحصیل دهند. از دیگر تمهیدات دانشگاه، انواع تخفیف‌های شهریه است؛ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی روز آخر فروردین اعلام کرد به دانشجویان تحت پوشش بهزیستی 20 درصد تخفیف شهریه تعلق می‌گیرد. بر این اساس تمام دانشجویان تحت پوشش این سازمان در تمام مقاطع تحصیلی از میزان 20 درصد تخفیف شهریه تحصیلی در نیمسال دوم سال تحصیلی 98-97 برخوردار خواهند شد. کاهش 50 درصدی شهریه مناطق محروم نیز از دیگر امکاناتی است که مسئولان دانشگاه سال گذشته آن را مصوب کردند. همچنین از آنجا که دانشگاه آزاد اسلامی برای مردم و متعلق به مردم است، مسئولان آن خود را ملزم می‌دانند در بحران‌ها و آسیب‌های اجتماعی در کنار دانشجویانش باشد. بر همین اساس سال گذشته به‌منظور رفاه حال دانشجویان مناطق زلزله‌زده استان کرمانشاه تمام دانشجویان بومی شاغل به تحصیل در یکی از واحدهای استان کرمانشاه، از میزان 10درصد تخفیف برخوردار شدند و امسال هم برای دانشجویانی که در سیل آق‌قلا آسیب دیده‌اند، مجوز تخفیف شهریه صادر شد. دکتر محمدمهدی طهرانچی همان زمان به واحدهای دانشگاه اعلام کرد اگر این عده برای ترم جاری شهریه‌های خود را پرداخت نکرده‌اند یا چکی در دست دانشگاه دارند، از آنها مبلغی دریافت نشود و دانشجویان می‌توانند تحصیل خود را ادامه دهند. البته این تخفیف شهریه تنها برای یک ترم تحصیلی نیست و به گفته طهرانچی برای شهریه دانشجویان محصل در دانشگاه آزاد اسلامی که از مناطق سیل‌زده هستند، در ترم‌های بعد نیز تخفیف‌های ویژه در نظر گرفته شده است. انواع وام‌های دانشجویی نیز امکانی است که این دانشگاه برای دانشجویانش فراهم کرده تا اگر تخفیف‌ها به کمک آنها نیامد، حداقل بتوانند شهریه خود را قسط‌بندی کنند تا در مدت تحصیل دغدغه شهریه نداشته باشند. به‌طور مثال این دانشگاه تفاهم‌نامه‌هایی با بانک‌های «قرض‌الحسنه مهر ایران» و «رسالت» امضا کرده که در 31 استان کشور قابل‌اجرا است و براساس آن تمام دانشجویان در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری می‌توانند از وام با کارمزد سه درصد استفاده کنند. میزان افزایش شهریه‌ها در دانشگاه‌های دیگر چگونه است؟ میزان افزایش شهریه‌ها در دیگر دانشگاه‌ها نشان می‌دهد دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به بالابودن کیفیت آموزش در آن و طبق آمارهای جهانی شهریه خود را به میزانی که به دانشجویان فشار اقتصادی وارد نشود، افزایش داده است. پردیس‌های خودگردان یا همان واحدهای بین‌الملل دانشگاه‌های سراسری در واقع شعبه‌هایی از دانشگاه‌های سراسری هستند که ابتدا با هدف جذب دانشجویان خارجی تاسیس شدند، ولی اکنون بیشتر دانشجوی ایرانی می‌پذیرند و از آنجا که به صورت خودگردان اداره می‌شوند، شهریه نسبتا بالایی دارند. این پردیس‌ها در سال تحصیلی پیش‌رو حدود 18 تا 25 درصد میزان افزایش شهریه را اعلام کرده‌اند. دانشگاه پیام نور هم اعلام کرده حدود 15 درصد افزایش شهریه را اعمال خواهد کرد، البته این دانشگاه غیرحضوری است؛ یعنی دانشجویان کمتری از فضای آموزشی آن استفاه می‌کنند که در نتیجه میزان هزینه‌های جاری آن نیز به مراتب کمتر خواهد شد. دوره‌های شبانه دانشگاه‌های سراسری نیز با وجود بالا بودن میزان شهریه دریافتی که از دانشجویان رشته‌های مختلف در مقابل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی دریافت می‌کنند، برای سال تحصیلی پیش‌رو تصمیم گرفته‌اند بین 15 تا 20 درصد افزایش شهریه داشته باشند که وزیر علوم هم این مساله را تایید کرده و نرخ دقیق افزایش شهریه‌های هر دانشگاه را براساس اعلام نظر هیات امنای دانشگاه دانست. دانشگاه علمی- کاربردی اما هنوز به‌طور رسمی اعلام نکرده که چه میزان افزایش شهریه در سال آینده تحصیلی را مدنظر دارد، اما رئیس دانشگاه به‌طور میانگین بین 15 تا 20 درصد را در برخی خبرها اعلام کرده و نظر نهایی را منوط به جلسه هیات امنا برای تعیین افزایش میزان شهریه دانسته است. میزان افزایش نرخ تورم در مقابل افزایش شهریه‌ها پدیده تورم از بر هم خوردن تعادل میان کالای موجود در جامعه با مقدار نقدینگی یا پول در گردش پدید می‌آید. به عبارت بهتر، وقتی کالا کمیاب و پول یا قدرت خرید برای مالکیت آن زیاد باشد، خلأ حاصل تورم نام می‌گیرد. برای محاسبه تورم سالانه قیمت یک کالا را در یک ماه مشخص و با سال گذشته مقایسه کرده و از این طریق تورم سالانه را تعیین می‌کنند. طبق همین معادله می‌توان با مراجعه با سایت مرکز آمار، میزان نرخ تورم را به دست آورد و آن را در مقایسه با میزان افزایش شهریه دانشگاه آزاد اسلامی قرار داد.
افزایش نرخ تورم خانواده‌های کشور براساس گزارش مرکز آمار، در اردیبهشت‌ماه 1398 عدد شاخص کل (100=1395) به 173.5 رسید که نسبت به ماه قبل 1.5 درصد افزایش داشته است. در این ماه درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل 52.1 درصد است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین 52.1 درصد بیشتر از اردیبهشت1397 برای خرید یک «مجموعه کالا و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند که نسبت به این اطلاع در ماه قبل (51.4 درصد) 0.7 واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم 12ماهه منتهی به اردیبهشت‌ماه 1398 به 34.2 درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل (30.6درصد) 3.6 واحد درصد افزایش داشته است. شاخص قیمت در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل 0.7 درصد کاهش و در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 2.7 درصد افزایش داشته است. درصد تغییرات شاخص قیمت در ماه جاری نسبت به اردیبهشت‌ماه 1397 برای این دو گروه به ترتیب 82.6 و 39.9 درصد است. افزایش نرخ تورم خانوارهای شهری کشور شاخص قیمت کل برای خانوارهای شهری کشور در اردیبهشت‌ماه 1398 به عدد 0.172 رسید که نسبت به ماه قبل 1.6 درصد افزایش داشته است. درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل 50.7 درصد است که نسبت به ماه قبل (50.0 درصد) 0.7 واحد درصد افزایش داشته است. پس از این آمار‌ها می‌توان به راحتی به این نتیجه رسید که طبق نرخ تورم، حداقل درصد میزان افزایش شهریه می‌توانست به‌طور میانگین حدود 30 درصد باشد که برای اثبات این ادعا می‌توان به‌طور مثال میزان 15 تا 20 درصدی افزایش حقوق و دستمزد سال 97 یا افزایش هزینه‌های جاری خانوار اعم از آب، برق، گاز، تلفن دانست.
